لايه‌برداری با ساليسيليك اسيد
سالیسیلیك اسید كه نام دیگرآن ارتو-هیدروكسی بنزوییك اسید میباشد جزو گروه كلی بتاهیدروكسی اسیدها (BHA)میباشد. مشخصات وكاربرد آنرانخستین باریك درماتولوژیست آلمانی بنام Unna بیان كرد. این تركیب ماده‌ای لیپوفیلیك میباشد كه پیوندهایی لیپیدی بین سلول‌های لایه كرنیفرم (شاخی) را می‌شكند. با توجه با اثر آنتی‌هایپرپلاستیك روی اپیدرم گزینه مناسبی برای لایه‌برداری بوده و نیز سالیسیلیك اسید خاصیت ضد میكروبی و ضدالتهابی دارد.
انتخاب بیمار برای لایه‌برداری با سالیسیلیك اسید
اندیكاسیون‌های لایه‌برداری باسالیسیلیك اسید شامل آكنه ولگاریس (ضایعات التهابی یا غیرالتهابی)؛ آكنه روزاسه؛ ملاسما ؛ لك ایجادشده بدنبال التهاب (PIH) ؛ كك و مك ؛ لنتیگو؛ آسیب‌های پوستی ناشی از خورشید در حد خفیف تا متوسط؛ پوست‌های با نمای خشن میباشد. پیلینگ با سالیسیلیك اسید بخوبی در انواع تیپ‌های پوستی (گروه 6-1 فیتزپاتریك) و در تمامی نژادها تحمل می‌گردد. كاربردهای اولیه سالیسیلیك اسید بصورت پماد 50 % برای درمان Freckle ؛ لك (پیگمنتاسیون)؛ لنتیگو، كراتوز و همچنین تغییرات پوست پشت دست و ساع ناشی از نور آفتاب یا پیری بوده است. در متدهای ابداعی اولیه پس از درمان با ترتینویین موضعی و TCA موضعی از سالیسیلیك اسید %50 درصداستفاده می‌شده است كه به مدت 48 ساعت در موضع باقی می‌مانده است و پس از پاك نمودن تركیب فوق لایه‌برداری و پوسته‌ریزی اتفاق می‌افتاده است كه ظرف 10 روز كامل می‌شده است.
كاربردسالیسیلیك اسید در تیپ‌های پوستی تیره با غلظت %20 و %30 بسیار ایمن با كمترین عارضه جانبی و در عین حال موثر میباشد. همچنین سالیسیلیك اسید با غلظت %70 در درمان آكنه و پیگمنتاسیون و ملاسما كارایی حدود 75% نتیجه رضایت بخش و بهبود واضح؛ %25 بهبود متوسط و %5 بهبود جزیی داشته است. از سویی بكارگیری غلظت پایین مثلا %30 سالیسیلیك اسید ولی در بازه زمانی طولانی و مكرر حدود 12 هفته نیز می‌تواند اثربخشی بسیار مطلوب و بهبود چشمگیر در درمان آكنه التهابی یا غیرالتهابی داشته باشد.
بطور خلاصه از محاسن سالیسیلیك اسید ایمنی مصرف در تمامی تیپ‌های پوستی، تاثیر بسیارخوب بر آكنه ولگاریس، تاثیر یكنواخت در زمان كاربرد؛ و ایجاد اثر بیحسی موضعی دقایقی پس از مصرف است كه در نتیجه تحمل آن را برای بیمار راحت می‌كند. از معایب آن می‌توان به عمق نفوذ محدود و تاثیر ناچیز در بیماران با Photo damage بارز اشاره كرد.
كنترااندیكاسیون مصرف
كنترااندیكاسیون‌های مصرف سالیسیلیك اسید معدود بوده و شامل حساسیت یا آلرژی به سالیسیلات، التهاب یا عفونت یا درماتیت فعال در مكان لایه‌برداری، بیماری ویروسی فعال، بارداری مصرف ایزوترتینویین در طی 6-3 ماه اخیر میباشد. بیماران دارای انتظارات غیرواقعی از فرایندلایه‌برداری نیز از موارد كنترااندیكاسیون می‌باشند.
استراتژی كلی درمان
- آماده‌سازی بیمار
آماده‌سازی پوست بیمار برای لایه‌برداری با سالیسیلیك اسید حسب شرایط مورد نظر برای درمان متفاوت میباشد. به عنوان مثال رژیم مصرفی برای بیماران دارای آسیب‌های پوستی وابسته به خورشید (Photo damage) و‌هایپر پیگمنتاسیون همانند ملاسما یا PIH و آكنه ولگاریس تفاوت دارند. در لایه‌برداری تیپ‌های پوستی تیره نیز بایستی تمهیدات خاصی را در نظر داشت. اخذ شرح حال كامل و معاینه پوستی در تمامی بیماران پیش از لایه‌برداری الزامی است. بهتر آن است كه تصویر تمام رخ و نیم رخ از بیمار علی الخصوص در مناطق مورد هدف برای پیلینگ گرفته شود. مصرف رتینوییدهای موضعی ترتینویین یا تازاروتن یا رتینول به مدت 6-2 هفته پیش از لایه‌برداری ضخامت لایه استراتوم كرنئوم را كاهش داده و Turn Over اپیدرم را افزایش می‌دهد. این قبیل تركیبات میزان ملانین اپیدرم را كمتر داده و زمان ترمیم اپیدرم را كاهش می‌دهند. همچنین رتینوییدها میزان و عمق پیلینگ را افزایش می‌دهند.
در صورت مصرف این تركیبات و لایه‌برداری همزمان در درمان آسیب‌های ناشی از خورشید در تیپ‌های پوستی 3-1 فیتزپاتریك نتیجه رضایت‌بخشی خواهیم داشت. رتینوییدها را می‌توان تا 2-1 روز قبل از لایه‌برداری ادمه داد و نیز پس از پیلینگ و اتمام پوسته‌ریزی از سرگرفت. در مقابل مورد قبلی در زمان درمان ملاسما و PIH بایستی از حدود1 تا2 هفته قبل از لایه‌برداری ترتینوییدهاحذف شوند و حتی پس از آن نیز مصرف نشود تا از عوارض بعد لایه‌برداری همانند اریتم بیش از حد، پوسته‌ریزی و PIH اجتناب گردد. این عوارض در افراد دارای تیپ‌های پئستی تیره‌تر شایع‌تر بوده و حتی گفته می‌شود اقدام فوق را در بیماران دچار آكنه با پوست تیره (تیپ 5 و6) نیز بایستی رعایت كنیم. برای آماده سازی پوست می‌توان از آلفاهیدروكسی اسید موضعی یا پلی هیدروكسی اسیدها نیز بهره گرفت.
همچنین به مدت 4-2 هفته پیش از لایه‌برداری می‌توان از هیدروكینون %4 یا بیشتر گاها %10-5 با هدف كاهش ملانین اپیدرم استفاده كرد. رعایت این دستور در زمان هدف‌گیری Dyschromia با پیلینگ بسیار مهم است. البته می‌توان از سایر روشن كننده‌های موضعی (Bleaching Agents) مثل آزلایك اسید، كوجیك اسید، آربوتین و لیكورایس نیز استفاده كرد با این تفاوت كه قدرت اثر اینها به این منظور كمتر از هیدروكینون میباشد. پس از لایه‌برداری و اتمام فرایند پوسته‌ریزی (Desquamation) و اریتم نیز می‌توان مصرف روشن كننده‌ها را ادامه داد. پر واضح است كه مصرف ضدآفتاب وسیع الطیف (UVA, UVB) به شكل روزمره الزامی است.
فرمولاسیون و اشكال سالیسیلیك اسید در بازار
سالیسیلیك اسید بصورت پماد یا بهتر بگوییم پودر كه پس از رقیق‌سازی شكل خمیری پیدا می‌كند، قطره متیل سالیسیلات، محلول با پایه آب یا الكل (اتانول) در غلظت‌های %20 و%30 و %50 یافت می‌شود. ممكن است لابراتوارهای دیگری یافت شودكه سالیسیلیك اسید را با فرمولاسیون و غلظت خاصی تهیه و به فروش برسانند. درمقاله بعدی تكنیك‌های لایه‌برداری با سالیسیلیك اسید را شرح می‌دهیم.
