مریم آریافر؛ كارشناس تغذیه؛ كارشناس ارشد صنایع غذایی
آرژنین
آرژنین اسیدآمینه‌ای است كه در شرایط عادی ضروری محسوب نمی‌شود، ولی تحت شرایط استرس به یك اسیدآمینه ضروری تبدیل می‌گردد. ثابت شده است كه در حیوانات در حال رشد نسبت به حیوانات بالغ آرژنین بیشتری مورد نیاز می‌باشد. در حیوانات در حال رشد آرژنین بیشتر برای سنتز پروتئین‌های بافت پیوندی مصرف می‌شود.
در حیوانات مجروح هم افزایش آرژنین جهت افزایش سنتز بافت پیوندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. كمبود آرژنین باعث كاهش قدرت تجمع یافتن كلاژن در زخم می‌گردد و افزودن 1 درصد مكمل آرژنین به رژیم موش‌های زخمی باعث افزایش قابل توجه قدرت ترمیم زخم و سنتز كلاژن می‌گردد.
آرژنین و عملكرد سیستم ایمنی
آرژنین اثر مهمی بر عملكرد سلول‌های ایمنی بدن از نوع T دارد. از طرفی لنفوسیت‌های T هم برای افزایش ضریب بهبودی زخم ضروری می‌باشند. آرژنین همچنین باعث كاهش اثر بازدارنده جراحت و زخم برعملكرد سلول‌های T می‌شود. در افراد سالم آرژنین باعث افزایش فعالیت میتوژنیك لنفوسیت‌ها شده و از این طریق بر افزایش روند بهبودی تاثیرگذار است.
ویتامین‌های گروه B و بهبود زخم
ویتامین‌های این گروه مولكول‌های آلی می‌باشند كه در مواد غذایی وجود دارند و در بدن تولید نشده و از طریق غذا وارد بدن می‌گردند. این ویتامین‌ها تاثیرات فراوانی در روند بهبود زخم دارند. همچنین عملكردهای كوآنزیمی آنها در متابولیسم انرژی و پروتئین و سیستم ایمنی شناخته شده می‌باشد. روند بهبود زخم به دریافت كافی ویتامین‌های گروه B وابسته است.
ویتامین B1 (تیامین)
تیامین برای تبدیل گلوكز به پیرووات با كمك كوآنزیم NAD لازم می‌باشد. تیامین پیروفسفات نقش اساسی در متابولیسم انرژی دارد. كمبود ویتامینB منجر به كاهش قدرت كششی زخم و تاخیر در روند بهبودی می‌گردد.
ویتامینB2 (ریبوفلاوین)
ریبوفلاوین نقش مهمی در متابولیسم پروتئین به دلیل تاثیر ویژه در انتقال الكترون دارد و ثابت شده است كه در موش‌های دچار كمبود ریبوفلاوین روند بهبود زخم به تاخیر افتاده و با افزودن ریبوفلاوین به رژیم موش‌ها این تاخیر جبران شده است.
ویتامین B5 (اسیدپانتوتنیك)
اسیدپانتوتنیك باعث افزایش سنتز كلاژن و افزایش پیوندهای عرضی كلاژن می‌گردد. ثابت شده است كه فیبروبلاست‌ها در تشكیل كلاژن نقش دارند. از طرفی اسیدپانتوتنیك هم در مهاجرت فیبروبلاست‌ها، تكثیر و سنتز پروتئین موثر است، بنابراین وجود آن به میزان كافی در بدن برای افزایش ضریب بهبودی زخم ضروری است.
ویتامینB6
این ویتامین در واكنش‌های ایمنی نقش دارد و از این طریق بر روند بهبود زخم تاثیرگذار است.
ویتامین‌های محلول در چربی
ویتامین A
ویتامین A از جنبه‌های دارویی در بسیاری از فرایندهای التهابی و بیماری‌های پوستی نقش دارد و مطالعات بسیاری تائیدكننده نقش ویتامین A در درمان زخم‌های باز می‌باشند.
فرایندهای موثر در روند بهبود زخم كه نیاز به این ویتامین دارند شامل رشد سلول‌های اپی‌تلیال، سنتز گلیكوپروتئین‌ها و پروتئوگلیكان‌ها، ایمنی سلولی و واكنش‌های التهابی می‌باشند.
این ویتامین همچنین اثر معكوس ضدالتهابی استروئیدها را بر روند بهبود زخم خنثی می‌سازد. همچنین مكمل‌های ویتامین A باعث افزایش سنتز كلاژن می‌شوند و باعث تسریع رشد فیبروبلاست‌ها و افزایش تعداد رسپتورهای فیبروبلاست‌ها می‌گردند. استفاده از 1000 واحد در روز مكمل ویتامین A قبل از انجام اعمال جراحی باعث افزایش بهبودی زخم بعد از عمل می‌گردد.
همچنین ثابت شده است كه استفاده از 25000-10000 واحد ویتامین A در روز برای بیماران مبتلا به سوختگی‌های شدید روند بهبودی را افزایش می‌دهد.
ویتامین E
این ویتامین دارای نقش‌های متابولیكی بسیاری در بدن می‌باشد، از جمله تاثیر بر سیستم ایمنی و پاسخ‌های التهابی، چسبندگی پلاكت‌ها، انتقال لیپوپروتئین‌ها، متابولیسم پروتئین و اسیدنوكلئیك و تولید هورمون‌ها. همچنین باعث آزادسازی سلنیوم و حفاظت ویتامین A در برابر تجزیه شدن در بدن می‌شود. نقش ویتامین E در روند بهبود زخم هنوز بحث‌انگیز است. ویتامین E باعث كاهش تخریب‌های زخم از طریق جلوگیری از آزادسازی رادیكال‌های آزاد می‌شود.
همچنین باعث تسهیل روند بهبود زخم از طریق بهبود واكنش ایمنی می‌گردد. رادیكال‌های آزاد از بهبودی زخم جلوگیری می‌كنند و ثابت شده است كه كلاژن تحت تاثیر رادیكال‌های هیدروكسیل دناتوره می‌گردد. در واقع رادیكال‌های آزاد باعث تغییر شكل كلاژن می‌شوند...
