اگر پلورزی محدود و به صورت یك كیست درآمده باشد علایم سندرم پلورزی در ناحیه محدودی پیدا میشوند و با تغییر وضع بیمار فرقی نمیكنند.
برای آنكه وجود مایع مسلم و نوع آن معلوم شود باید از روی علایم بالینی و رادیوگرافی محل پنكسیون را تعیین كرد. كلفت شدن پرده جنب (pleural thickening) در نتیجه رسوب فیبرین و پیدا شدن بافت فیبروزی در اثر بیماری ممتد قبلی پیدا میشود. ضخامت پرده جنب ممكن است به چند سانتی متر برسد (حتی بیش از ده سانتی متر) و دیگر اثری از مایع مانده نباشد.
علایم حاصله مانند پلورزی است اما در این صورت وضع ماتیه و محل آن ثابت است و بیمار چه نشسته باشد و چه به پهلو و یا به پشت بخوابد منطقه ماتیته و حدود آن تغییر نخواهد كرد. فرتمان نیز شنیده نمیشود و چنانچه مایعی موجود نباشد پنكسیون در محلهای متعدد نیز مایع به دست نخواهد داد.
پنوموتوراكس
ورود هوا بین دو ورقه جنب آنها را از یكدیگر جدا میسازد و ریه مبتلا را جمع میكند. تغییرات حاصله بستگی دارند به مقدار هوای واردشده در فضای جنب. اگر مقدار هوا كم باشد ممكن است علامتی به وجود نیاید و فقط در رادیوگرافی ریتین تشخیص پنموتوراكس داده شود. برعكس اگر هوا خیلی زیاد باشد ریه را به كلی جمع و از دمیدن آن جلوگیری میكند.
در نگاه: تراشه و نك قلب برحسب مقدار هوا در فضای جنب ممكن است به طرف مخالف (یعنی به طرف سالم) رانده شوند و قفسه سینه در طرف آسیبدار برجسته میشود و دندهها از هم باز می شوند. حركات تنفسی كم شده و یا از بین میروند. اگر هوا به زیر پوست هم نفوذ كرده باشد بافتهای نرم برجسته به نظر میرسند و فرورفتگی بالای ترقوه پر میشود.
در لمس: تغییراتی كه در نگاه پیدا كردهایم تایید میشوند. به علاوه طرف آسیبدار ممكن است دردناك باشد. ارتعاشات صوتی از بین میروند. اگر هوا به زیر پوست هم نفوذ كرده باشد (كه آن را آمفیزم زیرپوشتی و به اصطلاح انگلیسی آمفیزم جراحی surgical emphysema مینامند) در موقع لمس در اثر جابهجا شدن و فشرده شدن هوای لای پوست خرت خرت مخصوصی حس میشود (crepitation) مثل آنكه با دست روی مقداری برف فشار دهیم.
در دق: به جای سونوریته تمپانیسم ایجاد میشود.
در سمع: صدای وزیكولر كم شده و یا از بین میرود. اگر مقدار هوای واردشده در جنب زیاد باشد، صدای برنكیال كه توسط ریه جمع و منتقل شده در فضای پر از هوا میپیچد و سوفل آمفوریك را به وجود میآورد. به علت تراكم هوا در یك طرف قفسه سینه هرگونه صدا در آن میپیچد و طنین واضحی پیدا میكند.
یك علامت مشخص علامت سكه است، به این ترتیب كه یك سكه را روی قفسه سینه بگذاریم و با سكهای دیگر بر آن بزنیم و در عین حال با گوشی قسمت مقابل همان طرف سینه را گوش بدهیم. در حال طبیعی فقط یك صدای گنگ میشنویم كه به محض ایجاد شدن از بین میرود. اما در پنموتوراكس شدید یك صدای فلزی یا طنین واضح و طولانی ایجاد میشود مانند آنكه به یك جام فلزی زده باشیم.
پنموتوراكس ممكن است با مقداری مایع در فضای جنب نیز همراه باشد. در این صورت در قسمت پایین (بر حسب وضع بیمار) علایم وجود مایع و در قسمت بالا علایم پنموتوراكس پیدا میشود و حد بین این دو به وسیله یك سطح افقی مشخص میشود.
علل مهم پنموتوراكس عبارتند از ضربه مستقیم (شكستگی دندهها، ضربه چاقو و غیره) و غیرمستقیم (مثلا در تصادف اتومبیل) و بیماریهای ریوی شایعتر از همه پنموتوراكسی است كه غالبا در جوانان ایجاد میشود و آن را نتیجه تركیدن كیستهای كوچك هوایی ناشی از بیماریهای ریوی را پنموتوراكس خودبه خود (spontaneous pneumothorax) مینامند. منظور از «خودبه خود» آن است كه پنموتوراكس در اثر ضربه و یا بهطور عمدی ایجاد نشده باشد. سابقا پنموتوراكس را بهطور عمدی برای درمان سل ایجاد میكردند و آن را پنموتوراكس مصنوعی (attificial pneumothorax) مینامند.
برای خواندن بخش اول- پلورزی و پنوموتو راكس از نگاه، تا سمع- اینجا کلیک کنید.