به قلم : اعظم حاجی یوسفی
تحریریه زندگی آنلاین : نوروز اولین روز بهار است و در آن طبیعت از خوابی طولانی بیدار می‌شود و مجدد زندگی می‌کند ایرانیان نیز هرساله با شروع فصل جدید طبیعت را جشن می‌گیرند و سعی می‌کنند فصل پرباری را در زندگی‌شان رقم بزنند. عید باستانی نوروز با رسم و رسوماتی مانند خانه‌تکانی، دیدوبازدید، پهن کردن سفره هفت‌سین، رفتن به خانه مادربزرگ و پدربزرگ‌ها، مسافرت و.... شناخته می‌شود. در این ایام پرشور و نشاط چه زیباست که به‌گونه‌ای رفتار کنیم تا بیمار مبتلابه آلزایمر هم بتواند در کنار ما به نشاط برسد و خاطرات قدیمی خود را به یاد آورد چراکه درمانگران معتقدند درست است که بازگشت خاطرات، ذهن زوال یافته بیماران را ترمیم نمی‌کند اما خلق‌وخوی آن‌ها را بهتر می‌کند و از این طریق این امکان وجود دارد که جلوی فراموشی ناشی از افسردگی و اضطراب را بگیرد. اما قبل از هر تصمیم شرایط بیمار را درک کنید و با برنامه‌ریزی درست وارد عمل شوید با یک برنامه‌ریزی دقیق می‌توانید به‌مرور بیمار را به شادی رسانده و حتی در حد توان از او در انجام کارها کمک بگیرید کارهای سبک و ساده‌ای در خانه‌تکانی، چیدن سفره هفت‌سین، دیدوبازدید و یا حتی رفتن به مسافرت. اما همان‌طور که گفته شد قبل از هر تصمیم، شرایط بیمار را درک کنید و با برنامه‌ریزی وارد عمل شوید. تصور نکنید فرد مبتلابه آلزایمر چیزی را درک نمی‌کند، او درک می‌کند فقط گاهی نمی‌داند چگونه پاسخ دهد.
بیشتر بخوانید:
نقش تغذیه در تقویت حافظه
خانه‌تکانی و چیدن سفره هفت‌سین:
ازآنجایی‌که فرد مبتلا احساس گیجی می‌کند نباید همه‌چیز را یک‌باره به او بگویید یا از او بخواهید. سعی کنید با آرامش درحالی‌که به چشمان او نگاه میکنید با او صحبت کنید. و اگر احیاناً فرد مبتلا در انجام کارها دچار اشتباه شد وانمود کنید متوجه اشتباهش نشده‌اید تا شرمنده نشود و مرتب به او بگویید همه‌چیز به‌خوبی پیش می‌رود و از اینکه او با شما همراهی می‌کند چقدر خوشحال هستید. در اقدامات یادآوری و خاطره‌انگیز صبور باشید و به او بسیار کمک کنید تا در مهارت‌های فردی خود مفید واقع شود و حس ارزش، اهمیت، تعلق، قدرت و صلح کند و همچنین احساس صمیمیت بیشتری را تجربه کند. همه وظایف او را به مراحل کوچک تقسیم کنید هر بار باید به فرد گفته شود که در این مرحله او چه باید انجام دهد گفتن دستورالعمل‌های زیاد در یک‌زمان یا با سرعت زیاد سردرگمی بیمار را افزایش می‌دهد. اگر فرد آشفته، همکاری نکرد مراقب بیمار باید کار را متوقف کرده و بعداً دوباره تلاش کند. لطفاً از گفتن جملات منفی بپرهیزید مثلاً به‌جای اینکه بگویید به این ظرف دست نزن بهتر است به او گفته شود جای این ظرف همین‌جا بسیار خوب است. تا می‌توانید به‌خصوص در ایام نوروز به او محبت کنید و با عشق با او رفتار کنید او را در آغوش گرفته و ببوسید و به‌عنوان یک اصل مهم به خاطر داشته باشید که بیمار مبتلابه آلزایمر متوجه آنچه پیرامونش می‌گذرد هست. تجربه ثابت کرده که این دسته از بیماران بار معنایی رفتار اطرافیان را متوجه می‌شوند اگر رفتار شما محبت‌آمیز باشد بیمار نیز واکنش مناسب مانند شادی و رضایت نشان می‌دهد و اگر رفتار شما نامطلوب باشد ممکن است با واکنش هیجانی مانند پرخاشگری و عصبانیت و افسردگی با شما برخورد کند. بنابراین چگونگی رفتار و گفتارها قطعاً در برقراری ارتباط مطلوب با بیمار تأثیرگذار است.
دیدوبازدید:
هنگام دیدوبازدیدها مراقبت‌های لازم را به عمل‌آورید حتماً مراقب باشید دیدوبازدید در شرایطی اتفاق بیفتد که بیمار سرحال باشد. دور بیمار را زیاد شلوغ نکنید مرتب حرف‌هایش را اصلاح نکنید طبیعی است که بیمار مبتلابه آلزایمر گاهی اشتباه کند اما او هنوز هوشیار است و متوجه اشتباهاتش می‌شود تصحیح اشتباهات باعث رنجش خاطرش می‌شود. از ملاقات‌کننده‌ها بخواهید که به او نگویند به خاطر کسالتش به دیدنش آمده‌اند بلکه تنها برای دیدوبازدید عید نوروز آنجا حضور یافته‌اند همچنین از آن‌ها بخواهید سؤال‌هایی مانند اینکه آیا فلان موضوع را به یاد می‌آوری یا نه را به‌هیچ‌عنوان از او نپرسند و یا اخباری مثل فوت فامیل را به او ندهند. همچنین به آن‌ها بگویید، در مورد موضوعاتی که بیمار با آن‌ها مخالفت می‌کند اصلاً با او بحث نکنند و زمان ملاقات بسیار طولانی نباشد. دقت کنید عیادت کننده‌ها از پشت سر به او نزدیک نشوند چون این کار ممکن است باعث وحشت‌زدگی و آشفتگی وی شود. از بازدیدکنندگان بخواهید که در هر زمان فقط یک سؤال از بیمار بپرسند و به او مهلتی برای پاسخ دادن بدهند اگر به نظر رسید بیمار، متوجه گفتار دیگران نشده بهتر است پرسش باهمان کلمات تکرار شود اگر بازهم متوجه نشد، پس از چند دقیقه دیگر می‌بایست با کلمات دیگری پرسش خود را تکرار کرد پیش از اینکه از بیمار خواسته شود، کاری را انجام دهد، بهتر است او را بانام خطاب کرد و وقتی با او صحبت می‌شود باید تماس چشمی با وی برقرار کرد تا به تمرکز او کمک شود همچنین باید مطمئن شد، فرد مبتلابه بیماری آلزایمر به‌خوبی فرد مورد گفتگوی خود را می‌بیند و یا صدای او را کاملاً می‌شنود، زمانی که با فرد مبتلابه بیماری آلزایمر صحبت میکنید رادیو و تلویزیون را خاموش کرده تا حواس او منحرف نشود. هر جا ممکن باشد از طنز استفاده کنید اما هرگز بیمار را مورد تمسخر قرار ندهید.
بیشتر بخوانید:
عادت های روزانه ای که موجب تخریب مغز می شود
خطرناک ترین دشمنان مغز را بشناسید
سفر نوروزی با بیمار مبتلابه آلزایمر
با توجه به اینکه تعطیلات عید نوروز زمان خوبی برای سفر می‌باشد اما اگر شما باوجود داشتن یک بیمار مبتلابه آلزایمر آماده سفر می‌شوید حتماً باید احتیاط لازم را انجام دهید که بیمار در طول سفر اذیت نشود و حتماً قبل از سفر به نکات ذیل توجه کنید:
- حتماً با پزشک بیمار مشورت کنید.
- از یک ماه قبل از سفر وضعیت سلامت فرد را به‌طور کامل بررسی کنید.
- مراقب یا همراه بیمار باید تجهیزات موردنیاز در سفر را قبلاً آماده و مهیا کرده باشد.
- داروهای بیمار را فراموش نکنید و حتی بیش از مصرف معمول دارو به همراه داشته باشید و در طی سفر مراقب بیمار و زمان مصرف دارویی او باشید. (سفرهای نوروزی نباید مانعی برای مصرف درست و به‌موقع داروها باشد تغذیه و مصرف داروی سالمندان مبتلابه آلزایمر در مسافرت هم باید مانند زمان‌هایی که در خانه هستند به‌موقع انجام شود).
- سعی کنید از سفرهای طولانی بپرهیزید سفرهای کمتر از ۴ ساعت مناسب است.
- حتماً در سفر یک یا چند دست لباس اضافه برای بیمار به همراه داشته باشید.
- کارت و مشخصات کامل و شماره تلفن فرد را در جیب او قرار دهید وسایلی برای سرگرمی در نظر بگیرید و همراه خود ببرید چیزهایی مثل آلبوم‌های قدیمی.
- در صورت امکان به زادگاه بیمار سفر کنید چراکه تجدید خاطرات قدیمی برای این‌گونه بیماران بسیار دل‌نشین و خوشایند است.
در طی سفر باهم آواز بخوانید و به گوش دادن موسیقی‌های قدیمی‌ای بپردازید،که بیمار با آن‌ها خاطره دارد هر نسلی ترانه‌هایی دارد که با آن خاطره ساخته و در سال‌های بعد خاطره‌اش را به یاد می‌آورد و در شرایط تلخ و سخت زندگی صدای آن ترانه خاص یادآور خاطره‌ها می‌شود و لحظه‌لحظه‌هایش را شیرین می‌کند بیماران مبتلا با شنیدن ترانه و یا یادآوری خاطرات گذشته بسیار خوشحال می‌شوند.
طی سفر به‌هیچ‌عنوان سالمند مبتلابه آلزایمر را نباید تنها بگذارید و به یاد داشته باشید رفتن به مکان‌های ناآشنا، شلوغ و یا پر سروصدا و تغییراتی در برنامه‌های همیشگی ممکن است باعث ناآرامی و آشفتگی و حتی گم‌شدن سالمند مبتلابه دمانس و آلزایمر شود حتی اگر در مرحله خفیف بیماری باشد. همیشه یک یا دو نفر به‌صورت همراه و مراقب کنار اوباشید و با دقت مشکلات وی را بررسی کنید.
دقت کنید وجود سالمند در کنار شما و در طول سفر برای شادی و لذت بردن از اوقات است بنابراین مراقب باشید اگر او را به همراه خود در شهر مقصد به پارک، باغ‌وحش، موزه و... می‌برید، در ساعتی از روز این کار را انجام دهید که بیمار سرحال و مکان‌های موردنظر خلوت باشد.
محل اقامت بیمار در سفر
در مسافرت محل اقامت بیمار باید مانند منزل وی محیطی امن و خلوت باشد ازآنجاکه رفتار بیماران مبتلا قابل پیش‌بینی نیست ممکن است برخی از وسایل مانند اجاق‌گاز، سشوار و غیره خطرآفرین باشد همچنین محل اسکان بیمار باید دارای دستشویی و حمام مناسب برای بیمار باشد .در طی سفر طولانی بیمار را استحمام کنید بیماران مبتلابه آلزایمر حداقل هفته‌ای دو بار باید حمام کنند و مسواک زدن را هم فراموش نکنید.
همیشه و به‌خصوص در سفر و ایام نوروز به سر و وضع بیمار مبتلابه آلزایمر رسیدگی کنید و اگر مو ناخن دست‌وپا نیاز به کوتاهی داشت حتماً این کار را انجام دهید. در حین مسافرت بهتر است بیمار از کفش‌های راحت و چسبی استفاده کنند تا آنجا که ممکن است امکان استفاده بیمار از توالت فرنگی را در سفر فراهم کنید.
برای طی سفر فعالیت‌های هدفمندی در برنامه‌های روزانه خود بگنجانند که با توانایی‌های بیمار سازگار و لذت‌بخش و سرگرم‌کننده باشد همچنین می‌توانید با مشارکت دادن آن‌ها در کارهایی مانند مرتب کردن منزل، شستن ظرف‌ها، خواندن شعر و داستان برای او و خود اوقات مفیدی را فراهم کنید.
تغذیه بیماران مبتلابه آلزایمر هنگام سفر
معمولاً رژیم خاصی برای مبتلایان به بیماری آلزایمر وجود ندارد اما تغذیه مناسب می‌تواند برخی علائم را کاهش دهد بنابراین باید به تغذیه مناسب اهمیت داد تا به افراد کمک کرد احساس خوبی داشته باشند در طی سفر دقت کنید بیمار از انواع غذاها به‌ویژه میوه‌ها و سبزیجات، غلات سبوس‌دار، پروتئین‌های بدون چربی و لبنیات کم‌چرب استفاده کند ازآنجایی‌که مصرف برخی از داروهای آلزایمر می‌تواند باعث یبوست شود رعایت نکاتی را باید داشته باشید که به کاهش احتمال یبوست وی کمک کند همچنین ممکن است فرد مبتلابه آلزایمر به‌اندازه کافی آب ننوشد، زیرا سیگنال تشنگی در بدن او به‌اندازه کافی قوی نیست برخی از داروها نیز می‌توانند دهان او را خشک کنند به همین دلیل نوشیدن آب زیاد برای این بیماران بسیار مهم است.
بیشتربخوانید:
بیماری آلزايمر از منظر روانشناختي
بردن بیمار مبتلابه آلزایمر به رستوران
اگر خواستید با بیمار به رستوران بروید از خلوت بودن و سرویس‌دهی سریع، رعایت مسائل بهداشتی و کیفیت غذا مطمئن شوید. سعی کنید میزی را انتخاب کنید که به توالت نزدیک باشد البته توالت هم باید استاندارد باشد همچنین سعی کنید بیمار را طوری بنشانید که پشتش به قسمت شلوغ رستوران باشد و در انتخاب غذا به او کمک کنید.
مراقب باشید، میز غذا خیلی شلوغ نشود. سالمندان و به‌ویژه مبتلایان به بیماری آلزایمر مانند سایر گروه‌های سنی و افراد جامعه نیازمند سفر و تفریح هستند و باید با در نظر داشتن وضعیت جسمی و روحی آن‌ها را در چنین برنامه‌هایی مشارکت داد.
نوروزتان پیروز
