زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر خسرو نقیبی؛ متخصص بیهوشی و عضو هیأت علمی

انواع زخم‌های آفت

آفت دهانی به صورت زخم‌های عودكننده و دردناك مخاط دهان بروز می‌كند.

انواع زخم‌های آفت

 زخم آفتی در چند نوع است:

1- كوچك (minor) كه شایع‌ترین نوع بوده و در حدود 80 درصد از بیماران این نوع بروز می‌كند كه معمولا تظاهرات آن در سنین 10 تا 40 سالگی مشاهده می‌شود.

2- بزرگ (major) كه كمتر از 10 درصد از بیماران آفتی را تشكیل می‌دهد و اندازه ضایعات ممكن است به چند سانتیمتر هم برسد.

3- تبخالی شكل (Herpetiform) كه حدود 10 درصد از بیماران را شامل می‌شود وجود دارند و شایع‌ترین آنها آفت كوچكی می‌باشد كه به تعداد 1-5 عدد و به قطر كمتر از یك سانتیمتر و معمولا 3-5 میلی‌متر دیده می‌شوند.

علائم بیماری

این زخم‌ها گرد یا بیضی بوده و به رنگ زرد خاكستری با حاشیه قرمز و تا حدی برجسته دیده می‌شوند. از نظر محل، بیشتر قسمت قدامی حفره دهان مبتلا می‌شود و محل شایع آن پشت لب‌ها – مخاط گونه، كف دهان، زیر و كناره‌های زبان می‌باشد. این زخم‌ها كمتر به كام، حلق، لثه چسبیده و روی زبان را مبتلا می‌سازند.

عمدتاً زخم‌های آفتی در زنان و همچنین در افرادی كه از نظر وضعیت اقتصادی – اجتماعی سطح بالاتری دارند به میزان بیشتری بروز می‌كند، تقریبا اكثر مبتلایان به آفت را افراد غیرسیگاری تشكیل می‌دهند.

شیوع بیماری

غالب افراد در زیر سن 40 سالگی حداقل یك یا چند بار به آن مبتلا شده، ولی سن شیوع آن، دهه دوم زندگی می‌باشد و زن‌ها بیشتر از مردان به آن دچار می‌شوند. زخم‌های افتی اغلب دردناك بوده و با تماس با غذا و نوشیدن مایعات محرك (ترشی و ادویه‌دار) درد آن تشدید می‌گردد. بخصوص اگر زبان گرفتار شده باشد كه در این صورت علاوه بر غذا خوردن، ممكن است صحبت كردن نیز دچار مشكل شود.

بیمارانی كه مرتبا دچار آفت دهان می‌شوند، در محل زخم احساسی شبیه به سوزن سوزن شدن و یا قبل از ایجاد زخم احساس سوزش (معمولا 24 ساعت قبل) در محل زخم را تجربه می‌كنند. زخم سریعا به وجود آمده و خود به خود بعد از گذشت مدت 7-10 روز التیام می‌یابد و از خود اثری بر جا نمی‌گذارد.

بهبودی زخم‌ها ممكن است همزمان صورت نگیرد. معمولا بعد از بهبودی تا مدتی (گاها 3-4 هفته) زخمی ایجاد نمی‌گردد ولی در افراد بسیار حساس و مستعد ممكن است قبل از بهبودی زخم‌های اولی مجددا زخم‌های دیگری در دهان (معمولا در نواحی دیگر) مشاهده شود.

عامل بیماری

به دلیل شباهت این زخم‌ها به زخم‌های تبخالی و همچنین عود آنها سابقا تصور شد، عامل بیماری ویروسی است. با نمونه‌برداری از این زخم‌ها و دیدن نوع ال فرم استرپتوكوك، احتمال میكروبی بودن، آن بالا گرفت ولی مشاهده گردید كه این میكروب‌ها در مخاط سالم و دیگر زخم‌های دهان نیز دیده می‌شوند.

امروزه اعتقاد بر این است كه آفت جزء بیماری‌های سیستم ایمنی است. در بیماری‌های سیستم ایمنی شناخت بافت‌های آشنا از بیگانه مختل می‌گردد. در آفت سلول‌های دفاعی بدن به قسمتی از مخاط دهان حمله ور شده و باعث زخمی شدن آن ناحیه می‌شوند كه گذرا بوده و خود به خود بهبود می‌یابد.

بعضی از بیماران بعد از مراجعه به دندانپزشك و یا هنگام اعمال جراحی دهان و دندان و یا حتی هنگام اعمال جراحی غیر از دهان و دندان با بیهوشی عمومی و حتی بی‌حسی‌های ناحیه‌ای دچار آفت دهان می‌شوند این سوال پیش می‌آید آیا می‌توان با اطمینان گفت: استفاده از وسایل غیراستریل باعث ایجاد این ضایعات می‌شود؟

خیر، همانگونه كه ذكر شد عامل ایجادكننده آفت میكروب و ویروس نمی‌باشد. عوامل مستعدكننده‌ای برای ایجاد آفت وجود دارند كه می‌توان به استرس و تروما (فشار مختصر ناشی از كنار كشیدن گونه، لب و یا زبان توسط آینه و رول پنبه و حتی تماس مخاط با ابزار دندانپزشكی و یا اقدامات ضروری هنگام بیهوشی عمومی همچون لوله‌گذاری تراشه و یا ساكشن دهان و حلق و...) اشاره نمود...