زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر پیمان صالحی ، متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان

تحریریه زندگی آنلاین : ناباروری یک مشکل رایج در مردان است که می‌توان علت آن را در موارد بسیاری جستجو کرد. حدود 15 درصد از زوجین در جهان با مشکلات ناباروری مواجه می‌شوند که این آمار فقط مختص زنان نیست و امروزه دلایل ناباروری مردان همچون زنان به‌طور جدی مورد بررسی قرار می‌گیرد. باروری زمانی اتفاق می افتند که اسپرم برنده خود را به تخمک برساند. اگر به هر دلیلی اسپرم توانایی رسیدن به تخمک و یا قدرت باردار کردن آن را نداشته باشد، مرد دچار ناباروری شده است.

در نخستین قدم برای درمان آقایان باید عواملی که منجر به ناباروری و یا تأخیر در بارداری شده است را شناسایی نمود و تحت نظر پزشک متخصص به درمان پرداخت. پزشک متخصص با در نظر گرفتن عواملی یکی از روش های درمانی مانند مصرف داروها را تجویز خواهد کرد. توجه به این امر ضروری است که برای مصرف داروها باید با پزشک مشورت شود. این مطلب صرفاً جهت آشنایی با داروهای درمان ناباروری مردان تهیه شده است.

بیشتربخوانید:

علل ناباروری در زنان و مردان چیست؟

علت‌ ناباروری مردان

علل ناباروری مردان چندین مورد است که برخی تحت تأثیر شرایط زندگی و یا بیماری ایجاد می‌شود و برخی بدون هیچ دلیل و به طور طبیعی ایجاد می‌شود، اما نکته‌ی مهم این است که دلایل ناباروری در مردان قابل پیشگیری و درمان هستند. عوامل ناباروری باعث کم شدن اسپرم‌ها، ضعیف شدن اسپرم‌ها، کوچک شدن و کاهش قدرت حرکت آنها می‌شوند. در ادامه عوامل نازایی در مردان را بیان می‌کنیم:

اختلالات اسپرم

علل ناباروری در مردان به اسپرم‌ها ارتباط مستقیم دارد. اگر اسپرم‌های یک مرد به تعداد کافی نباشد و یا تولید نشود فرد قادر به باروری تخمک در لقاح نخواهد بود. این نوع از ناباروری شایع‌ترین نوع ناباروری در مردان است. در مواردی هم اسپرم ناقص تولید می‌شود و اینقدر ضعیف و ناتوان است که نمی‌تواند به سمت تخمک برود یا در آن نفوذ کند. علت ضعیف شدن اسپرم و یا کم بودن تعداد آن که به آن آزواسپرمی گفته می‌شود، مواجهه فرد با اشعه‌های مضرر یا قرار گرفتن در معرض فلزات سمی مانند سرب است.

اختلالات نعوظ

علت ناباروری در مردان با عدم توانایی فرد برای حفظ حالت نعوظ در آمیزش جنسی هم می‌تواند بروز کند.

اختلالات انزال

نداشتن توانایی انزال از دلایل نازایی مردان است. در این مورد مرد نمی‌تواند اسپرم را به بدن زن برساند و طبیعی است که با صورت نگرفتن لقاح بارداری اتفاق نمی‌افتد. کهولت سن یک دلیل ناباروری مردان است که بر کیفیت انزال و تعداد اسپرم‌ها تاثیر می‌گذارد. همانطور که خانم‌ها با بالارفتن سن دچار یائسگی می‌شوند و قدرت باروری در آنها از بین می‌رود در مردان هم سن نقش تعیین کننده‌ای برای تعیین قدرت باروری است.

عوامل خطر ناباروری مردان

عوامل ناباروری در مردان شامل عوامل محیطی و مواجهه‌های مضر، اختلالات مادرزادی و عوارض برخی بیماری‌ها است.

بیماری‌هایی که باعث اختلال در عملکرد بدن و تغییر در میزان ترشح هورمون‌ها می‌شود مانند دیابت، بیماری خود ایمن مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس علت نداشتن اسپرم مردان یا ضعیف بودن اسپرم‌ها است.

ابتلا به سندروم‌های کلاین فلتر و سندروم کارتانژر یکی از دلایل ناباروری است.

غده‌ی هیپوفیز مسئول ترشح هورمون جنسی است . هر اختلال در عملکرد این غده که میزان ترشح هورمون‌ها را تغغیر دهد از دلایل ناباروری مردان است.

افرادی که سوء تغذیه دارند به دلیل کمبود ویتامین‌های ضروری، اسپرم‌های قوی نخواهند داشت.

آسیب‌های نخاعی و آسیب‌های فیزیکی و در معرض حرارت بودن بیضه‌ها از عوامل ناباروری مردان است.

مشکلات مادرزادی در ساختار و عملکرد بیضه‌ها فرد را برای باروری با مشکل مواجه می‌کند.

شیمی درمانی و پر تو درمانی به‌دلیل درگیر شدن اعضای دیگر بدن می‌تواند عملکرد بیضه‌ها را دچار اختلال کند.

بروز عفونت در بدن به صورت عفونت‌های قدیمی مانند اوریون و عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی از عواملی است که تولید اسپرم را با مشکل مواجه می‌کند.

مواجهه با مواد شیمیایی مضر یا فلزات سنگین مانند سرب ریسک ابتلا به ناباروری را افزایش می‌دهد.

اعتیاد به مواد مخدر و استفاده از سیگار و قلیان با کم کردن تعداد اسپرم می‌تواند علت ناباروری مردان باشد.

استفاده از داروهای ضد افسردگی، داروهای آرتروز و داروهای فشار خون در تولید اسپرم اختلال ایجاد می‌کند.

چاقی نیز یکی از ریسک فاکتورها برای ناباروری در مردان است.

واریکوسل: واریکوسل عارضه‌ای است که با تورم رگ‌های بیضه ایجادمی‌شود و تخلیه را با مشکل مواجه می‌کند. یکی از دلایل کم شدن اسپرم واریکوسل است.

بیشتر بخوانید:

ناباروری در میان مردان ایرانی ؛ از علت تا درمان

تشخیص ناباروری مردان

تشخیص علل ناباروری در مردان شامل دو مرحله است. مرحله‌ی اول معاینه فیزیکی و مرحله‌ی دوم آزمایش‌های تشخیصی است.

معاینه‌ی فیزیکی

در معاینه فیزیکی پزشک با معاینه بیمار به دنبال نشانه‌های واریکوسل با بروز اتساع و تورم سیاهرگ‌های بیضه و ناهنجاری‌های ظاهری بیضه است. نحوه‌ی رویش مو در اطراف آلت تناسلی از علائم کمبود اسپرم است. و بررسی غده‌ی پروستات نیز در این معاینه انجام می‌شود.

آزمایش‌های تشخیصی

درمرحله‌ی بعد آزمایش‌های تشخیصی برای یافتن علت ناباروری در مردان انجام می‌شود. آزمایش‌ها به شرح زیر است:

آزمایش خون

در آزمایش خون میزان ترشح هورمون‌های FSH یا هورمون محرک فولیکول، هورمون تستوسترون، هورمون پرولاکتین و هورمون جسم زرد اندازه گیری می‌شود.

آزمایش مایع منی

یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها است و در آن خصوصیات مایع منی بررسی می‌شود. ویژگی‌های مایع منی مانند حجم و شدت آبکی بودن منی و خصوصیات اسپرم مانند تعداد اسپرم، ضعیف بودن آن، تعیین آنتی بادی‌های اسپرم، بررسی قدرت نفوذ آن و شکل اسپرم در این آزمایش تعیین کننده است.

آزمایش ژنتیک

این آزمایش برای تشخیص ناهنجاری ژنتیکی و اختلالات کروموزومی انجام می‌شود.

اولتراسوند

در این روش با استفاده از امواج صوتی ساختار بیضه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نمونه‌برداری از بیضه

نمونه‌‌ی کوچک از بیضه برای بررسی بافت و مشکلات آن برداشته می‌شود.

آزمایش بعد از نزدیکی

میزان نفوذ اسپرم به درون مخاط رحم بررسی می‌شود.

انواع داروهای درمان ناباروری مردان

موارد زیر، رایج ترین داروها برای درمان عوامل ناباروری مردانه هستند:

1_ کلومیفن سیترات (کلومید)

همان دارویی که برای تقویت تخمک گذاری زنان استفاده می شود، برای مردان نیز به منظور افزایش تعداد اسپرم ها تجویز می شود. کلومیفن سیترات، یک داروی مسدود کننده استروژن است. وقتی که مردان این دارو را به شکل قرص خوراکی مصرف می کنند، غده هیپوفیز آنها تحریک می شود تا هورمون لوتئینه کننده (LH) و هورمون تحریک کننده رشد فولیکول (FSH) بیشتری بسازد.

بیشتر شدن سطوح این دو هورمون، می تواند موجب بهبود تعداد اسپرم، ساختار و پویایی آنها شود. کلومیفن سیترات، همچنین سطوح تستوسترون طبیعی را افزایش می دهد. اکثر مردان، با مصرف کلومیفن سیترات، عوارض جانبی مثبتی را تجربه می کنند که شامل افزایش میل جنسی، نعوظ سفت تر و طولانی تر، انرژی بیشتر، افزایش حجم عضله و کاهش وزن می شود.

بیشتر بخوانید:

ناباروری و بیماری واریکوسل در کمین مردان

2_ داروهای HCG و HMG

اگر یکی از مردان نادری هستید که به درمان با قرص کلومیفن سیترات پاسخ نداده است، پزشک احتمالاً داروی تزریقی HCG و HMG را تجویز خواهد کرد. این داروها تنها در مواقع لزوم تجویز می شوند؛ زیرا این داروها به شکل تزریقی هستند که اجرای تزریق آنها مشکلات خاص خود را دارد.

3_ آناستروزول (آریمیدکس

آناستروزول در ابتدا برای مردان و زنانی ساخته شد که مبتلا به سرطان سینه حساس به هورمون استروژن بودند. این دارو از تبدیل شدن هورمون تستورترون مازاد به استرادیول در بافت های بدن جلوگیری می کند. آناستروزول معمولاً زمانی استفاده می شود که سطوح استرادیول بدن مرد، بیشتر و سطوح تستوسترون او کمتر از چیزی هستند که باید باشند. آناستروزول پس از اصلاح این عدم تعادل هورمونی می تواند تولید اسپرم، ساختار و تحرک اسپرم را نیز بهبود بخشد.

۴4_ کانت بوست

اگر پزشک تشخیص دهد که اسپرم شما از لحاظ کمیت و تعداد شرایط نرمالی ندارد، کانت بوس تجویز می کند، این دارو برای تقویت تعداد اسپرم به کار می رود.

5_ ال کارنتی

ال کارنتین، کوکیوتن (co Q10)، ویتامین E و C، پنتوکسی فیلین و موتیلیتی بوست داروهای هستند که خاصیت انتی اکسیدانی دارند و رادیکال های آزاد اکسیژن (ros) را در بدن کاهش می دهند و برای افزایش تحرک اسپرم و کاهش (dfi) میزان شکست DNA اسپرم بکار میروند.

6_ سلنیوم و اسید فولیک

این داروها معمولاً برای بهبود مورفولوژی (شکل و ساختار اسپرم) تجویز می شوند.

- پروفرتیل، اندروفرتیل، اسپریژن

8_ لتروزول

این دارو برای درمان مشکلات مربوط به اسپرم مصرف می‌شود. لتروزول میزان هورمون تستوسترون را در بدن افزایش می‌دهد تا تعداد اسپرم‌ها نیز بیشتر شود.

9-بروموکریپتین

این دارو از آزاد شدن هورمون پرولاکتین در بدن جلوگیری می‌کند، پرولاکتین هورمونی است که موجب کاهش تستوسترون می‌شود. مصرف بروموکریپتین برای مردانی مفید است که به دلیل هیپرپرولاکتینمی دچار اختلالات اسپرم شده‌اند.

10-ایمی‌پرامین

این دارو برای درمان انزال برگشتی توصیه می‌شود. ایمی‌پرامین انزال غیرعادی اسپرم‌ها از مثانه به آلت را معکوس می‌کند.

11-آنتی بیوتیک و داروهای ضدقارچی

این داروها برای درمان عفونت‌های باکتریایی و قارچی دستگاه تناسلی به کار برده می‌شود.

عملکرد داروهای باروری در مردان

تحریک تولید هورمون

قرص ها و تزریقاتی که برای درمان ناباروری استفاده می شود حاوی موادی یا هورمونهای سنتز شده است که سطح متعادل تستوسترون را حفظ می کند و یا با افزایش یا کاهش تولید آن در مردان همراه است.

2.کیفیت اسپرم ها بهبود یافته است.

هنگامی که اسپرم‌ها کیفیت پایینی دارند (‏تحرک کم، مورفولوژی غیر طبیعی)‏؛ تعدادی دارو ممکن است کیفیت آنها را بهبود بخشد.

نرمال شدن سطح قند خون

مواردی وجود دارند که در آنها افزایش سطح قند خون می‌تواند باعث ناباروری در مردان و زنان شود. برای این موارد، دارو می‌تواند به حفظ سطح قند خون کمک کند تا باروری و دیابت کنترل شود.

تحریک جریان خون

گردش خون ضعیف در ناحیه تناسلی نیز می‌تواند باعث ناتوانی در مردان شود که می‌تواند علت ناباروری باشد. داروها می‌توانند این قدرت را بهبود بخشد.

.افزایش لیبید

از آنجایی که داروهای باروری شامل برخی ویژگی‌های قوه جنسی هستند، انگیزه جنسی مرد نیز می‌تواند بهبود یابد.