زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر حمیدرضا اکبری گیلانی  متخصص ارولوژی

 نقش ژنتیک و رژیم غذایی در سنگ‌های ادراری ثابت شده است. در افراد با سابقه فامیلی احتمال تولید سنگ بیشتر است و رژیم غذایی نامتعادل، خصوصا مصرف كم مایعات باعث احتمال بیشتر تولید سنگ می‌شود.

جنسیت و تولید سنگ
سنگ‌های ادراری در مردان شایع‌تر از زنان است. كه می‌تواند به علت دفع بیشتر اگزالات کلسیم و اسیداوریک و دفع کمتر سیترات ادرار در مردان نسبت به زنان باشد.
نقش سختی آب: بر خلاف تصور عامه مردم، سختی آب (محتوای نمک کلسیم) باعث تولید سنگ نمی‌شود. در واقع کلسیم آب آشامیدنی در روده با اگزالات ترکیب شده و مانع جذب آن می‌شود و تولید سنگ را کاهش می‌دهد.
حجم ادرار: حجم کمتر از 1 لیتر در شبانه‌روز احتمال تولید سنگ را بیشتر می‌کند و حجم ادرار بیشتر از 3 لیتر احتمال تولید سنگ را کاهش می‌دهد.
تغذیه و سنگ‌های ادراری

مصرف لبنیات: مصرف لبنیات در حد متوسط توصیه می‌شود. حذف کامل لبنیات و مصرف بیش از حد آنها احتمال تولید سنگ را زیاد می‌کند.
مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات زیاد: چای پررنگ، قهوه، کاکائو، نوشابه کولا، اسفناج، بامیه، ریواس، آجیل حاوی اگزالات زیاد بوده و احتمال تولید سنگ را افزایش می‌دهد.
مصرف نمک: در تمامی مطالعات ثابت شده که مصرف زیاد نمک باعث افزایش تولید سنگ می‌شود.
مصرف پروتئین: مصرف پروتئین حیوانی زیاد، احتمال تولید سنگ را افزایش می‌دهد.

علائم سنگ
سنگ ادراری در صورتی که در مسیر خروج ادرار، انسداد ایجاد نکرده باشد معمولا علامت ندارد. به همین دلیل سنگ‌های بزرگ شاخ گوزنی اکثرا درد ندارند، ولی سنگ‌های کوچکی که در داخل حالب گیر می‌کنند، درد شدیدی می‌دهند. سنگ‌های زیر 4 میلی‌متر معمولا به راحتی و بدون درد و با مصرف آب زیاد دفع می‌شوند. در اکثر موارد فرد متوجه دفع سنگ نیز نخواهد شد.

سنگ‌های بین 4 تا 10 میلی‌متر که در مسیر بین کلیه و مثانه (لوله حالب) گیر می‌کنند، باعث باقی ماندن ادرار در کلیه (هیدرونفروزیس) و ایجاد درد شدید می‌شوند. این درد با حالت تهوع و استفراغ همراه بوده و در برخی مواقع علائم ادراری مثل سوزش و تکرر و احساس فوریت در ادرار نیز وجود دارد.  ذکر این نکته ضروری است که هیدرونفروزیس کلیه(تورم کلیه در اثر باقی ماندن ادرار در آن) نشانه تحت فشار بودن آن است و باید سریعا با بر رفع انسداد بر سر راه خروج ادرار، هیدرونفروزیس برطرف شود. سنگ‌های بالاتر از 10 میلی‌متر، نیاز به سنگ‌شکنی دارند و باقی ماندن آنها در کلیه(حتی در صورت درد نداشتن) باعث بزرگ شدن آنها و در نهایت آسیب به کلیه می‌شود.

سنگ شکنی

سنگ شکنی خارج اندامی: در این روش که به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری صورت می‌گیرد از انرژی صوتی برای شکستن سنگ‌های 8 میلی‌متر تا 20-25 میلی‌متر استفاده می‌شود و میزان موفقیت آن 80 الی 90 درصد است. لازم به ذکر است که این روش برای سنگ‌های داخل کلیه مناسب تر است و برای سنگ‌های حالب بهتر است از روش سنگ شکنی داخل اندامی استفاده شود.
سنگ شکن داخل اندامی: این روش نیازمند بستری شدن در بیمارستان و گرفتن بیهوشی است. در این روش، پزشک با استفاده از وسیله ای به نام یورتروسکوپ وارد مثانه و حالب می‌شود و با کمک پروب سنگ‌شکن سنگ را مستقیما دیده و می‌شکند. این روش برای بیمارانی که به هر دلیلی امکان بیهوش کردن آنها وجود ندارد، مناسب نیست.

عمل جراحی سنگ
اعمال جراحی برای سنگهایی که به علت اندازه بزرگ، سختی بسیار بالا و یا جای نامناسب  امکان سنگ شکنی آنها وجود ندارد انجام می‌شود. عمل جراحی به صورت عمل باز و یا عمل به روش لاپاروسکوپی و پی سی ان انجام می‌شود. مزیت دو روش آخر عمل جراحی برش کوچک‌تر محل است.