دكتر فاطمه باقری
بیشتر سرماخوردگی‌ها كه عامل آنها یكی از ویروس‌های سرماخوردگی است و باعث گرفتگی بینی می‌شوند، پس از چند روز بهبود می‌یابند. اما اگر سینوس‌ها ملتهب شوند، علائم دیگری مانند سردرد و یا تورم دردناك صورت ممكن است ایجاد شود.
اگر از زمان شروع سینوزیت چند روز گذشته باشد، به آن «سینوزیت حاد» می‌گوییم. همچنین ممكن است یك مشكل طولانی مدت باشد و بدون درمان هیچ‌وقت كاملا برطرف نشود كه به آن «سینوزیت مزمن» می‌گوییم.
سینوزیت مزمن شیوع كمتری دارد و یك نفر از هر هزار نفر را مبتلا می‌كند. كودكان زیر یك‌سال مبتلا به سینوزیت نمی‌شوند، زیرا سینوس‌های آنها به طور كامل تشكیل نشده؛ ولی بقیه افراد ممكن است به سینویت مبتلا شوند. بنابراین، سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی حاد، شایع‌ترین علت ایجادكننده سینوزیت است.
این بیماری از بیماری‌های شایع بوده و از آنجا كه اغلب با سرماخوردگی یا حساسیت اشتباه گرفته می‌شود و فرد به پزشك مراجعه نمی‌كند، شیوع آن بیشتر از مواردی است كه تشخیص داده می‌شود. علت سینوزیت می‌تواند عفونت با باكتری، قارچ و یا التهاب در نتیجه حساسیت باشد، كه در هر صورت مراجعه به پزشك ضروری است.
علائم
علامت اصلی سینوزیت دردهای ضربان‌دار و احساس فشار در صورت است كه با خم شدن به جلو بدتر می‌شود. سینوزیت پیشانی باعث درد بالای ابرو می‌شود و پیشانی در هنگام لمس ممكن است دردناك باشد. سینوزیت فكی باعث درد فك فوقانی و دندان‌ها و گونه می‌شود و ممكن است با درد دندان اشتباه شود.
التهاب سینوس‌های اتوئید با درد در اطراف و بین چشم‌ها و اطراف بینی همراه است و التهاب سینوس‌های اسفنوئید می‌تواند باعث گوش درد، درد گردن، درد در پشت چشم‌ها، در بالای سر و یا ناحیه گیجگاهی شود. عود مجدد، گرفتگی بینی بعد از برطرف شدن علائم سرماخوردگی، ترشحات سبز غلیظ یا زرد از بینی، علائم سرماخوردگی كه به درمان‌های معمولی جواب نمی‌دهد و بوی بد و دائمی در بینی از علائم دیگر بیماری هستند.
همچنین سینوزیت می‌تواند باعث تب بالا، ضعف، احساس خستگی، از بین رفتن حس چشایی، بویایی و سرفه‌های خلط‌دار كه هنگام شب بدتر می‌شود، گردد. در موارد بسیار نادر عفونت به استخوان‌های صورت و یا غشاء پوشاننده مغز (مننژ) سرایت كرده و یا ممكن است ایجاد آبسه در ناحیه چشم، مغز و یا استخوان‌های صورت كند.
عامل
عوامل ایجادكننده سینوزیت دو دسته‌اند: عواملی كه موجب انسداد منافذ خروجی سینوس‌ها می‌شوند و عواملی كه در حركت مواد ترشحی سینوس‌ها اختلال ایجاد می‌كنند، از مهم‌ترین علل ایجاد سینوزیت هستند. اكثر ویروس‌های سرماخوردگی فقط باعث گرفتگی بینی می‌شوند.
در هر حال اگر غشاء مخاطی پوشاننده حفره بینی و سینوس‌ها متورم شوند، می‌توانند باعث انسداد مسیر خروج ترشحات مخاطی گردند. ترشحات جمع‌شده باعث احساس فشار و درد كه از علائم سینوزیت هستند، می‌شوند. در سینوس‌هایی كه ترشحات آنها تخلیه نمی‌شوند، امكان رشد باكتری‌ها و قارچ‌ها بیشتر است.
عفونت باكتریایی اغلب باعث التهاب و درد بیشتر می‌شوند. هر عاملی كه باعث التهاب و آزردگی مخاطی بینی به مدت طولانی و در نتیجه تورم مخاطی شود، منجر به سینوزیت مزمن می‌گردد.
به عنوان مثال از عوامل زیر می‌توان نام برد: گرده گل‌ها و درختان و علف، هوای سرد، مصرف الكل، عطرها، هوای مرطوب و دمكرده، حساسیت به گرد و غبار موجودات ذره‌بینی به نام mite، قارچ‌ها، كپك و مصرف طولانی‌مدت داروها. افرادی كه مبتلا به آسم با زمینه آلرژی هستند، معمولا سینوزیت دارند.
در حقیقت هر عاملی كه در بینی مانع تخلیه ترشحات سینوس‌ها شود، باعث سینوزیت می‌گردد. عواملی مانند پولیپ یا انحراف تیغه میانی بینی به یك طرف نیز می‌توانند باعث سینوزیت شوند. عفونت دندان‌ها و لثه، عواملی كه باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شوند (مانند عفونت HIV و همچنین بیماری سیستیك فیبروزیس) از عوامل دیگر سینوزیت می‌باشند.
آلودگی هوا و كشیدن سیگار هم می‌تواند باعث تشدید سینوزیت شود. سیگار كشیدن و حتی در معرض دود سیگار بودن (مانند كودكانی كه والدین سیگاری دارند) فرد را مستعد سینوزیت می‌كند. علاوه بر سینوزیت، عفونت‌های گوش میانی و حساسیت‌ها نیز از بیماری‌هایی هستند كه در كودكان در معرض دود سیگار بیشتر بروز می‌كنند.
به دنبال هر سرماخوردگی، معمولا مخاط سینوس‌ها نیز دچار التهاب می‌شود كه با بهبود سرماخوردگی، این التهاب نیز از بین می‌‌رود. كودكان ممكن است 6-8 بار در سال به سرماخوردگی دچار شوند؛ اما شمار كمی از این سرماخوردگی‌ها به سینوزیت منجر می‌گردد.
سینوزیت مزمن
استفاده از اسپری‌های استروئیدی داخل بینی بكلومتازون از دو طریق می‌تواند موثر باشد. در مواردی كه عفونت طولانی وجود داشته باشد، استفاده از اسپری باعث كاهش تورم و باز شدن دهانه سینوس‌ها و تخلیه ترشحات می‌شود و اگر آلرژی وجود داشته باشد، التهاب ناشی از آلرژی را نیز كم می‌كند.
استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها (مثل لوراتادین) نیز كمك‌كننده است. در موارد شدید ممكن است یك دوره كوتاه مدت استروئیدهای خوراكی تجویز شود و جراحی آندوسكوپی به عنوان آخرین راه‌حل ممكن است نیاز باشد. با آندوسكوپی، دهانه سینوس‌ها باز شده و تمیز می‌شوند. این عمل تحت بیهوشی عمومی و یا بی‌حسی انجام می‌گیرد و عمل معمول و بی‌خطری است.
عوارض معمولا خفیف بوده و شامل آسیب به مخاط و استخوان‌های اطراف است. اگر فرد به طور مكرر مبتلا به سینوزیت حاد شود و یا عفونت سینوس او برای مدت سه ماه یا بیشتر باقی بماند، ممكن است به سینوزیت مزمن تبدیل شود. علائم سینوزیت مزمن معمولا خفیف‌تر از نوع حاد است؛ ولی عدم درمان آن می‌تواند باعث آسیب و تخریب سینوس‌ها و استخوان گونه شود كه گاهی ترمیم آنها نیاز به جراحی خواهد داشت...
برای خواندن بخش دوم- سینوزیت؛ پیشگیری و راه‌های درمان- اینجا كلیك كنید.
