زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

آیدین آینه چی، معصومه جباری؛ دانشجویان کارشناسی ارشد علوم تغذیه

بوی بد دهان (oral malodor , bad breath یا  halitosis) مشکل آزار دهنده‌ای برای فرد و اطرافیان است که شکل طولانی مدت آن را معمولا 50 درصد جمعیت تجربه می‌کنند.

این عارضه می‌تواند توسط غذاهایی که فرد میخورد، بهداشت ضعیف دهان و دندان، دهان خشک، مصرف محصولات مرتبط با تنباکو، یا برخی از بیماری‌‌ها مانند دیابت، رفلاکس معدی، عدم تحمل به لاکتوز، بیماری لثه‌‌ها و بسیاری از عوامل دیگر ایجاد شود.

گرچه حفظ بهداشت دهان و دندان میتواند در برخی موارد موثر باشد ولی درمان قطعی بوی بد دهان بسته به علت ایجاد آن متفاوت است.

اغلب افراد دوره‌‌هایی از بوی بد دهان را تجربه می‌کنند که از وجود برخی از باکتری‌‌ها در دهان ناشی میشود.

این باکتری‌‌ها که در باقیمانده مواد غذایی چسبیده به دندان‌‌ها، لثه، سطح زبان و... زندگی میکنند، وقتی بهداشت دهان و دندان رعایت نشود میتوانند با تولید مواد سولفور دار، بویی مشابه سیر ایجاد کرده و منجر به بوی بد دهان شوند.

ولی بر خلاف تصور همگانی, بوی بد دهان همیشه علامت مشکلات دهان و دندان نیست و می‌تواند زنگ خطری برای وجود ناراحتی‌‌های گوارشی در افراد باشد.

در ادامه‌ی این مطلب, به موضوع بوی بد دهان ناشی از رفلاکس اسیدی معده می‌پردازیم که مصداق بارز علل گوارشی و غیر دهانی بوی بد دهان است و جالب اینجاست که در این موارد, استفاده از دهان شویه‌‌ها، نخ دندان، و حتی مسواک زدن نیز کمکی به حل مسئله نمی‌کند.

پس راه حل مشکل چیست؟

برای یافتن راه حل, ابتدا باید ببینیم که ریفلاکس اسیدی چطور موجب بوی بد دهان میشود چرا که فهمیدن اینکه بوی بد دهان از کجا نشات میگیرد اهمیت فراوانی در درمان آن دارد.

همان طور که اشاره شد, در چنین شرایطی بهداشت دهانی و حتی استفاده از دهان شویه‌‌های آنتی باکتریال کمکی به بهبود شرایط نمی کند, چرا که بوی بد دهان ناشی از ریفلاکس اسیدی از قسمت‌‌های خیلی پایین‌تری از دستگاه گوارش نشات میگیرد.

ریفلاکس اسیدی در اثر بسته نشدن یا شل شدن گیره ابتدای معده ایجاد شده و نمی‌تواند محتویات معده را داخل آن حبس کند، بنابراین با کوچکترین انقباض معده، ترشحات، اسید و... داخل آن به راحتی از دریچه فوقانی معده به سمت بالا (مری) حرکت کرده و موجب بیماری ریفلاکس میشوند.

عوامل ایجاد ریفلاکس اسیدی

1) مصرف غذاهای اسید ساز: نوع غذایی که میخوریم یکی از مهمترین عوامل ایجاد ریفلاکس اسیدی به شمار میرود.

غذا‌‌های چرب، غذا‌‌های سرخ شده، گوشت‌‌های چرب (این مواد غذایی چون هضم شان دشوار است) مرکبات، چای، قهوه و الکل؛ همگی موجب افزایش تولید اسید در معده شده و اسیدساز به شمار می‌روند.

2) مقدار غذای مصرفی: حجم زیاد غذا موجب تولید بیشتر اسید شده و منجر به سوء‌‌هاضمه نیز میشود.

این مسئله موجب افزایش فشار داخل معده شده و مواد را به سمت بالا (دریچه فوقانی معده – که عملکرد آن نیز با مشکل مواجه است) میرانند و این نیرو موجب باز شدن آن میشود.

با باز شدن این دریچه، اسید به سمت بالا فوران کرده و حتی میتواند تا حلق، حنجره و حتی دهان شما نیز بالا بیاید.

زمانی که اسید معده تا بزاق پوشش دهنده‌ی سطح گلو و یا دهان, بالا آمده باشد، تنفس ما موقع بازدم بوی اسید میدهد که همان بوی بد دهان ناشی از رفلاکس اسیدی (acid reflux bad breath) است.

بوی ناشی از ریفلاکس اسیدی کاملا تند و زننده است چرا که از ترکیب اسید هیدروکلریک با مخلوط صفرا، آنزیم‌‌ها، و همچنین بقایای غذا‌‌های هضم نشده حاصل می‌شود.

جهت درمان بوی بدن دهان ناشی از ریفلاکس اسیدی باید به این نکته توجه نمود که این بو، در واقع یک "نشانه" است و به خودی خود یک بیماری نیست.

بنابراین باید ریشه‌ای با این مسئله برخورد کرد. ریفلاکس اسیدی خود نشان دهنده این است که سیستم گوارشی ما از تعادل طبیعی خود خارج شده است. گوارش نامتعادل زمانی رخ میدهد که 3 عملکرد عمده دستگاه گوارش شامل هضم، جذب و دفع مواد زاید مختل گردد.

این بیماری نیز همچون بسیاری بیماری‌‌های دستگاه گوارش ناشی از خوردن غذاهای غلط در مقادیر زیاد است.

به این ترتیب، درمان بوی بد دهان نیازمند دوباره متعادل کردن دستگاه گوارش با تنظیم نوع و مقدار غذای خورده شده است.

غذاهای فراوری شده که معمولا پر چرب و پر نمک، پر قند و پر از افزودنی‌‌های مختلف هستند، معمولا هضم دشواری دارند و منجر به تولید اسید فراوان میشوند که حتی میتواند به التهاب و عفونت روده نیز بیانجامد.

چون این مواد غذایی به دشواری هضم می‌شوند, مدت بیشتری در روده باقی میمانند و این تاخیر منجر به تخمیر آنها و تولید مواد سمی در نتیجه‌ی این فرایند می‌شود.

این فرایند منجر به افزایش رشد جمعیت باکتری‌‌های بیماری زا شده و جلوی رشد و تکثیر باکتری‌‌های مفید دستگاه گوارش را می‌گیرد.

در صورتی که از رفلاکس اسیدی رنج میبرید احتمال زیادی دارد که بخش عمده باکتری‌‌های مفید دستگاه گوارش شما از بین رفته باشند.

خوشبختانه امکان اینکه با مصرف غذاهای مفید، جمعیت باکتری‌‌های مفید را نسبت به باکتری‌‌های مضر افزایش دهیم وجود دارد.

در این راستا، فیبرهای طبیعی می‌توانند موجب بهبود بوی تنفس شما شوند چرا که همراه با بهبود جمعیت باکتری‌‌های دستگاه گوارش بوی بد تنفس نیز کم کم از بین خواهد رفت.

باکتری‌‌های مفید برای رشد خود نیاز به غذا و محیط مناسب روده ای دارند و این چیزی است که مواد غذایی پره بیوتیک برای آنها فراهم میکنند.

غذاهای پره بیوتیک موثرترین موادی هستند که به طور طبیعی موجب تعادل دوباره‌ی دستگاه گوارش شما شده و ریفلاکس اسیدی را نیز بهبود می‌بخشند.

پره بیوتیک‌‌ها در میوه‌جات، سبزیجات، غلات کامل، مغز‌‌ها و دانه‌‌ها وجود دارند.

پره بیوتیک‌‌ها در روده بزرگ، تخمیر شده و به این ترتیب مواد غذایی مورد نیاز باکتری‌‌های خوب فراهم میشود.

علاوه بر این فیبرهای موجود در پره بیوتیک‌‌ها، با کمک به حمل مواد هضم نشده‌ی باقی مانده در روده، موجب پاک شدن محیط روده نیز میشوند.

تمام این عوامل به بهبود سیستم گوارشی شما و کاهش بوی بد دهان ناشی از عدم تعادل آن میانجامد.