دکتر محمَـدحسن عامری؛ متخصص گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن جراحی پلاستیک بینی و زیبایی صورت
افرادی که گوش‌شان را به‌طور مداوم تمیز می‌کنند، ممکن است مشکلاتی برای گوش خود به وجود آورند. پوست کانال گوش و همین طور پرده گوش از ظریف‌ترین پوست‌های بدن است؛ بنابراین باید مراعات این قسمت ظریف را بکنید. از همین امروز بکوشید عادت تمیز کردن گوش را ترک کرده و دیگر از گوش پاک کن استفاده نکنید.
چرا گوش ما جرم تولید می‌کند؟
جرم گوش که به آن واکس گوش هم گفته می‌شود، به‌طور طبیعی توسط غددی که در پوست کانال گوش قرار دارند، ترشح می‌گردد و نقش محافظت‌كننده، نرم‌كننده و خاصیت ضدباکتریایی دارد. فقدان جرم گوش ممکن است منجر به خشکی گوش و خارش آن شود. به‌طور طبیعی جرم تولیدشده به تدریج و مداوماً از پرده گوش به سمت بیرون حرکت می‌کند و با حرکات فک به صورت ذرات جرم خشک‌شده از کانال گوش خارج می‌شود. جرم گوش در قسمت عمقی کانال گوش، یعنی در نزدیکی پرده گوش تولید نمی‌شود، بلکه در نیمه بیرونی کانال گوش ایجاد می‌گردد؛ لذا وقتی جرم در نزدیکی پرده گوش قرار دارد، بدان معناست که بیمار سعی کرده با گوش پاک‌كن جرم گوشش را خارج کند؛ در حالی که با این کار قسمت‌های بیرونی‌تر را خارج و قسمت‌های عمقی‌تر را فشرده کرده است؛ مثل برفی که فشرده شده باشد.
چه کسانی مستعد تجمع جرم گوش هستند؟
1- کسانی که میزان تولید جرم گوش‌شان زیاد است. 2- افرادی که کانال گوش‌شان تنگ و یا انحنای کانال گوش‌شان بیشتر از حد معمول است. 3- کسانی که کانال گوش آنها موی زیادی دارد. 4- افرادی که عادت دارند گوش‌شان را تمیز و یا دستکاری کنند.
چه زمانی باید گوش را تمیز کرد؟
جرم گوش تا هنگامی که باعث انسداد کامل کانال گوش نشود، منجر به افت شنوایی نمی‌گردد و حتی فرد متوجه نمی‌شود که گوشش جرم دارد. امــا هنگامی که انسداد کانال کامل شد، فرد متوجه کیپ شدن گوش و افت شنوایی می‌شود. معمولاً این اتفاق پس از استحمام یا شنا کردن می‌افتد؛ زیرا ورود آب به داخل کانال گوش باعث حجیم‌تر شدن جرم موجود در کانال گوش می‌شود. بنابراین، جرم گوش مانند چوب، وقتی در معرض رطوبت قرار می‌گیرد، باد (پف) می‌کند و کانال را بیشتر از قبل می‌بندد. بیمار هیچگاه نباید گوشش را خودش تمیز و با گوش پاک‌كن یا وسیله دیگری جرم آن را خارج کند. پزشک نیز ترجیح می‌دهد تا هنگامی که جرم باعث انسداد کامل کانال گوش نشده و شنوایی بیمار کاهش نیافته است، آن را خارج نکند.
روش‌هایی برای تمیز کردن گوش
توصیه می‌شود بیمار به مدت چند روز قطره‌های روغنی، مثل گلسیرین فنیکه را داخل کانال گوش خود بچکاند. قطره باعث نرم شدن جرم گوش می‌شود و خارج کردن آن را آسان می‌کند. یکی از روش‌های مرسوم برای خارج کردن جرم، شستشوی کانال گوش با آب ولرم است که البته در کسانی که پرده گوش‌شان سوراخ است و همچنین افراد مبتلا به دیابت، نباید با این روش جرم گوش را خارج کرد. خارج کردن جرم گوش با قاشقک و ساکشن نیز روش موثری است که توسط متخصصان گوش و حلق و بینی انجام می‌شود. ساکشن دستگاهی است که عملکردی مشابه جاروبرقی دارد؛ یعنی مکش ایجاد می‌کند. میزان مکش به اندازه‌ای است که هیچگونه آسیبی به پرده گوش نمی‌رسد. پزشک سر ساکشن را وارد گوش کرده و دستگاه ساکشن با کشیدن جرم، کانال گوش را تمیز می‌کند.
پرسش‌های متداول
چرا نباید از گوش پاک‌كن برای تمیز کردن جرم گوش استفاده کرد؟
بسته شدن کانال گوش به‌وسیله جرم، یکی از شایع‌ترین علل ناشنوایی است و علت آن معمولاً فشرده شدن و به عقب رانده شدن جرم با استفاده از گوش پاک‌كن است. خارش، عفونت و پارگی پرده گوش نیز از عوارض دیگر استفاده از گوش پاک‌كن می‌باشد.
آیا راهی برای پیشگیری از ایجاد جرم گوش وجود دارد؟
متأسفانه راهی برای جلوگیری از تولید و تجمع جرم در داخل کانال گوش وجود ندارد. فقط تأکید می‌شود از تمیز و دستکاری کردن گوش خودداری کنید؛ چراکه می‌تواند منجر به فشرده شدن جرم گوش و تجمع آن در داخل کانال گوش شود.
آیا جرم‌گیری باعث عادت کردن گوش به این کار می‌شود؟
خیر، شستشو یا جرم‌گیری باعث عادت گوش و تولید مجدد جرم نمی‌شود؛ بلکه تجمع جرم در داخل کانال گوش به همان علت قبل، دوباره بیمار را به مطب پزشک می‌کشاند. البته مراجعه مجدد، در افراد مختلف است؛ یعنی بعضی افراد ممکن است یک سال بعد دوباره گوش‌شان جرم بگیرد و برخی هم بعد از ده سال لازم باشد مجدداً جرم‌گیری کنند.
