دكتر منوچهر قارونی؛ متخصص قلب و عروق
تظاهرات آنژین قلبی
یكی از نكاتی كه پزشكان باید به آن توجه كنند، این است كه سكته قلبی در هر فرد تظاهر خاص خودش را دارد و علائم آن در همه افراد یكسان نیست. علائمی نظیر: درد قفسه سینه، درد گردن و درد دست چپ در افراد مختلف شبیه هم نیست. به خاطر دارم حدود بیست و پنج سال پیش استاد زرین‌كوب، نویسنده معروف، با درد مچ دست راست به من مراجعه كرد و اظهار داشت پس از یك مشاجره لفظی در دانشكده دچار درد دست راست شده است. بیشتر پزشكان تصور می‌كنند درد مچ دست راست به دلیل ایجاد سندرم تونل كارپ است؛ در حالی كه ایشان پس از بررسی‌های لازم در آمریكا چهار پنج مرتبه بای‌پس كرد.
پس سكته قلبی آن‌گونه كه برخی پزشكان تصور می‌كنند علائم تیپیك ندارد و همیشه با علائمی مانند فشار روی قفسه سینه یا بالا رفتن از پله‌ها درد شدت بیشتری پیدا می‌كند، نیست؛ بلكه ممكن است تظاهرات متفاوتی داشته باشد و مثلا در یك بیمار با درد مچ دست راست و در بیمار دیگری با احساس درد در ناحیه معده بروز كند؛ بنابراین یكی از بزرگ‌ترین مشكلات پزشكان، حتی پزشكان متخصص قلب، تشخیص افتراقی علائم آنژین قلبی از دردهای گوارشی و حتی دندان است.
باید توجه داشت كه تظاهرات دردهای گوارشی و معده شبیه یكدیگر است؛ مثلا در سكته قلبی ممكن است بیمار از درد ناحیه معده شكایت داشته باشد، بیمار اظهار می‌كند با آروغ زدن درد در ناحیه معده كاهش می‌یابد و به مدت 3-2 دقیقه مشكلی ندارد، اما مجددا درد ظاهر می‌شود. متاسفانه در این موارد پزشكان یا نوار قلبی نمی‌گیرند و یا اگر نوار گرفته می‌شود، ممكن است طبیعی باشد، یا در آن نكات دقیق و ریزی وجود داشته باشد كه با نظر متخصص قلب قابل تشخیص باشد. نوار قلبی ممكن است در روزهای اول ارزش تشخیصی نداشته باشد، ولی حتما نكات ریزی در آن وجود دارد. مثلا ممكن است نوار به‌ظاهر طبیعی باشد و فقط یك (QT) طولانی را نشان دهد؛ اما این مورد نشان‌دهنده ایسكمی قلب و تنگی عروق است. یا مثلا خانم پیری به زمین افتاده و استخوان فمور وی شكسته و كاندید عمل جراحی است. كافی است در این نوار علائمی حاكی از اكستراسیستول بطنی یا PVC وجود داشته و پس از PVC یكی دو Bite افتاده باشد، ولی به آن توجهی نشود؛ در حالی كه PVC باعث شده ایسكمی ظاهر شود و در دو یا سه قسمت Bite افتاده را نشان دهد.
یكی از نكات قابل اهمیت، تشخیص انواع مختلف تظاهرات آنژین قلبی است.
نكته مهم: در اكثر موارد درد قلبی كه اغلب به صورت تیركشنده است، با درد آرتروز گردن و درد معده اشتباه می‌شود. گاهی درد آنژین قلبی با درد در ناحیه فك تحتانی همراه است، ولی هیچ یك از علائم درد قلبی را ندارد.
به طور كلی تمام دردهایی كه با فعالیت، عصبانیت و از پله بالا رفتن ایجاد می‌شود، درد قلبی محسوب گردد مگر خلاف آن ثابت شود.
تظاهرات مختلف بیماری‌های قلبی و عروق كرونر را چگونه تشخیص دهیم؟
یك پزشك باید با فرهنگ جامعه خود آشنایی داشته باشد؛ زیرا هر بیمار به یك صورت دردش را مطرح می‌كند. در مواردی كه پزشك وقت نداشته یا مطبش شلوغ باشد و... علائم بیماری فراموش می‌شود. گاه ممكن است با تجویز یك امپرازول و... بیماری تشخیص داده نشود. دیده شده، بیمار چهل ساله‌ای با درد ناحیه معده مراجعه كرده و با مصرف امپرازول به تشخیص پزشك، فوت كرده است. پس توجه به تظاهرات و علائم بیماری در سنین مختلف اهمیت بسیاری دارد؛ مثلا ممكن است تظاهرات سكته قلبی در یك بیمار مسن مانند یك بیمار چهل ساله نباشد.
ولی به عنوان یك نكته مهم، هر گاه بیماری با سن بالا علائمی نظیر بی‌حالی، تاكی‌كاردی بی‌دلیل، سكسكه بدون علت، تنگی نفس و بی‌اشتهایی داشته باشد، باید از وی نوار قلب گرفته شود. یا اگر فرد مسنی بی‌دلیل به زمین خورد باید حتما از او نوار قلبی گرفته شود؛ زیرا ممكن است این نوار علائم سكته قلبی را نشان دهد.
