دكتر بهنام ترابی؛ متخصص قلب و عروق
عملیات احیاء قلبی پیشرفته یا (Advanced cardiac life support) ACLS در تمامی موارد ایست قلبی باید بلافاصله انجام شود. در حال حاضر توجه عمومی به افزایش میزان آموزش انجام عملیات احیاء قلبی پیشرفته در سطح جامعه و با تاكید ویژه بر انجام دفیبریلاسیون سریع توسط نیروهای خدمات اجتماعی مانند پلیس، آتش‌نشانی و پرسنل خطوط هوایی می‌باشد.
مطالعات اخیر نشان می‌دهد كه در موارد مرگ ناگهانی قلبی خارج از بیمارستان كه معمولا در خانه و با حضور بستگان قربانی اتفاق می‌افتد، اغلب با یك دوره زمانی نسبتا طولانی از بروز علائم هشداردهنده همراه می‌باشند. در بسیاری از موارد بیماران به طور متوسط حدود 60 دقیقه (از 10 تا 380 دقیقه) قبل از ایست قلبی علائم هشداردهنده را تحمل كرده‌اند.
این علائم عمدتا تشخیص داده نشده و یا برداشت غلطی از آنها شده است. بنابراین علیرغم اینكه اثر مفید دسترسی به دفیبریلاتور برای عموم مردم در بسیاری از مطالعات اثبات شده است ولی به نظر می‌رسد اجرای برنامه‌های آموزشی برای افراد در معرض خطر و بستگان آنها از اولویت بیشتری برخوردار باشد.
اقدامات اولیه
با توجه به اینكه شایع‌ترین مكانیسم مرگ ناگهانی قلبی تاكی كاردی و فیبریلاسیون بطنی می‌باشد، درمان با دادن شوك الكتریكی باید در اولین فرصت ممكن انجام گیرد.
در موارد خارج از بیمارستان در صورت در دسترس بودن دفیبریلاتور اتوماتیك خارجی یا (Automated External Defibrillator) AED باید بلافاصله درمان با شوك انجام گیرد. در موارد تاكی كاردی یا فیبریلاسیون بطنی كه علیرغم دفیبریلاسیون با حداكثر میزان شوك (360 ژول) مجددا بیمار دچار آریتمی گردد، تجویز آمیو دارون وریدی قبل از اعمال شوك‌های بعدی قابل توصیه می‌باشد.
همچنین در حین ادامه عملیات احیاء باید حتی‌الامكان به عوامل برگشت‌پذیر دخیل در ایجاد مرگ ناگهانی قلبی مانند هیپوكسی، اختلالات الكترولیتی، كم بودن حجم مایعات بدن و عوامل مكانیكی توجه شده و تصحیح گردند.در مواردی كه از شروع ایست قلبی تا شروع عملیات احیاء بیش از 5 دقیقه فاصله باشد، انجام یك دوره احیاء قلبی تنفسی كوتاه‌مدت (حداكثر 180 ثانیه) قبل از اقدام به دفیبریلاسیون قابل توصیه می‌باشد.
دفیبریلاتور اتوماتیك خارجی
با استفاده از دفیبریلاتور اتوماتیك خارجی (Automated External defibrillator) می‌توان در دقایق اولیه وقوع فیبریلاسیون بطنی، جان بیمار را نجات داد. بررسی‌های متعدد نشان داده است كه این روش مطمئن و موثری برای نجات جان افرادی است كه در خارج از بیمارستان دچار ایست قلبی می‌گردند. استفاده از AED در مدارس، مكان‌های ورزشی، واحدهای مسكونی پرجمعیت، فرودگاه‌ها، هواپیماها، وسایل نقلیه پلیس و آتش نشانی لازم می‌باشد.
بعد از انجام عملیات احیاء وارد مرحله وضعیت بیمار می‌شویم، در این مرحله مراقبت‌های دقیق جهت حفظ جان بیمار ضروری می‌باشد.مطالعات نشان می‌دهد كه 50 درصد بیمارانی كه از مرگ ناگهانی قلبی نجات پیدا كرده و در بیمارستان بستری می‌شوند، مجددا در حین بستری دچار ایست قلبی می‌گردند.
درمان
درمان ایسكمی قلبی، نارسایی قلبی و تصحیح الكترولیت‌ها اهمیت زیادی دارد. استفاده از بتابلوكرها با توجه به اثرات مطلوب آنها در بسیاری از موارد قابل قبول می‌باشد.این گروه دارویی در كم كردن انقباضات زودرس بطنی (PVC)، آریتمی‌ها و كاهش مرگ ناگهانی قلبی در طیف وسیعی از بیماران قلبی، با یا بدون نارسایی قلبی، موثر می‌باشد.
در صورت بروز آریتمی‌های بطنی مكرر در زمان بستری بودن بیماران می‌توان از داروهای ضدآریتمی دیگر هم استفاده كرد. درمان دارویی برای پیشگیری از آریتمی‌های بطنی در طی سالهای گذشته تحولات زیادی داشته است. داروهای مهاركننده كانال‌های سدیم مثل پروكائین آمید و كینولون كه در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفتند، درحال حاضر به نظر نمی‌رسد كه مفید باشند.
در واقع مطالعات انجام شده نشان دهنده افزایش 21 درصدی مرگ و میر در افراد پر ریسك برای مرگ ناگهانی قلبی، در اثر مصرف این داروها بوده است. بعضی از داروهای مهاركننده كانال‌های پتاسیم مانند آمیودارون و Sotalol در پیشگیری از آریتمی‌های بطنی و مرگ ناگهانی قلبی می‌توانند موثر باشند. البته هنوز در مورد اثر درازمدت این داروها در افزایش طول عمر بیماران اختلاف نظر وجود دارد.
درمان‌های تهاجمی و جراحی
الف- از بین بردن كانون‌های آریتمی با فركانس‌های رادیویی:
این روش درمانی در حال حاضر به شكل روتین قابل انجام است. در گروهی از بیماران كه مسیرهای فرعی دهلیزی – بطنی دارند، یا تاكی كاردی بطنی ایدیوپاتیك با منشاء بطن چپ دارند و چند فرم نادر دیگر تاكی كاردی بطنی، این روش قابل انجام است. ولی متاسفانه اغلب افراد نجات یافته از مرگ ناگهانی قلبی پاسخ مناسبی به این روش نمی‌دهند و نیاز به گذاشتن دفیبریلاتور داخلی (ICD) دارند...
