زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر سید مرتضی صفوی؛ دانشیار تغذیه - دانشگاه علوم پزشکی اصفهان فاطمه شیرانی

سرطان‌ها گروهی از بیماری‌ها هستندكه در اثر رشد غیرطبیعی سلول‌های بدن ایجاد می‌شوند. در حالت طبیعی هر سلول با تقسیم سلولی به دو سلول تبدیل می‌شود تا سلول‌های جدید جایگزین سلول‌های ‌فرسوده شوند و ضمن اینكه بدن به روند رشد خود ادامه می‌دهد، بافت‌ها رشد كنند و جراحت‌ها ترمیم شوند. زمانی كه سلولی به صورت غیرطبیعی و خارج از كنترل تقسیم شود، تومور یا سلول سرطانی ایجاد می‌‌گردد.

بعضی از تومورها به سایر اندام‌های بدن انتشار نمی‌یابند و فقط عملكرد طبیعی را در یك اندام مختل می‌كنند كه در این حالت باید تومور برداشته شود؛ اما در مقابل، تومورهای بدخیم و سرطانی نه تنها بافت طبیعی بدن را تخریب می‌كنند، بلكه با متاستاز به سایر اندام‌ها، سرطان در بدن گسترش می‌یابد. بیش از 200 نوع سرطان وجود دارد كه هر كدام روش درمانی خاصی دارند. در حال حاضر تقریبا 20 میلیون نفر در سراسر دنیا به سرطان مبتلا هستند و تخمین زده می‌شود که این رقم تا سال 2020 به 30 میلیون افزایش یابد.

حدود 60 درصد از موارد جدید ابتلا، در کشورهای در حال توسعه خواهد بود. در آمریكا دومین عامل مرگ و میر، سرطان است كه 25 درصد كل مرگ‌ها را شامل می‌شود. به‌طور کلی سرطان در اثر قرار گرفتن فرد در معرض عوامل سرطان‌زا ایجاد می‌شود.

سرطان پوست

 پوست گسترده‌ترین اندام بدن است که به عنوان یك پوشش، بدن را در مقابل ورود عوامل بیماری‌زا، مانند باكتری‌ها، محافظت می‌كند و مانع از دست رفتن آب و مایعات بدن می‌شود. همچنین اندام حساس در برابر لمس، فشار، درد، سرما وگرما است و به تنظیم دمای بدن كمك می‌كند. سرطان پوست در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید وآسیب‌های ناشی از اشعهUV و رشد خارج از كنترل سلول‌های پوستی ایجاد می‌شود. اصلی‌ترین علت این نوع سرطان، قرار گرفتن در معرض نور خورشید است و تعداد كمی از انواع سرطان پوست در اثر عوامل دیگر از جمله قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص رخ می‌دهد. سرطان پوست شیوع بالایی دارد و سالانه حدود یك میلیون نفر در آمریكا به سرطان پوست مبتلا می‌شوند.

افراد در معرض خطر

سرطان پوست در افراد سالمند و افراد دارای پوست روشن شیوع بالایی دارد و در بین افراد سیاهپوست تقریبا نادر است. همچنین افرادی كه دارای سابقه فامیلی ملانوما هستند یا خال‌های زیادی دارند و یا زیاد در معرض نور خورشید قرار داشته‌اند، احتمال ابتلا به سرطان پوست در آنها بیشتر است. شیوع ملانوما (خطرناك‌ترین نوع سرطان پوست) در سفیدپوستان آمریكایی16 برابر افراد سیاهپوست می‌باشد.

به‌طوركلی، افراد با پوست روشن، خصوصاً افراد بور یا دارای موی قرمز، بیشتر دچار سرطان پوست می‌شوند؛ زیرا این افراد در سلول‌های پوستی خود ملانین كمتری دارند. ملانین، پیگمانی با نقش محافظتی در برابر اشعه است. سیاهپوستان دارای ملانین بیشتری هستند؛ بنابراین شیوع سرطان پوست در آنها نادر است. اگر در بین سیاهپوستان سرطان رخ دهد، در كسانی است كه پوست آنها ملانین كمتری دارد.

افرادی كه ساعت‌های طولانی در معرض تابش نورخورشید و بیرون از خانه كار می‌كنند، بیشتر در معرض خطر هستند؛ مانند كشاورزان یا كارگران ساختمانی و همچنین كسانی كه ساعت‌ها قایقرانی یا ورزش‌هایی در معرض نور خورشید انجام می‌دهند. افرادی كه برای برنزه كردن پوست در برابر نور خورشید قرار می‌گیرند نیز احتمال بیشتری برای ابتلا دارند. به خاطر ارتباط بین قرار داشتن در معرض نور خورشید در دوران كودكی و بروز سرطان پوست در بزرگسالی، لازم است كودكان به خوبی در برابرآفتاب محافظت شوند.

 عوامل

 عوامل سرطان‌زای طبیعی عبارتند از: اشعه ماورای بنفش، رنگ‌ها، مواد شیمیایی موجود در محیط کار و زندگی، برخی از ویروس‌ها، مصرف سیگار، نیتروزآمین وآفلاتوكسین. انجمن سرطان آمریكا هفت علامت هشداردهنده سرطان را به شرح زیر اعلام كرده است:  ضخیم شدن یا وجود توده در سینه یا سایر نواحی بدن سوءهاضمه یا دیسفاژی  سرفه و تغییر صداهای ریه   عدم بهبودی زخم‌ها  خونریزی غیرمعمول در بدن  تغییر آشكار در خال یا زگیل  تغییر عادت‌های روده یا مثانه.

علائم
در صورت وجود علائم زیر در سطح پوست، مراجعه به پزشك ضروری است:  یك طرف خال‌های موجود در روی پوست با طرف دیگر خال تقارن و شباهت نداشته باشد.  كناره‌های خال‌ها به صورت برجسته، دندانه‌دار یا نامنظم باشد.  رنگ پیگمان‌های خال‌ها به صورت ناگهانی تغییر كند.

مراحل بروز ملانوما

مرحله اول: سرطان در لایه خارجی پوست (اپیدرم) یا قسمت بالایی لایه داخلی پوست (درم) وجود دارد، اما به غدد لنفاوی گسترش نمی‌یابد و ضخامت آن كمتر از 5/1 میلی‌متر است.

مرحله دوم: گسترش تومور با ضخامت 5/1- 4 میلی‌متر به ‌بخش پایانی لایه‌ داخلی پوست. در این مرحله نیز سرطان به ‌بافت زیرین پوست و غدد لنفاوی‌گسترش نمی‌‌یابد.

مرحله سوم: ضخامت تومور بیش از 4 میلی‌متر است و به بافت زیرین پوست بدن انتشار می‌یابد. تومورهای كوچكی دركنار تومور اصلی رشد می‌كنند و تا نزدیكی غدد لنفاوی پیش می‌روند، (به این صورت كه تومورهای كوچك بین تومور اصلی و محدوده غدد لنفاوی رشد می‌كنند).

براي خواندن بخش دوم- دانستنی‌های سرطان پوست- اينجا كليك كنيد.