تحریریه دنیای سلامت
پوست بزرگ‌ترین عضو بدن و وظیفه آن یونیزه چربی‌ها و البته خنك نگهداشتن بدن و حفاظت از آن در برابر انواع عفونت‌ها، نور و جراحات است.
سرطان پوست بیماری حادی است كه در آن سلول‌های بدخیم از بافت پوست به طور نامنظم تكثیر می‌شوند و به طریقی از سیستم ایمنی و دفاعی بدن عبور می‌كنند؛ بدون اینكه موجب عكس‌العمل تدافعی در سیستم ایمنی شوند. انواع مختلفی از سرطان‌های پوست وجود دارد كه شایع‌ترین آنها سرطان سلول‌های پایه یا سرطان سلول‌های فلسی است.
به طور كلی سرطان پوست در میان افرادی كه پوست روشن‌تری دارند، شایع‌تر است؛ اما اغلب افرادی كه به سرطان پوست دچار می‌شوند، مدت زیادی را در برابر آفتاب سپری می‌كرده‌اند. با توجه به نوع سلول پوستی كه دچار سرطان شده است، اشكال مختلفی از سرطان پوست وجود دارد كه هر كدام نشانه‌ها و عوارض خاص خود را دارند.
شایع‌ترین آنها عبارتند از
1- سرطان سلول‌های فلسی 2- سرطان سلول‌های بنیانی 3- سرطان سلول‌های ملانوسیت (ملانوما)
سرطان سلول‌های فلسی پوست می‌تواند تمام بدن را در برگیرد. اكثر اشكال سرطان سلول‌های فلسی در صورت درمان نشدن به لایه‌های زیرین پوست سرایت می‌كنند و بافت‌های دیگر را نیز مورد تهاجم قرار می‌دهند. قرار گرفتن در معرض نور شدید آفتاب از عوامل اصلی ابتلا به این نوع سرطان است. تابش اشعه ایكس، تماس با مواد شیمیایی و زخم‌های باز از دیگر عوامل این سرطان است.
علایم هشداردهنده سرطان سلول‌های فلسی پوست عبارتند از
رشد ضایعه زگیل وقتی كه خشك شود و خونریزی كند. زخم بازی كه خونریزی داشته باشد و برای مدت طولانی بهبود نیافته باشد. توده‌ای برآمده كه مركز فرو رفته داشته باشد.
لكه‌های فلس مانند با حواشی نامنظم.
سرطان سلول‌های بنیانی
ايننوع سرطان بسیار شایع است، اما در مقایسه با سایر سرطان‌های پوستی خطر كمتر دارد. این عارضه كه در قسمت لایه خارجی پوست ایجاد می‌شود، سرعت رشدش كم است و به ندرت گسترش می‌یابد.
از عوامل این نوع سرطان می‌توان به قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید، تماس با مواد شیمیایی، جراحت‌های باز، سوختگی و خالكوبی اشاره كرد و علایم آن عبارتند از:
زخم‌های بازی كه خونریزی طولانی مدت داشته باشند.
لكه سرخ حساسیتی همراه با خارش و خشكی.
لكه صورتی با حاشیه برآمده و فرورفتگی در مركز.
سرطان ملانوما
سرطان ملانوما رشد بدخیم سلول‌های ملانومیسم است كه معمولا در بزرگسالان رخ می‌دهد؛ اما گاهی در كودكان و سالخوردگان نیز دیده می‌شود. پوست، بدن را در مقابل گرما، نور، عفونت و جراحت حفظ می‌كند. ملانوسیت‌ها در لایه خارجی پوست وجود دارند و حاوی ملانین هستند كه رنگ پوست را تعیین می‌كند.
این سرطان از خطرناك‌ترین انواع سرطان‌های پوستی است. از خورشید دو نوع اشعه ساطع می‌شود: اشعه UVA و UVB كه به مقدار زیاد باعث سوختگی شده، به پوست آسیب می‌رساند و منجر به سرطان می‌گردد. اغلب مردم می‌گویند كه خورشید یكی از مهم‌ترین عوامل در افزایش سرطان پوست است.
احتمال آفتاب سوختگی از پشت شیشه بسیار كم است؛ اما اشعه UVA از شیشه نیز می‌تواند عبور كند. به طور كلی عواملی كه باعث سرطان پوست می‌شوند، آفتاب سوختگی و نور شدید خورشید، محیط پیرامون و وراثت است. در مورد آفتاب سوختگی قبلا توضیح دادیم. در مورد وراثت هم اگر در خانواده فرد سابقه سرطان پوست وجود داشته باشد، خطر ابتلا افزایش می‌یابد.
در ارتباط با محیط پیرامون نیز باید گفت، اشعه فرابنفش در مقایسه با سال‌های گذشته بیشتر شده و علت آن نیز كاهش لایه ازن (سوراخ شدن لایه ازن) است. هر چه لایه ازن كمتر شود، میزان رسیدن پرتو فرابنفش به زمین نیز بیشتر می‌شود.
الگوهای درمانی سرطان پوست به قرار زیر است
جراحی: برداشتن بافت بدخیم و كمی از بافت سالم پوست كه این كار به اشكال مختلف انجام می‌شود:
كرایوتراپی: با استفاده از سرمای شدید بافت مورد نظر تخریب می‌شود. در این روش ضایعه بدخیم با استفاده از نیتروژن مایع منجمد شده و در نتیجه، سلول‌های سرطانی نابود می‌شوند و از بین می‌روند.
خشكاندن: این كار از طریق جریان الكتریكی پر فركانس انجام می‌شود.
پیوند پوست: برداشتن توده سرطانی از روی بستر پوست آسیب‌دیده
درمان لیزری: به وسیله پرتو نوری لیزر، سلول‌های سرطانی برداشته شده و از بین می‌روند.
شیمی درمانی: استفاده از داروهای شیمیایی منجر به انهدام سلول‌های سرطانی پوست می‌شود. برای درمان سرطان پوست سه نوع شیمی درمانی وجود دارد: شیمی درمانی موضعی كه از طریق استعمال لوسیون یا كرم بر روی پوست است.
شیمی درمانی بالینی كه داروهای شیمیایی به صورت خوراكی یا تزریقی تجویز می‌شود. شیمی درمانی الكتریكی كه در آن شیمی درمانی توام با ارتعاشات الكتریكی انجام می‌گیرد. با وجود آنكه برخی از عوامل سرطان پوست، مثل وراثت را نمی‌توان مهار و كنترل كرد، اما می‌توان از خطر آن تا حدودی كاست.
برخی روش‌های موثر برای این منظور عبارتند از
در اواسط روز، خصوصا از ساعات 16- 10 در معرض نور خورشید قرار نگیرید و در صورت اجبار حتما از كرم‌های ضدآفتاب با حداقل SPF ، 15 استفاده و آن را هر دو ساعت یكبار تجدید كنید. از لباس‌هایی استفاده كنید كه تمام بدن شما را بپوشانند و روی صورت‌تان سایه ایجاد كند. اجازه ندهید كودكان‌تان در معرض نور خورشید قرار بگیرند؛ به ویژه زمانی كه نورخورشید شدت دارد.
