زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

رضا حسینمردی کوروش شرفشاهی

آنفلوانزا نامی آشنا در بین بیماری‌های فصلی است که همه ساله مردم را درگیر می‌کند و جان عده‌ای را نیز می‌گیرد. اگر چه این بیماری به سادگی دست از سر مردم بر می‌دارد و دوره‌ای کمتر از یک ماه دارد، اما در همین مدت باعث مرگ مردم می‌شود و وحشتی در بین مردم ایجاد می‌کند که گویی بیماری لاعلاجی گریبان مردم را گرفته است. بدتر این که افراد ناآگاه در فضای مجازی شایعه پراکنی می‌کنند و تا مرز سیاه‌نمایی پیش می‌روند. آمارهایی از مبتلایان می‌دهند که با واقعیت فاصله معناداری دارد و کشته‌شدگان این بیماری را نیز چند برابر می‌کنند. اما این که این بیماری امسال در چه وضعیتی قرار دارد و چه اقداماتی برای مقابله با شیوع و درمان آنفلوانزا باید انجام داد، در گفت‌وگو با دو تن از مسوولان وزارت بهداشت مطرح کردیم.

 شرایط کنونی آنفلوانزا در کشور

در این رابطه دکتر محمدمهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: تاکنون حدود سه هفته است که درگیر موج سنگین بیماری آنفلوانزای فصلی هستیم. در این مدت 342 مورد بستری ناشی از آنفلوانزا در کشور داشتیم که 3790 بیمار به علت بیماری تنفسی در بیمارستان‌ها بستری شدند.

وی از 19 مورد فوت ناشی از آنفلوانزا در کشور خبرداد و گفت: اصولاً این ویروسی که امسال باعث همه گیری آنفلوانزا در منطقه ما شده، گسترده است و بقیه کشورهای منطقه نیز گرفتار این بیماری هستند.

رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: بر اساس اعلام اجلاس سازمان جهانی بهداشت، ویروس آنفلوانزایی که امسال شایع شده، مقداری قوی‌تر از ویروس سال‌های گذشته و بیماری‌زایی آن بیشتر است.

 لزوم استفاده از واکسن آنفلوانزا

وی از مبتلایان به آنفلوانزا خواست به بیمارستان‌ها مراجعه کنند و گفت: به هر حال گروه‌هایی هستند که مستعد ابتلا به بیماری شدید آنفلوانزا هستند و بایستی مراقب باشند. همه ساله آنفلوانزا می‌آید و چه شدید یا ضعیف باشد، برخی گروه‌ها به انواع شدید این بیماری متبلا می‌شوند و برای جان آنها می‌تواند خطرناک باشد. به همین دلیل باید ابتدای فصل پاییز علیه آنفلوانزا واکسینه شوند زیرا اگر واکسینه نشوند، به فرم‌های شدید بیماری مبتلا می‌شوند.

گویا با تاکید بر این که تاثیرگذاری واکسن آنفلوانزا صد در صد نیست گفت: نباید ریسک کنیم و کسانی که دارای زمینه پر خطر هستند، باید واکسینه شوند. گویا در خصوص هجوم مردم برای تزریق واکسن آنفلوانزا گفت: واکسن آنفلوانزا برای همه نیست، زیرا به خودی خود و بدون درمان با داروی خاص یا واکسن، آنفلوانزا بهبود پیدا می‌کند. به عبارت بهتر اکثر مبتلایان خود به خود بهبود می‌بایند. مهم این است که نکات بهداشتی را رعایت کنیم.

وی با تاکید بر این که واکسن آنفلوانزا به موقع خودش و برای افراد خاص اهمیت دارد و نباید برای همه و بی‌موقع استفاده کنیم گفت: هر سال آنفلوانزا در همه کشورهای دنیا 20 درصد جمعیت را مبتلا می‌کند. بنابراین شیوع آنفلوانزا در این فصل چیز غریبی نیست که گمان کنیم اتفاق ویژه‌ای افتاده، به غیر از این که امسال تواناتر است.

 پرهیز از خود درمانی

رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با اعلام این که بخش‌های درمانی و بیمارستان‌ها از مدت‌ها پیش خودشان را برای مقابله با موج آنفلوانزا آماده کرده‌اند گفت: این طور نیست که مردم تصور کنند از شیوع آنفلوانزا غافلگیر شدیم. هم اکنون نیز بیماران می‌توانند به بیمارستان‌ها مراجعه کنند و تحت معاینه و درمان قرار بگیرند.

وی بر رعایت بهداشت فردی تاکید کرد و گفت: شست‌وشوی دست‌ها و رعایت عادات تنفسی می‌تواند 50 درصد انتقال آنفلوانزا را کاهش دهد. متاسفانه کسانی که در بیمارستان بستری شدند و جان‌شان را از دست دادند، زمینه بیماری را داشتند اما دیر مراجعه کردند.

رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با ابراز تأسف از این که جان باختگان خود درمانی کردند گفت: بسیاری از مبتلایان به آنفلوانزا از داروهای کورتن‌دار در ابتدای بیماری استفاده کردند، در حالی که هیچ ضرورتی نداشت، یا آنتی‌بیوتیک را بیهوده مصرف کردند که این رفتارهای غیرمنطقی باعث شد به انواع خطرناک آنفلوانزا مبتلا شوند و کارشان به بستری شدن در بیمارستان بکشد.

وی با تاکید بر این که باید با رعایت بهداشت سعی کنیم کمتر مبتلا به آنفلوانزا شویم گفت: با رعایت بهداشت اگر مبتلا به آنفلوانزا شویم، کمتر کارمان به بیمارستان می‌کشد اما وقتی به بیمارستان رفتیم، باید تحت‌نظر پزشک قرار بگیریم، در غیر این صورت درمان‌های خودسرانه کار دست ما می‌دهد.

 راه‌گریزی از آنفلوانزا نیست

از سوی دیگر دکتر محمود نبوی، معاون مرکز بیماری‌ها واگیر وزارت بهداشت گفت: بیماری آنفلوانزا همه ساله در همه نقاط جهان دیده می‌شود و چیزی نیست که بتوان جلوی شیوع آن را گرفت، زیرا بسادگی از مرزها می‌گذرد.

متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به این که اکنون نیز بحث دهکده جهانی مطرح است گفت: کشور ما در کمترین روز عبور مرزی، حدود 60 هزار نفر در روز از مرزهای کشورمان عبور می‌کنند و چون عده بسیاری در فصول سرد، بیماری کم علامت یا بی‌علامت دارند، ویروس نیز همراه با کسانی که مبتلا هستند و خودشان نمی‌دانند، وارد کشور می‌شود یا از کشور ما بیرون می‌رود و از مرزها عبور می‌کند.

وی با تاکید بر این که نمی‌توانیم جلوی رفت و آمد مردم را بگیریم گفت: در نتیجه خواه یا ناخواه بیماری‌ها بین مردم کشورها پخش می‌شود.

راه‌های پیشگیری

نبوی با اعلام این که در مورد آنفلوانزا نیز دو بحث پیشگیر و درمان مطرح می‌شود گفت: در بحث پیشگیری واکسن مطرح است. در آواخر تابستان یا اوایل مهر اشخاصی که در مرز پرخطر هستند باید واکسن بزنند. افرادی که پیوند اعضا کرده یا با نارسایی ارگان‌ها مانند نارسایی قلبی، کلیوی و کبدی دست به گریبان هستند، شیمی‌درمانی می‌شوند یا داروهایی با دوزهای سنگین مصرف می‌کنند، بهتر است که در دوره زمانی شهریور تا مهر واکسن آنفلوانزا را تزریق کنند.

وی با اعلام این که هر کس واکسن تزریق می‌کند، اثرات آن از دو هفته بعد تزریق شروع می‌شود گفت: بنابراین اگر اکنون واکسن تزریق شود، چندان کمکی نمی‌کند و در این موج بیماری کارایی ندارد، زیرا موج آنفلوانزا به احتمال زیاد تا دو هفته دیگر در ایران تمام می‌شود. این در حالی است که اگر مردم همین امروز واکسن آنفلوانزا بزنند، تاثیرات‌اش سه هفته بعد بروز می‌کند، بنابراین تزریق واکسن امروز هیچ تاثیری ندارد و بهتر آن است که افراد در بازه زمانی شهریور و مهر که مشکلی برای‌شان وجود ندارد، واکسن آنفلوانزا را تزریق کنند، تا امروز گرفتار نشوند.

خطرهای عفونت تنفسی و مشکلات قلبی

وی تاکید کرد: در بحث آنفلوانزا که با عفونت‌های تنفسی همراه است، اگر بیماران به مدت سه روز تب همراه با سرفه داشتند و حال‌شان بهتر نشد، باید به پزشک مراجعه کنند.

دکتر نبوی با اعلام این که مهم‌ترین عارضه در این نوع بیماران، عفونت‌های ریوی است که در یک درصد آنفلوانزاها ذات‌الریه دیده می‌شود گفت: البته ذات‌الریه یک درصد و 20 درصد احتمال برونشیت است که با خس‌خس سینه و خلط همراه است و این موارد نیز به صورت سرپایی درمان می‌شود، اما پزشک باید ببیند و نظر نهایی را پزشک بدهد.

وی با اشاره به این که هنگام آنفلوانزا به ندرت آریتمی‌های قلبی به خصوص در مورد کسانی که مشکل قلبی دارند، مشاهده می‌شود که یک در ده هزار است گفت: با این وصف باید بررسی شود. البته عوارض عصبی نیز مشاهده می‌شود که بسیار نادر است و بیشتر عوارض ریوی مشاهده می‌شود که فرد را گرفتار می‌کند و نیاز به درمان و بستری دارد.

 عوارض مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و کورتون‌ها

متخصص بیماری‌های عفونی با تاکید بر این که 80 درصد مبتلایان به آنفلوانزا هیچ میکروبی در بدن ندارند و تنها مبتلا به ویروس آنفلوانزا هستند گفت: بنابراین تجویز آنتی‌بیوتیک کار اشتباهی است. به عبارت بهتر وقتی یک بیمار سینوزیت، برونشیت یا خلط چرکی ندارد، نیازی به تجویز آنتی‌بیوتیک نیست و در صورت تجویز هم تنها هدر دادن دارو است و هیچ فایده‌ای ندارد.

نبوی با تاکید بر این که هیچ کمبودی در زمینه تولید آنتی‌بیوتیک در کشور نداریم گفت: اکنون به اندازه‌ای تولید آنتی‌بیوتیک داریم که صادر هم می‌کنیم.

وی با اشاره به این که اگر از همان روز اول در فرد بیمار علائم سینوزیت یا برونشیت که همان خلط چرکی است، مشاهده شد، باید آنتی‌بیوتیک تجویز شود گفت: در موارد شدید که مبتلایان به آنفلوانزا در بیمارستان بستری می‌شوند، داروی ضدویروس هم تجویز می‌شود. همچنین در موارد سبک که با گیجی همراه است این دارو تجویز می‌شود، اما بیماری که روی پای خودش به پزشک مراجعه می‌کند، نیازی به داروی ضدویروس ندارند، زیرا امکان دارد مصرف بی‌مورد عوارضی هم داشته باشد، اما در این مورد نیز با کمبود دارو مواجه نیستیم و داروی ضدویروس به اندازه کافی در اختیار مراکز درمانی و بیمارستان‌ها قرار دارد.

وی با اشاره به این که معضل بزرگی که مشاهده کردیم، دادن کورتن در روزهای اول بیماری آنفلوانزا به مبتلایان به درخواست خودشان یا تجویز پزشک است گفت: تزریق کورتن کار اشتباهی است، زیرا همراه با ورود کورتن به بدن، ویروس به سراسر بدن منتشر می‌شود و احتمال سینوزیت، برونشیت و ذات‌الریه را بیشتر می‌کند و بیماری فرد تشدید می‌شود. شاید بیمار گمان کند در نتیجه تزریق کورتن در روز اول، بهبودی پیدا کرده اما این ابتدای کار است و از فردای آن روز تا مدت دو هفته عوارض مصرف کورتن مشاهده می‌شود. متخصص بیماری‌های عفونی با تاکید بر این که در موارد خاص برای افراد خاصی که برونشیت یا آسم می‌گیرند، کورتن تجویز می‌شود گفت: این تجویز مربوط به روزهای اول نیست و باید به فاصله دیرتر کورتن تجویز شود.

توصیه‌هایی برای واکسن آنفلوانزا

معاون مرکز بیماری‌ها واگیر وزارت بهداشت در خصوص ازدحام بیش از حد مردم برای تزریق واکسن آنفلوانزا گفت: خواست ما از مردم این است که برای تزریق واکسن آنفلوانزا مراجعه نکنند، زیرا در صورت تزریق دیگر خاصیتی ندارد چون زمانی این واکسن اثر می‌کند که موج آنفلوانزا به پایان رسیده و بیماری رفته است.

وی با تاکید بر این که توصیه ما به کسانی که مبتلا به سرماخوردگی یا آنفلوانزا می‌شوند این است که سه روز اول را در منزل استراحت کنند گفت: حتی با وزارت آموزش و پرورش مذاکره کردیم که در صورت غیبت دانش‌آموزان، گواهی پزشک را به سادگی بپذیرند، زیرا این بچه‌ها هنگامی که به مدرسه می‌آیند، بیماری را به دیگران انتقال می‌دهند و دیگر این که با آمدن به مدرسه یا بیرون از خانه، بیماری آنها در نتیجه تماس با دیگران تشدید می‌شود. حتی با نیروهای نظامی و انتظامی مذاکره کردیم که به سربازان در صورت مشاهده آنفلوانزا استراحت بدهند و آنان را از مراسم صبحگاهی یا ورزش‌ها معاف کنند تا سرحال بیایند. دکتر نبوی افزود: همه باید بدانیم که اگر سه روز اول ابتلا به آنفلوانزا را استراحت نکنیم، احتمال دارد به مدت دو تا سه هفته گرفتار عوارض آنفلوانزا شامل سرفه و تب بشویم. البته مبتلایان بیماری شدیدی نمی‌گیرند، اما دچار کوفتگی عضلات می‌شوند و توان انجام کار را به سادگی ندارند.

 نکاتی برای رعایت بهداشت

وی از مردم خواست بهداشت فردی را رعایت کنند و گفت: اکنون موج آنفلوانزا به شدت وجود دارد. بنابراین از وقتی که یک فرد سرما می‌خورد تا زمانی که بهبودی کامل به دست می‌آورد، نباید با دیگران دست بدهد و روبوسی کند زیرا با این کار، بیماری به دیگران منتقل نمی‌شود. دکتر نبوی مهم‌ترین بحث را جدی گرفتن استراحت در خانه اعلام کرد و گفت: باید به اندازه‌ای استراحت کرد تا شدت بیماری کاهش یابد. برخی ا فراد اصرار به دست دادن یا روبوسی دارند که این اصرار به زیان هر دو طرف است و انتقال ویروس را ممکن می‌کند.

معاون مرکز بیماری‌ها واگیر وزارت بهداشت از افرادی که از خانه بیرون می‌روند، خواست به محض آنکه وارد خانه شدند، دست‌هایشان را بشویند و ضدعفونی کنند و گفت: ویروس آنفلوانزا چندین ساعت روی نرده‌ها یا دستگیره درها یا هر نقطه دیگر باقی می‌ماند، به همین دلیل شست‌وشوی دست میزان ابتلا به آنفلوانزا را نصف می‌کند. وی تاکید کرد: اگر فردی سه روز مبتلا به تب و سرفه بود و به مدت سه روز پس از مصرف دارو بهبودی حاصل نشد، بار دیگر به پزشک مراجعه کند یا مستقیم به مراکز درمانی برود.

این متخصص بیماری‌های عفونی در مورد رژیم غذایی مبتلایان به آنفلوانزا گفت: بیماری که تب دارد بهتر است غذای چرب، سرخ کردنی، پر ادویه، فست‌فود و ترشی‌ها را مصرف نکند. ترشی و ادویه باعث می‌شود تا سینه افراد بیشتر تحریک شود و بر شدت سرفه آنها بیفزاید و بیمار را اذیت کند. بنابر این بهتر است غذاهای سبک مصرف شود.

 توصیه به پرستاران و کادر درمانی

وی در خصوص پرستاران و افرادی که به مبتلایان به آنفلوانزا خدمت می‌کنند گفت: بهتر است این افراد فاصله یک متری را از بیماران رعایت کنند. باید بدانیم که ویروس تا فاصله یک متری پخش می‌شود و اگر هم قرار است به بیمار نزدیک شوند، از ماسک‌های معمولی جلوی دهان‌شان بگذارند و در مورد دست‌ها نیز به سرعت اقدام به شست‌وشو و ضدعفونی دست‌ها کنند، زیرا ویروس آنفلوانزا تا چند ساعت روی دست‌ها باقی می‌ماند که فرد سالم با کشیدن دست‌ها به صورت، چشم یا دهان، به آنفلوانزا مبتلا می‌شود.

آنفلوانزا به خط پایان رسیده

دکتر نبوی با تاکید بر این که آنفلوانزا در حال عبور است و به زودی قطع خواهد شد گفت: از هم‌اکنون برای سال آینده توصیه می‌کنیم که در ابتدای فصل پاییز اقدام به تزریق واکسن آنفلوانزا کنید.

وی با اعلام این که وقتی آنفلوانزا وارد کشور می‌شود، حدود 15 درصد جمعیت را مبتلا می‌کند گفت: البته این عدد متغیر است و امکان دارد یک سال 7 درصد مردم به آنفلوانزا مبتلا شوند و سال دیگر این میزان به بالای 10 درصد یا 5 درصد برسد. اما در سال 94 به میزان 15 درصد مردم مبتلا به آنفلوانزا شدند.

وی در پاسخ به این که تا چه اندازه احتمال بازگشت آنفلوانزا را می‌دهید گفت: از آن جا که در این موج آنفلوانزا با هر سه موج انسانی وارد شده، بعید است که امسال آنفلوانزا برگشتی داشته باشد، اما شاید در اواخر زمستان شاهد بازگشت موج دیگر آنفلوانزا باشیم که احمتال آن ضعیف است.