صبا شادور
سهم زنان از سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر
در سال‌های اخیر حضور فیلمسازان زن در جشنواره‌های داخلی و خارجی بسیار پررنگ شده است، فیلمسازانی که هرکدام نگاه و دغدغه خاص خودشان را به مسائل و موضوعات روز جامعه دارند.
برگزاری جشنواره‌های خارجی، به‌نوعی نگاه زنان فیلمساز را در عرصه فعالیت‌هایشان پررنگ ترجلوه می‌دهد.
زنان فیلمساز اما در این راه سختی‌ها را به جان خریده و با تلاش و کوشش توانستند از همان دوران ابتدایی برگزاری جشنواره، نقش و حضور پررنگ و جدی داشته باشند و راه را برای حضور سایر همکاران خود هموار کنند.
سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر در حالی برگزار شد که زنان هم سهم قابل‌توجهی در این دوره از جشنواره جهانی داشتند.
حضور زنان خارجی و ایرانی میان داوران جشنواره سی و ششم، علاوه بر انتخاب بعضی از فیلم‌ها با محوریت زن، نگاه ویژه‌ای را در تمام دنیا دربرمی گرفت که زنان علاقه‌مند به سینما هم می‌توانند با ملیت‌های مختلف در این دوره از جشنواره حضورداشته باشند.
اما در این دوره مریلا زارعی بازیگر سرشناس و حرفه‌ای، نیز به‌عنوان تنها داور زن ایرانی در کنار دیگر داوران حضور داشت.
فاطمه معتمدآریا بازیگر برجسته ایران نیز در کلاس‌های دارالفنون برای علاقه‌مندان به سینما، جلساتی را برگزار کرد.
اتفاقاً در این جشنواره علاوه بر سینماگران زن، حضور معصومه ابتکار فعال سیاسی در جمع اهالی سینما قابل‌توجه بود.
با نگاهی به حضور فعال زنان در سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر، از کارگردانی در سینما تا داوری فیلم‌ها را مرور خواهیم کرد.
دیدار با اولین زنی که پس از جنگ جهانی دوم مستند ساخت
یکی از اتفاقات جالب‌توجه درباره حضور زنان در جشنواره جهانی، حضور چچیلیا مانیینی عکاس و مستندساز ایتالیایی، بود که لقب اولین زنی را گرفت که پس از جنگ جهانی دوم مستند ساخت و با کارگردان مشهور ایتالیایی پازولینی نیز همکاری داشت.
حضور او در این دوره از جشنواره باعث شد تا علاقه‌مندان به سینمای ایتالیا در کارگاه‌های این مستندساز شرکت کنند.
مانیینی تصاویری از 70 سال پیش در ایتالیا را به ایران آورده بود که به نمایش گذاشت. این مستندساز ایتالیایی به هنرجویان ایرانی توصیه کرد برای کارگردان شدن به موزه سر بزنند چراکه ایران میراث کهنی دارد.
هانا اسلک فیلمساز زن موفق اسلوونی
فیلم اسلوونیایی «معدنچی» به کارگردانی هانا اسلاک امسال در بخش بین‌الملل (سینمای سعادت) جشنواره فجر حضور داشت و برنده جایزه دیپلم افتخار بهترین فیلم از نگاه منتقدین شد.
هانا اسلک (متولد ۱۹۷۵) در کنار فیلم‌های داستانی، به ساختن مستندها و فیلم‌های کوتاه تجربی هم علاقه دارد و شاعر و نمایشنامه‌نویس هم هست.
با آثارش تا امروز به جشنواره‌های مهمی مانند کن، برلین، روتردام، لوکارنو و… رفته است. «معدنچی» سال گذشته به نمایندگی از اسلوونی به رقابت اسکار معرفی شد.
او یکی از زنان موفق اسلوونی است که در جشنواره جهانی شرکت کرده بود. این فیلمساز معتقد است، شما به‌عنوان یک فیلمساز زن احساس نمی‌کنید که شرایط متفاوت یا سخت‌تری نسبت به همکاران مرد خوددارید، اما حقیقت چیز دیگری است، چون وقتی به ارقام نگاه می‌کنیم تفاوت را می‌بینیم.
سال گذشته برای اولین بار تحقیقی در مورد کمیت جنسیتی در صنعت سینما انجام دادیم و متوجه شدیم که در ۲۵ سال گذشته تنها ۹ درصد فیلم‌های بلند توسط فیلمسازان زن ساخته‌شده‌اند.
نه‌تنها در اسلونی بلکه در کل اروپا زنان بیشتر به بودجه‌های پایین، فیلم‌های کوتاه و مستند دسترسی دارند.
او درباره فیلمسازان زن ایرانی پیش‌ازاین گفته بود، در کل فکر می‌کنم زنان نه‌فقط در ایران یا کشور من بلکه در تمامی کشورها کار زیادی برای انجام دادن دارند.
کار ما تمام نشده است. باید برای رسیدن به موضع برابر تلاش کنیم.
دارالفنون با حضور فاطمه معتمدآریا
کارگاه آموزش «بازیگری» در ادامه کارگاه‌های آموزشی «دارالفنون» جشنواره جهانی فیلم فجر با حضور فاطمه معتمدآریا بازیگر سینما در پردیس سینمایی چارسو ازجمله دیگر برنامه‌های پر مخاطب سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر بود.
معتمدآریا در این کارگاه‌ها که اصولاً با کمبود جا برای حضار و علاقه‌مندان به عرصه سینما روبرو بود، کارگاه‌هایش را برگزار می‌کرد. او در این کارگاه‌ها درباره مسائل جهان هستی و هنر به صحبت می‌پرداخت.
بازیگر فیلم «روسری آبی» در بخشی از برنامه‌های آموزشی خود برای یادگیری حرفه بازیگری بیان می‌کرد، شناخت خودمان اولین درس بازیگری است که در ابتدا باید آن را با تمرین‌های فیزیکی و شناخت، تنفس و پنج حسی که همه انسان‌ها و موجودات دارند، یاد بگیریم.
با شناخت خودمان می‌توانیم در ابتدا خودمان و بعد جهان پیرامونمان را تغییر دهیم و آنگاه است که با دقت بیشتری به جهان نگاه می‌کنیم و بعد می‌توانیم نگاه متفاوت‌تری داشته باشیم و هنرمندان بهتری شویم.
دبورا یانگ منتقد آمریکایی مهمان ویژه فیلم فجر
دبورا یانگ منتقد ارشد سینمایی نشریه‌های «هالیوود ریپورتر»، «ورایتی» بود که در این جشنواره شرکت کرده بود.
وی درباره روند کلی سینمای ایران در چند سال اخیر به صحبت پرداخت و گفته بود، من سینمای ایران را دنبال می‌کنم و فکر می‌کنم پس از نسل کیارستمی و پناهی و برخی دیگر از سینماگران مطرح ایرانی، پدیده فرهادی سینمای ایران را دوباره احیا کرده و سینمای ایران همچنان سینمایی پیشگام در کل منطقه خاورمیانه است.
سیمرغ سیمین بهترین بازیگر زن برای ماهور الوند
اما در میان آثار خارجی و حضور بازیگران و فعالان عرصه سینما، ماهور الوند جایزه سیمرغ سیمین بهترین بازیگر زن را برای فیلم «هت تریک» از دستان مریلا زارعی دریافت کرد.
الوند، بازیگری در سینما را با فیلم موفق «دختر» به کارگردانی رضا میر کریمی تجربه کرد و با دریافت این سیمرغ، قطعاً یکی از بازیگران برجسته در سینما خواهد شد.
کارگردان زن بوسنیایی دیگر مهمان ویژه جشنواره
آیدا بگیج کارگردان اهل بوسنی بود که در این دوره از جشنواره جهانی فیلم فجر شرکت کرده بود.
او درباره وضعیت فیلمسازی در ایران در طول برگزاری جشنواره باعلاقه مندان به سینما به صحبت پرداخت و سینمای ایران را دوست‌داشتنی نامید.
او معتقد بود که سینماگران ایران با موضوعات رئال به‌طور حرفه‌ای برخورد می‌کنند.
معصومه ابتکار هم به جشنواره آمد
معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با حضور در جشنواره جهانی فیلم فجر با توجه به ظرفیت بزرگ جشنواره جهانی فیلم فجر به صحبت پرداخت.
او معتقد بود که در جشنواره جهانی فیلم فجر مباحث مربوط به حقوق زنان، خانواده و تلاش‌هایی که در این زمینه باید نمود داشته باشد و آثار خوب سینماگران و هنرمندان زن ارائه شود.
سینما یکی از مؤثرترین روش‌‌ها برای تغییر نگرش، بالا بردن فرهنگ و تغییر سبک زندگی است.
حضور پررنگ داوران زن از کشورهای مختلف
جوانا کاس کراوزه
یکی از مهم‌ترین کارگردانان سینمای معاصر لهستان ازجمله داوران این دوره از جشنواره جهانی فیلم فجر بود.
او بیش از ۲۰۰ جایزه لهستانی و بین‌المللی برای فیلم‌هایش دریافت کرده است؛ «نیکیفور من»، «میدان رهایی‌بخش»، «پاپوشا»، «پرندگان در کاگولی آواز می‌خوانند». او فارغ‌التحصیل رشته مطالعات زبان عبری و لهستانی است، اما از همان زمان هم به سینما علاقه‌مند بود.
آثار او همیشه در طلب سوژه‌ها، فرم‌ها و چالش‌های جدید هستند. او در فیلم‌های «نیکیفور من» و «پاپوشا»، دنیای جادویی هنر و هنرمندان را درمی‌نوردد.
مریلا زارعی
بازیگر برجسته سینمای ایران نیز دیگر داور این جشنواره بود که موفقیت‌های زیادی را در سینمای ایران بدست آورده است.
او به‌واسطه کلاس‌های بازیگری عزت‌الله انتظامی به سینما علاقه‌مند شد. اولین حضور او جلوی دوربین سریال تلویزیونی «کارآگاه» به کارگردانی حسن هدایت در سال ۱۳۷۳ بود و پس‌ازآن با محمد رحمانیان در مجموعه دیگری به نام «هوای تازه» همکاری کرد.
در سال ۱۳۷۴ در اولین فیلم سینمایی‌اش «پاتک» (علی‌اصغر شادروان) ایفای نقش کرد.
زارعی با نقش‌آفرینی کوتاه اما تأثیرگذارش در «سربازهای جمعه» (۱۳۸۲) ساخته مسعود کیمیایی اولین سیمرغ بلورین بازیگری‌اش را گرفت.
او در سال ۱۳۹۲ این بار سیمرغ بلورین بازیگر زن نقش اول را برای فیلم «شیار ۱۴۳» از جشنواره فیلم فجر دریافت کرد.
زارعی با فیلمسازانی مثل رضا میر کریمی («دختر») اصغر فرهادی («جدایی نادر از سیمین»، «درباره الی…») ابراهیم حاتمی کیا («دعوت»، «چ»، «بادیگارد»)، عباس کیارستمی («شیرین») و تهمینه میلانی («دو زن»، «واکنش پنجم») همکاری کرده است.
سالومه دموریا
سالومه دموریا متولد سال ۱۹۸۵ در آبخازیا، گرجستان که در کنار دیگر داوران خارجی این جشنواره حضور داشت.
او به‌واسطه وقوع جنگ استقلال در سال ۱۹۹۲ مجبور به ترک خانه به همراه خانواده شد و سال‌های بعد را در چندین شهر گرجستان و روسیه گذراند.
در سال ۲۰۰۷ از دانشگاه دولتی سینما و تئاتر تفلیس در رشته بازیگری فارغ‌التحصیل شد. چند سال با تئاتر دراماتیک گوری همکاری کرد.
نخستین بار در فیلم «مرغ دریایی» (Chaika) به کارگردانی میگوئل آنخل خیمنز، فیلمساز اسپانیایی – گرجستانی بازی کرد. تاکنون در چهار فیلم داستانی به‌عنوان یکی از بازیگران نقش‌های اصلی حضور داشته؛ «مردی از استپ» (Cholchu)، به کارگرانی شمیل علی‌اف، «خانه دیگران» (Skhvisi Sakhli)، ساخته روسودان گلورجیدزه و «۳۷»، به کارگردانی دیتو تسینیدتاتزه. او از سال ۲۰۱۳ عضو هیئت‌مدیره آکادمی فیلم گرجستان است
ویرا لانگرووا
دکتر ویرا لانگرووا منتقد، استاد دانشگاه در رشته سینما، برنامه‌ریز، برگزارکننده و مشاور جشنواره که تنها منتقد در میان جمع داوران جشنواره جهانی فیلم فجر بود.
او دانش‌آموخته رشته نظریه فیلم و تئاتر در آکادمی هنر (براتیسلاوا، اسلواکی) و رشته مطالعات فرهنگی در دانشگاه چارلز (پراگ، جمهور چک) است.
او سردبیر چندین نشریه فیلم در اسلواکی و چک است. پس از زندگی در قزاقستان و پاکستان، پایان‌نامه‌اش را درباره فیلم آسیا به پایان رساند.
او نویسنده کتاب‌های «جغرافیای فیلم: سرزمین چین، هنگ‌کنگ، تایوان» و سفرنامه «اردو، پاردا و بورکا» است.
او برگزارکننده بخش سینمای قزاقستان زیر ذره‌بین (۱۹۹۹) و سینمای کردستان زیر ذره‌بین (۲۰۱۳) در جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری بود و هم‌اکنون برنامه‌ریز جشنواره فیلم هنری کوشیتسه (جمهوری اسلواکی) است.
او عضو فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم، هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم استانبول، جشنواره بین‌المللی فیلم هنگ‌کنگ، جشنواره بین‌المللی اسب طلایی تایوان، جشنواره بین‌المللی داخا (بنگلادش)، جشنواره بین‌المللی اشلینگل (کمنیتس، آلمان) است.
والری بو دو مارناک
والری دو مارناک ساکن پاریس در فرانسه نیز از جمله دیگر داوران این دوره بود.
بعد از فعالیتی ۲۰ ساله در رسانه‌ها در حوزه کسب‌وکار و سپس کار در حوزه نشر، هم‌اکنون به‌عنوان منتقد فیلم با وبسایت سیگنیس SIGNIS.net (جامعه کاتولیک جهانی در امر ارتباطات) کار و هم‌چنین جلسات نقد و بررسی سینمایی را برای چند موسسه برگزار می‌کند.
او تاکنون به‌عنوان داور سیگنیس در جشنواره‌های جهانی فراوانی ازجمله کن و فرایبورگ حضورداشته است.
