تحریریه زندگی آنلاین : یک نوازنده، آهنگساز و مدرس موسیقی می‌گوید: از میان صد آهنگساز عضو، فقط چهار آهنگساز زن داریم که در زمینه موسیقی فیلم کار می‌کنند که آنها نیز تقریباً نیمه فعالند. بنابراین زنانی که در عرصه آهنگسازی فعالیت می‌کنند، عطای موسیقی فیلم را به لقایش می‌بخشند و ترجیحشان این است در حوزه‌های دیگری مانند ترانه‌سازی فعالیت کنند که به مراتب راحت‌تر است. دو بخش مهم موسیقی کشور، کودکان و بانوان هستند. بانوان فعال در عرصه موسیقی همواره با محدودیت‌ها و کاستی‌هایی مواجه بوده‌اند و با وجود آنکه طی سال‌های گذشته فضا برای فعالیت‌شان بازتر شده، اما بازهم مشکلاتی در این زمینه وجود دارد. موسیقی کودک نیز کمابیش همواره مغفول بوده و هست. آموزش و پرورش به طور کامل موسیقی را نادیده گرفته و هیچ جایگاه مشخصی برای این هنر قائل نیست.
بیشتربخوانید:
تی‌تی» در جشنواره توکیو
در دانشگاه‌ها موسیقی رده سنی کودک و نوجوان تدریس نمی‌شود و تعداد آموزشگاه‌ها و سالن‌های تخصصی موسیقی کودک و نوجوان در مقایسه با جمعیت بسیار کم است. بیتا بهشتیان (نوازنده، آهنگساز و مدرس موسیقی) که از محضر اساتیدی چون فلورانس شریفیان، نوین افروز و آریا زند بهره برده و فارغ‌التحصیل رشته آهنگسازی است، فعالیت در زمینه موسیقی کودکان را از سال 1368 آغاز کرده و طی این مدت به آموزش و تعلیم موسیقی پرداخته است. او در زمینه آهنگسازی فیلم و سریال نیز فعال است. بهشتیان که عضو کانون آهنگسازان خانه سینما نیز هست، درباره کم و کیف موسیقی کودک و نوجوان در کشور می‌گوید: در حال حاضر تولیدات خصوصی و شبکه‌های ماهواره‌ای از مراکز دولتی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سبقت گرفته و مشخص نیست که در آینده چه تاثیرات مثبت یا منفی بر ذهن کودک می‌گذارند.
باتوجه به فعالیت تخصصی‌تان در حوزه موسیقی کودک و نوجوان، به‌نظرتان در این سال‌ها چه روندی را پیموده‌ایم؟
فعالیت در حوزه موسیقی کودک همیشه بوده و ادامه داشته است؛ اما در این زمینه مشکلی وجود دارد. مشکل اینجاست که این تولیدات خیلی پراکنده‌اند و این پراکندگی تا به آنجاست که خودم نیز نمی‌توانم تشخیص دهم تمرکز اصلی این آثار را کجا و چگونه باید جستجو کرد و بازخورد و نتایج آن چیست! به طور مثال در رشته‌های دیگری چون سینما یا موسیقی پاپ این تمرکز با برگزاری جشنواره‌های سالانه یا بازتاب اتفاقات مربوط به آنها در رسانه‌ها انعکاس خوبی دارد و طی این روند به‌راحتی می‌توان کیفیت آثار را تشخیص داد. اما در حوزه موسیقی کودک این امکان وجود ندارد.
اصلاً موسیقی کودک و نوجوان چرا مهم است؟
بی‌شک موسیقی کودک اهمیت بسیاری دارد، زیرا کودک از بدو تولد برای آموزش، سرگرمی و خصوصیات رفتاری و نیازهای تفریحی احتیاج مبرم به موسیقی دارد. پدران و مادران همیشه چه خواسته و چه ناخواسته برای رشد فرزندانشان از موسیقی استفاده می‌کنند. مثلاً نغمه لالایی اولین آوازی است که نوزاد از مادر می‌شنود.
بیشتربخوانید:
فاطمه معتمدآریا: در خیلی چیزها رکورددارم
با توجه به فعالیتتان در زمینه موسیقی فیلم و سریال، کارگردان‌ها و فیلمسازان صداوسیما و سینما تا چه حد برای تولید موسیقی آثار رده سنی کودک و نوجوان، از متخصصان بهره می‌برند؟
خب کم و بیش این اتفاق می‌افتد. معمولاً فیلمسازان به سراغ آهنگسازانی می‌روند که تجربه و سابقه خوبی در زمینه موسیقی کودک و نوجوان دارند، اما با این حال گاه با انتخاب اشتباه مواجه بوده‌ایم. آنچه موسیقی متن کودک را از موسیقی متن آثار بزرگسال متمایز می‌کند، شیوه آهنگسازی برای آنان است. بدون شک فیلمسازی که سراغ آهنگساز کودک می‌رود، باید فردی را انتخاب کند که نه فقط یک آهنگساز فیلم بلکه ترانه‌سازی خوب نیز باشد، زیرا این دو مقوله تفاوت بسیاری با هم دارند. لزوماً یک آهنگساز موسیقی متن نمی‌تواند ترانه‌ساز خوبی برای کودکان باشد و بالعکس. در زمینه موسیقی‌هایی که کلام ندارند ولی جذابیت تصویری و داستانی دارند (مانند کارتون و انیمیشن) نیز وضع به همین منوال است که آهنگساز باید درک درستی از کودکان و روحیات آنها داشته باشد. یکی از اتفاقاتی که طی این سال‌ها عمومیت یافته بهره بردن از فارغ التحصیلان موسیقی در بخش آموزش‌های دانشگاهی است. این در حالی است که دانشگاه‌ها قبلاً از اساتیدی بهره می‌برند که سال‌ها به صورت تخصصی فعالیت‌های اجرایی داشته‌اند و تجاربشان را در اختیار دانشجویان می‌گذاشتند.
مسلماً این شیوه راه به جایی نخواهد برد. خیلی واضح است که به طور عمومی هر کسی در هر رشته‌ای فارغ‌التحصیل می‌شود، فقط نیمی از راه را پیموده است. نیمی دیگر تجربه و کار میدانی است که این تخصص را کامل می‌کند. حالا یک فارغ‌التحصیل بلافاصله بشود استاد دانشگاه؟ او هم همان نیمه دانسته‌های خود را به صورت معیوب انتقال می‌دهد و اگر این سیکل ادامه یابد، نتیجه در نسل‌های بعدی فاجعه خواهد بود.
آهنگسازی فیلم نیز یکی از رشته‌هایی است که همواره مغفول مانده. درباره لزوم وجود چنین رشته‌ای در دانشگاه‌ها توضیح دهید.
تا آنجا که اطلاع دارم، رشته تخصصی در مورد آهنگسازی موسیقی فیلم در ایران نداریم، اما خارج از ایران در دیگر کشورها، چنین رشته‌ای وجود دارد و مورد توجه است. آنجا نیز اصل بر آموزش آهنگسازی است که دروس دیگری نیز برای ساخت موسیقی فیلم به واحدهای درسی هنرجویان و دانشجویان اضافه می‌شود. البته در ایران واحد موسیقی فیلم نیز داریم و در برخی دانشگاه‌ها (مانند دانشکده صداوسیما) تدریس می‌شود، اما به صورت عمومی است و مانند تاریخچه موسیقی فیلم یا نحوه شناخت از آن است و تخصصی نیست.
بیشتربخوانید:
دلتنگ تئاترم
بازیگری دست آقازاده‌های سینمایی افتاده است
چرا از آهنگسازان زن در سینما کمتر استفاده می‌شود؟ آیا دلیل آن تعداد کم آهنگسازان خانم است؟
تعداد آهنگسازان زن در سینما بسیار کم است و خب این مسئله دلایل بسیار دارد. یکی از آن دلایل این است که کار کردن بانوان در جامعه مردسالار کار بسیار مشکلی است، ضمن اینکه برای آقایان نیز فعالیت در زمینه موسیقی فیلم مشکل‌تر از ساخت ترانه و آلبوم هست. از طرفی در حوزه سینما، اختلاف سلیقه و دخالت رشته‌هایی مانند تدوین و صدا، کار را به مراتب مشکل‌تر می‌کند. قاعدتاً این مشکلات که برای مردان نیز وجود دارد، برای زنان مضاعف و چند برابر می‌شود.
در حال حاضر من که عضو کانون آهنگسازان خانه سینما هستم، باید بگویم از میان صد آهنگساز عضو، فقط چهار آهنگساز زن داریم که در زمینه موسیقی فیلم کار می‌کنند که آنها نیز تقریباً نیمه فعالند. بنابراین زنانی که در عرصه آهنگسازی فعالیت می‌کنند، عطای موسیقی فیلم را به لقایش می‌بخشند و ترجیحشان این است در حوزه‌های دیگری مانند ترانه‌سازی فعالیت کنند که به مراتب راحت‌تر است.
