زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مریم آریافر؛ کارشناس ارشد صنایع غذایی، مرکز آموزشی تحقیقاتی و درمانی قلب و عروق شهید رجایی

اسهال یکی از علل مهم مرگ و میر كودكان در كشورهای در حال توسعه و نیز از علل مهم سوءتغذیه می‌باشد.

در كشورهای در حال توسعه به طور متوسط هر كودك زیر 3 سال در هر سال حدود سه بار به اسهال مبتلا می‌شود.

تعریف اسهال

زمانی می‌گوییم كودك مبتلا به اسهال است كه حجم مدفوع زیاد، قوام مدفوع فوق‌العاده نرم و آبكی و تعداد دفع مدفوع از 3 نوبت یا از تعداد معمول در شبانه روز تجاوز كند.

هر كدام از 3 شرط فوق نباشد نمی‌توان از اصطلاح اسهال استفاده كرد.

در طول اسهال آب و مواد معدنی از دست رفته و كودك كم آب می‌شود به علاوه به دلایل زیر ممكن است سوءتغذیه ایجاد شود:

كاهش دریافت مواد غذایی به دلیل بی‌اشتهایی و عادات غلط غذایی

كاهش جذب به دلیل عبور سریع مواد غذایی و كاهش عوامل موثر در جذب

افزایش نیاز به مواد غذایی به دلیل افزایش نیازهای سوخت و ساز، ترمیم آسیب وارد به روده و جبران پروتئین از دست رفته

دو اصل مهم در درمان اسهال شامل جایگزینی آب و املاح و ادامه تغذیه مناسب می‌باشد. در كودك مبتلا به اسهال نباید تغذیه معمول قطع یا رقیق شود.

تغذیه كودك مبتلا به اسهال

برخی تصور می‌كنند كه غذا خوردن برای كودك مبتلا به اسهال ضرر دارد، در حالی كه تغذیه مناسب سبب تسریع در ترمیم مخاط روده و بهبود عملكرد آن و نیز بازگشت سریع تر عملكرد لوزالمعده، كاهش دوره بیماری و شدت اسهال و در نتیجه پیشگیری از افت وزن و سوءتغذیه می‌شود.

در صورت محدود كردن یا رقیق كردن غذا اسهال طولانی‌تر شده، عملكرد روده آهسته‌تر به حال طبیعی برگشته و اختلال در وزن‌گیری و حتی كاهش وزن دیده می‌شود.

اگرچه كودكان مبتلا به اسهال كم‌اشتها‌ترند، اما پس از جبران كم‌آبی اشتهای كودك بهتر می‌شود، ولی در بیماران با اسهال خونی اشتها دیرتر به حال طبیعی برمی‌گردد.

نوع غذای مصرفی بستگی به سن كودك و الگوی غذایی قبل از بیماری دارد.

در هنگام اسهال توصیه‌های زیر را به كار بندید

در صورتی كه كودك شیرخوار و سن او زیر 6 ماه است، تعداد دفعات شیردهی را افزایش دهید.

برای شیرخوار در هر سنی كه باشد باید تغذیه با شیر مادر ادامه یابد در صورت استفاده از شیر مصنوعی بدون آنكه شیر رقیق شود با غلظت همیشگی به كودك داده شود.

در شیرخوار بالاتر از 6 ماه که تغذیه تكمیلی دریافت می‌کند، غذاها باید قابل هضم، تازه و كاملا پخته شده باشد.

كودك باید حداقل 6 وعده غذا در روز دریافت نماید. پس از قطع اسهال تا 2 هفته بعد حداقل یك وعده غذای اضافی به كودك بدهید.

برای مقوی كردن غذای كودك (افزودن انرژی) كمی كره یا روغن مایع به غذای او اضافه كنید.

برای مغذی كردن غذا (افزودن میزان پروتئین، املاح و ویتامین‌ها) مقداری گوشت، حبوبات یا جوانه آنها و سبزیجات به غذا بیفزایید.

 برای جبران آب از دست رفته كودك به او مایعاتی مثل چای كمرنگ، لعاب برنج،دوغ و او.آر.اس بدهید.

علاوه بر مایعات، غذاهایی مثل كته نرم با گوشت ماهیچه یا مرغ کاملا پخته همراه با ماست و ... بدهید. به كودك میوه‌های دارای پتاسیم مثل موز بدهید.

نوشیدنی‌های صنعتی مثل آبمیوه صنعتی و نوشابه ندهید چون اسهال كودك بدتر می‌شود.

كودك را سریعا نزد پزشك یا كارمند بهداشتی برگردانید اگر

* کودک شیرخوار است و خوب شیر نمی‌خورد.

* تب كند.

* حالش بدتر شود.

* قادر به نوشیدن مایعات نباشد یا كم بنوشد.

* در مدفوع او خون یا موكوس (ماده لزج) دیده شود.

* حالت تهوع و استفراغ به مدت 24 ساعت ادامه یابد.

* علایم كم‌آبی شدید دارد (بی‌حالی، گریه بدون اشك، ادرار غلیظ و زرد تیره یا قطع ادرار، خشكی دهان، چشمان فرو رفته، پوست چروكیده).

* چنانچه اسهال بیش از 5 روز طول بكشد.