زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم :  دکتر محمود راوری ؛ متخصص کودکان ؛ برگرفته از خبرنامه انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران

تحریریه زندگی آنلاین : در آخرین بیانیه انجمن پزشکان اطفال آمریکا (APP) در سال 2005 در زمینه تغذیه با شیر مادر توصیه شده که تمام شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، باید در طی 3 تا 5 روز اول و سپس در 2 تا 3 هفتگی بعد از تولد توسط متخصص اطفال و یا کارکنان بهداشتی ماهر معاینه شده و مورد ارزیابی قرار گیرند که شامل توزین، معاینه فیزیکی خصوصا از نظر بروز زردی و کم‌آبی، بررسی مشکلات پستانی در مادر، چگونگی دفع ادرار و مدفوع نوزاد و بررسی چگونگی تغذیه با شیر مادر از نظر نحوه بغل کردن و گرفتن پستان و دریافت شیر توسط نوزاد است. عموما در صورتی که ترخیص نوزاد از زایشگاه در همان روز تولد (روز اول) و یا در روز بعد از تولد (روز دوم و کمتر از 30 ساعت) انجام شود، آن را ترخیص زودهنگام و ترخیص روز سوم به بعد از تولد (عموما 30 تا 78 ساعت) را ترخیص متداول و به موقع می‌دانند. تا کنون مطالعات متعددی در ارتباط با ترخیص زود هنگام و ترخیص به موقع که هر کدام ممکن است دارای مزایا و یا مشکلاتی باشند، منتشر شده است. در مورد ترخیص زود هنگام به مواردی از قبیل ترم بودن نوزاد، معاینه بالینی در طی مدت اقامت در زایشگاه، توانایی نوزاد در نگهداری دمای طبیعی بدن، شیر خوردن طبیعی، دستیابی به مشاور شیردهی، آگاهی والدین در مراقبت و چگونگی شیر خوردن و دفع ادرار و مدفوع نوزاد، تزریق اولین واکسن هپاتیت B و امکان ویزیت مجدد در کمتر از 3 روز از زمان ترخیص، تاکید شده است. ترخیص زود هنگام نوزاد و مادر از زایشگاه نیاز به همکاری و حمایت افراد فامیل و اجتماع نیز دارد و نقش پزشکان، پرستاران، ماماها و خصوصا مشاور شیردهی در تداوم تغذیه با شیر مادر، مهم و در این میان آموزش و برنامه‌ریزی در طول مدت بستری، در ایجاد اعتماد به نفس در مادر بسیار موثر است. در حال حاضر متاسفانه در کشور ما گاهی به دلایلی از قبیل نداشتن تخت کافی، عدم رعایت مسائل بهداشتی، داشتن بار مالی برای خانواده و یا عدم قبول سازمان‌های بیمه‌گر در پرداخت تخت روز بیشتر و ... ترخیص مادر و نوزاد از زایشگاه نسبت به اکثر کشورهای توسعه یافته زودتر از موعد مقرر و حتی قبل از 24 ساعت انجام می‌شود که خود می‌تواند سبب بروز مشکلات جدی برای مادر و نوزاد شود.

به جز احتمال بیشتر در بروز زردی و کم‌آبی در نوزاد (عدم تغذیه کافی با شیر مادر) و یا عدم فرصت کافی در کشف بیماری و یا ناهنجاری در نوزاد، مشکلات شیردهی از مهم‌ترین اثرات سوء ترخیص زود هنگام مادر و نوزاد از زایشگاه است، زیرا فرصت کافی برای آموزش مادر و کسب مهارت‌های لازم برای هر دو مهیا نمی‌شود. این شرایط خصوصا در روزهای اول تولد، دانستن و اجرای حداقل یک برنامه آموزشی و راهبردی مناسب برای اقامت 24 ساعته یا 48 ساعته مورد نیاز است.

 بیشتربخوانید:

بایدها و نبایدهای مصرف همزمان شیرخشک و شیرمادر

برنامه 24 ساعت اول اقامت در زایشگاه

 اقدامات لازم در قبل و حین زایمان

 محیط اطراف مادر آرام بوده و پر سر و صدا و شلوغ نباشد.

 دمای مناسب اتاق زایمان 25 تا 28 درجه سانتی‌گراد، بدون کوران هوا و دارای نور ملایم باشد.

 در اتاق زایمان به مادر توضیح داده شود که پس از تولد، نوزاد را بر روی سینه یا شکم او قرار می‌دهند تا در طی ساعت اول تولد بتواند پستان را بگیرد و اولین تغذیه از پستان را انجام دهد.

 پس از تولد تماس پوست با پوست نوزاد با مادر در طی نیم ساعت اول پس از زایمان انجام شود و پس از آن نیز ادامه یابد.

 اولین تغذیه با شیر مادر در طی ساعت اول پس از تولد در حالی که نوزاد بر روی شکم و سینه مادر قرار دارد در اتاق زایمان شروع می‌شود تا نوزاد بدون اجبار و با استفاده از رفلکس جستجو، پستان مادر را به دهان بگیرد (R.R).

 ساعات 1 تا 8 پس از تولد

 نحوه صحیح بغل کردن نوزاد و گرفتن پستان به مادر آموزش داده شود.

 تفاوت بین مکیدن‌های موثر (حدود یک بار مکیدن در ثانیه همراه با ریتم منظم و عمیق و همراه با بلع و تنفس) و مکیدن‌های غیر موثر از پستان (حدود دو بار مکیدن در ثانیه و به طور ضعیف و فلوتر مانند و نداشتن صدای بلع) به مادر آموزش داده شود.

 بیشتربخوانید:

بخور ، نــخــورهـای بــارداری و شـیـردهــی

 مادر و نوزاد با هم نگهداری شوند (هم‌اتاقی و هم‌تختی).

 روش شیر دادن مادر مشاهده شود (معمولا نوزاد حداقل باید 1 نوبت در طی 8 ساعت اول از پستان تغذیه شده باشد).

 به رفتارهای تغذیه‌ای نوزاد شامل علائم گرسنگی و طریقه شیر خوردن وی توجه شود.

 تعداد دفعات تغذیه با شیر مادر، تعداد کهنه‌های مرطوب، تعداد دفعات دفع مدفوع مورد توجه قرار گیرد و ثبت شود.

 اگر نوزاد در طی این مدت نتوانست از پستان تغذیه کند، دوشیدن شیر مادر با دست یا توسط پمپ شروع و شیر دوشیده شده با قاشق یا قطره چکان به او داده شود.

 ساعات 9 تا 16 پس از تولد

 در طی این مدت نوزاد باید 2 بار یا بیشتر مستقیما از پستان تغذیه کند.

 اگر هنوز نوزاد نمی‌تواند از پستان تغذیه کند، دوشیدن شیر با دست یا توسط پمپ هر 3 ساعت ادامه یابد.

 اگر نوزاد به خوبی پستان را نمی‌گیرد، شیر دوشیده شده مادر به طریق مناسب (فنجان، قاشق، سرنگ و قطره چکان) به نوزاد داده شود و به هیچ وجه از بطری استفاده نشود.

 عوامل موثر در بروز مشکلات شیردهی جستجو و اقدامات مناسب انجام شود.

ادامه دارد...

 بیشتربخوانید:

ذخیره کردن شیر

شیر همه مادران کافی است مگر ... 

وضعیت ‌صحیح شیردهی

چرا استفاده از بطری و پستانک در شیرخواران منع می‌شود؟