آزاده دهقانی کری‌بزرگ : دانشجوی دکتری تخصصی سیاست‌های غذا و تغذیه ؛ دانشگاه علوم پزشکی تبریز
تحریریه زندگی آنلاین : حفظ وضعیت وزن سالم بدن در نتیجه تعامل پیچیده بین عوامل ژنتیکی، محیطی، اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی از جمله رژیم غذایی، ورزش، در دسترس بودن فراوان مواد غذایی فقیر از مواد مغذی، صنعتی شدن، حمل و نقل مکانیزه و شهرنشینی است. در نهایت رفتارهای شخصی ناشی از عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی در پاسخ به این شرایط محیطی متغیر همچنان نقش عمیقی در جلوگیری از چاقی ایفا می‌کند. اگرچه شناسایی عوامل خطر و تأثیر دقیق آن بر اپیدمی چاقی به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، اما ممکن است به دلیل وجود خطاها و سوگیری‌های متعدد، احتیاطا نیاز به تفسیر یافته‌های تحقیق باشد. بدیهی است که امروزه، فقدان دانش مربوط به تأثیرات ترکیبی این عوامل خطر و فعل و انفعالات آنها، که منجر به اپیدمی «چاقی جهانی» می‌شود، به ویژه در دوران کودکی، وجود دارد.
بیشتربخوانید:
رژیم غذایی مناسب کودک در دوران مصرف وارفارین
رژیم مدیترانه‌ای چیست؟
رژیم غذایی مدیترانه‌ای، فرهنگ غذایی پایدار و محیط زیست، نتیجه تعامل پیچیده و دائمی بین منابع غذایی طبیعی موجود در محیط مدیترانه و انسانهای ساکن حوضه مدیترانه است که تنها الگوی غذایی سنتی را شامل می‌شود که در آن مصرف چربی‌های اشباع و ترانس حداقل است. شیوه زندگی مدیترانه‌ای فراتر از یک رژیم غذایی سالم و گیاهی است که با فرهنگ، تماس انسانی، اعتدال و فعالیت بدنی مشخص می‌شود و به عنوان مناسب‌ترین سپر برای پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با چاقی و نقشه راه طول عمر، رفاه و سلامتی و پایداری مراقبت شناخته شده است.
رژیم و کودک
عوامل مختلفی بر عادات غذایی و شیوه زندگی کودکان و بر انطباق آنها با الگوهای غذایی سالم بنابراین بر وضعیت وزن آنها تأثیر می‌گذارد. در واقع، محیط خانواده زمینه اجتماعی است که در آن رفتارهای غذایی کودکان شکل می‌گیرد و در حال تکامل است. تأثیرات همزمان، مستقل یا متقابل بر کیفیت تغذیه کودکان در مدل سازی والدین، شیوه‌های تغذیه والدین، زمینه فرزندپروری و دسترسی به غذای خانگی از مقالات نشان داده شده است که نقش مهمی در عادات غذایی و وضعیت وزن کودکان ایفا می‌کند. اگرچه WHO توصیه می‌کند که کودکان و نوجوانان 5 تا 17 ساله باید حداقل 60 دقیقه فعالیت بدنی متوسط / شدید روزانه برای مزایای روانی و متابولیکی، از جمله حفظ وزن بدن سالم داشته باشند، امروزه تعداد زیادی از کودکان از نظر جسمی غیر فعال هستند و تمایل دارند از رفتارهای کم‌تحرک پیروی کنند. با وجود ارزش شناخته شده، رژیم مدیترانه‌ای توسط اکثر نسل‌های جوان در اکثر کشورهای مدیترانه کنار گذاشته می‌شود یا حتی «مورد غفلت» قرار می‌گیرد. در واقع، پایبندی به رژیم مدیترانه‌ای در کودکان ضعیف است. چندین مطالعه روی کودکان و نوجوانان بین میزان پایبندی به رژیم مدیترانه‌ای و BMI ارتباط معکوس یافته است. در حالی که دیگران یافته‌های ناسازگار را نشان دادند. تا آنجا که ما می‌دانیم، در مورد تأثیر ترکیبی کودکان و همچنین والدین آنها در پیروی از الگوی غذایی سالم بر اضافه وزن / چاقی دوران کودکی اطلاعات کمی در دست است. مشاهده شد که پایبندی کودکان به الگوی رژیم غذایی مدیترانه‌ای با احتمال اضافه وزن یا چاقی رابطه معکوس دارد، یا والدین از رژیم مدیترانه‌ای دور هستند یا نزدیک به آن هستند، و تأثیر سایر عوامل و عوامل بین خانواده‌ای فراتر از رفتار خوردن خود والدین را برجسته می‌کند. به طور خاص، مداخلات آینده در مبارزه با چاقی کودکان باید نقش تجمع خانوادگی انتخاب غذای سالم و تأثیرات بین خانواده در محیط خانه بر وضعیت وزن کودکان را در نظر بگیرد. اگرچه چاقی یک بیماری چند عاملی است، اما مقالات نشان می‌دهد که مصرف فیبر زیاد، حجم زیاد رژیم غذایی (محتوای آب) و غذاهای کم انرژی با رعایت دقیق رژیم مدیترانه‌ای همراه است و توضیح مکانیکی قابل قبولی را در پشت این ارتباط ارائه می‌دهد. علاوه بر این، یافته‌ها نشان داد وقتی والدین و فرزندان به الگو نزدیک بودند، ارتباط معنی‌داری با وضعیت وزن کودکان نشان داده شد. همچنین مشاهده شد که تقریبا همه کودکان دارای پایبندی متوسط تا زیاد، دارای والدینی هستند که به رژیم مدیترانه‌ای نزدیک هستند. این یافته‌ها مطابق با مقالات است که نشان می‌دهد تأثیرات والدین، چه از طریق رفتار خوردن خود والدین و چه از راهبردهای تغذیه‌ای آنها، عوامل اصلی تعیین‌کننده رفتار غذا خوردن و انتخاب غذای کودک هستند. مشاهده شد که وقتی کودکان به این رژیم نزدیک بودند، اما والدین آنها از رژیم مدیترانه‌ای دور بودند، هنوز احتمال اضافه وزن / چاقی کودک کمتر بود. فراتر از رفتار رژیم غذایی خود والدین، شیوه‌های تغذیه والدین و در دسترس بودن غذا نیز می‌تواند نقش مهمی در عادات غذایی کودکان داشته باشد که بر وضعیت وزن آنها تأثیر می‌گذارد. از این رو، با در نظر گرفتن اینکه از هر 10 کودک دارای رژیم غذایی متوسط و مطلوب که والدین خود از رژیم مدیترانه‌ای دور بودند، 8 نفر در خانه غذا خوردند، می‌توان فرض کرد که اگرچه والدین به دلیل سبک زندگی معاصر قادر به پیروی از رژیم مدیترانه‌ای نیستند، آنها هنوز به کیفیت رژیم غذایی فرزندان خود توجه می‌کنند که غذای سالم را در خانه انتخاب می‌کند و از بهترین شیوه‌های فرزندپروری استفاده می‌کند.
بیشتربخوانید:
شیرپــرچرب یـا کـم‌چرب؟!
نتیجه‌گیری
به نظر می رسد چاقی و اضافه وزن کودکان تحت تأثیر پایبندی کودک و والدین آنها به رژیم مدیترانه‌ای است. این عامل نقش پررنگ خانواده را به عنوان رواج‌دهنده رفتار سالم در کودک نشان می‌دهد، بنابراین با توجه به اینکه شیوع چاقی در سطح جهانی در حال افزایش است، استراتژی‌های بهداشت عمومی آینده و برنامه‌های مداخله‌ای جامعه باید اهمیت بسیار زیاد نقش خانواده را در انتخاب غذای سالم و تأثیر خانواده در محیط خانه بر وضعیت وزن کودکان در نظر بگیرند که یک راه موثر برای مبارزه با چاقی کودکان از طریق ترویج رژیم مدیترانه‌ای است.
