کلسیم در بدن انسان
این عنصر فراوان‌ترین ماده کانی موجود در بدن است. بدن انسان تقریباً ۱kg کلسیم دارد. البته در افراد مختلف بااستخوان بندی متفاوت این میزان متفاوت است. بیشتر کلسیم در استخوان‌ها و دندان‌ها وجود دارد و کمبود آن موجب پوکی استخوان می‌شود. تنها ۱٪ آن در بقیه بدن موجود است که همین ۱٪ اعمال زیادی انجام می‌دهد مثلاً انقباض ماهیچه‌های ما بسته به وجود کلسیم است.
جذب و انتقال
جذب آن در خون به‌صورت یون کلسیم و از دیواره روده صورت می‌گیرد. عامل افزایش جذب کلسیم ویتامین D است، به همین دلیل قرص‌های مکمل کلسیم معمولاً دارای ویتامین D نیز می‌باشد؛ بنابراین اگر منابعی را که دارای این ۲ ماده است مصرف کنید کلسیم موجود در آن‌ها بهتر جذب می‌شود. درصورتی‌که در غذا ماده‌ای به نام اگزالات باشد، جذب کلسیم آن کاهش می‌یابد و به همین دلیل است که کلسیم اسفناج و چغندر، به‌خوبی کلسیم شیر جذب نمی‌شود. اسید فیتیک موجود درسبوس گندم نیز جذب کلسیم را کاهش می‌دهد ولی این مسئله زمانی اثرگذار است که مصرف آن بسیار زیاد باشد، مثل گیاهخواران مطلق. دریافت کلسیم کافی، آثار مثبتی در کاهش فشار خون افراد مبتلابه فشارخون دارد. تنظیم میزان کلسیم بدن، بر عهده هورمون‌هایی است که از غده تیروئید ترشح می‌شوند.
عملکرد کلسیم در بدن
احتمالاً کلسیم برای تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها شناخته‌شده است. درواقع، اکثر کلسیم بدن ما در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره می‌شود. همان‌طور که استخوان‌ها تحت فرآیند عادی خود را از بین برده و بازسازی می‌کنند، کلسیم به ایجاد استخوان جدید کمک می‌کند، به‌ویژه در طی رشد و توسعه.
دریافت کلسیم کافی برای حفظ استخوان‌ها در تمام طول عمر مفید است، اما مخصوصاً در دوران کودکی، درحالی‌که استخوان‌ها هنوز در حال رشد هستند. البته در سنین میانسالی نیز استخوان‌ها مستعد پوکی می‌شوند که دریافت کلسیم به میزان کافی در این سنین نیز حائز اهمیت فراوانی است.
کلسیم فعالیت‌های زیادی را در بدن بر عهده دارد ازجمله:
ضربان قلب را تنظیم می‌نماید.
در تنظیم کار سیستم اعصاب بدن به‌خصوص در انتقال تحریکات عصبی نقش اساسی دارد.
کلسیم عامل استحکام استخوان هااست. کلسیم کافی باید در غذای نوجوانان قبل از بلوغ وجود داشته باشد تا استخوان‌ها تراکم مناسبی بیابند و در سالمندی به پوکی استخوان مبتلا نشوند.
کلسیم برای انقباض عضلات ضروری است و تا کلسیم وجود نداشته باشد حرکت امکان‌پذیر نیست.
بی‌خوابی را کاهش می‌دهد.
در متابولیسم آهن بدن مؤثر است.
کلسیم در یکی از مراحل انعقاد خون دخیل است.
تأثیر کلسیم بر سلول‌های چربی
مصرف کلسیم با کاهش چاقی و کاهش خطرات و عوارض ناشی از آن در انواع مطالعات اپیدمیولوژیک در ارتباط است. علاوه بر این، مصرف مکمل کلسیم نشان داده‌شده که برای کمک به کاهش وزن در افراد چاق مؤثر است.
درواقع با اکسیداسیون چربی در انسان ارتباط دارد. افزایش مصرف کلسیم در رژیم غذایی مانع از ترشح هورمون پاراتیروئید (PTH) و به دنبال آن، فعال شدن آلفا هیدرو کسی به dihydroxycalciferol ویتامین D3؛ می‌شود. PTH (باعث تحریک افزایش دوز در سطح کلسیم داخل سلولی چربی می‌شود.) ویتامین D3 نیز نشان داده‌شده است که در بیرون آوردن کلسیم داخل سلولی مؤثر است.
افزایش کلسیم داخل سلولی در سلول‌های چربی فرد را در مهار تجزیه‌وتحلیل چربی تحریک‌شده توسط مسیر β آدرنرژیک یاری می‌کند و درنتیجه سطح فسفریلاسیون HSL کاهش پیدا می‌کند. این اثرات به نظر می‌رسد عمدتاً از طریق فعال‌سازی فسفودی استراز صورت می‌گیرند. پایین بودن سطح کلسیم در رژیم غذایی و افزایش گردش ویتامین D3 نیز ممکن است اثرات مهاری غیرمستقیم بر روی تجزیه‌وتحلیل سلول‌های چربی از بسترهای لیپولیتیک برای سوخت‌و‌ساز بوده و بر انرژی آزادشده در بدن مؤثر باشد.
میزان مناسب کلسیم برای هر فرد
(متوسط میزان مناسب کلسیم به میلی‌گرم)
نوزادان تا سن ۳ سال ۴۰۰ میلی‌گرم
کودکان ۴ تا ۶ سال سن۷۰۰ میلی‌گرم
کودکان ۷ تا ۱۰ سال سن ۸۰۰ میلی‌گرم
مردان نوجوان و بالغ ۸۶۰ الی ۱۲۰۰ میلی‌گرم
زنان نوجوان و بالغ ۱۰۰۰ میلی‌گرم
زنان حامله ۱۳۰۰ میلی‌گرم
زنان شیرده ۱۳۰۰ میلی‌گرم
عوارض کمبود کلسیم
عوارض کمبود کلسیم در کودکان بیماری راشیتیسم، در میانسالان استئومالاسی، و در بزرگسالان استئوپروز است.
این بیماری‌ها در اثر کمبود ویتامین D بروز می‌کنند، پس اگر خواستار استخوان‌های محکمی هستید، بهتر است مراقب مصرف ویتامین D هم باشید.
کمبود شدید کلسیم، انقباض شدید عضلات به حالت کزاز را به دنبال دارد که ابتدا به‌صورت گرفتگی عضلات دیده می‌شود. البته این حالت کمتر رخ می‌دهد و آنچه ما بیشتر از کمبود کلسیم دیده‌ایم، پوک شدن استخوان‌ها در سنین بالا است که برای جلوگیری از آن باید از نوجوانی به فکر خود باشیم.
کلسیم از راه پوست هم به هدر می‌رود و فعالیت زیاد در حرارت بالا و تعرق زیاد، دفع پوستی کلسیم را افزایش می‌دهد. چراکه در اثر بالا رفتن سن، درد استخوان، راحت شکسته شدن و دیرجوش خوردن استخوان‌ها گریبان گیرمان می‌شود. میزان موردنیاز کلسیم روزانه ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم است.
برای جلوگیری از ابتلا به استئوپروز، باید دریافت کلسیم و ویتامین D درحد استاندارد باشد. نباید سیگار بکشیم، نباید چای و قهوه بیش‌ازحد مصرف کنیم، نباید دیورتیک (داروهای مدر) بیش‌ازحد مصرف کنیم، باید بیشتر خود را در معرض نور خورشید قرار دهیم تا ویتامین D در زیرپوستمان تولید شود. در هر سنی که هستیم ورزش کنیم، چراکه کم‌تحرکی موجب پوکی استخوان‌ها می‌شود. مصرف کافی منابع ویتامین D را نیز فراموش نکنیم.
