زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مریم طهماسبی

 طبق آمار سازمان بهداشت جهانی هرساله حدود 2.8 میلیون نفر در دنیا به علت اضافه‌وزن و چاقی می‌میرند. به‌علاوه میزان افراد چاق در 40 سال اخیر سه برابر شده است. افراد چاق ریسک بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل دیابت نوع دو، سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی دارند. چاقی سلول‌ها را به نحوی تغییر می‌دهد که می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در طولانی‌مدت شود. به‌عنوان‌مثال در زمینه تغییر سلولی و اختلال در عملکرد متابولیکی ناشی از چاقی، می‌توان به التهاب و عدم توانایی استفاده از انسولین در ایجاد انرژی اشاره نمود. مطالعات جدید نشان داده که کاکائو حاوی ترکیباتی است که می‌تواند از این تغییرات جلوگیری کند.

چگـــونه چاقی باعث التــهاب می‌شود؟

نوعی سلول چربی بنام سلول‌های سفید که در چاقی افزایش می‌یابند، باعث رشد سلول‌های ایمنی به نام ماکروفاژها می‌شوند. تعامل مداوم مابین سلول‌های چربی و ماکروفاژها، به‌خودی‌خود، موجب بروز التهاب مداوم یا مزمن در بدن می‌شود.

در صورت طولانی شدن التهاب مزمن، توانایی سلول‌ها در جذب و تبدیل گلوکز به انرژی کاهش می‌یابد. این اختلال باعث مقاومت به انسولین می‌شود که مرحله شروع‌کننده دیابت نوع 2 است.

جهت تأیید مطلب فوق، محققان با بررسی این مورد که آیا عصاره پوسته کاکائو می‌تواند مانع ارتباط چربی و ماکروفاژها شود مطالعات گسترده‌ای را شروع کردند. آن‌ها چندین آزمایش سلولی را اجرا کردند و همچنین از مدل‌های رایانه‌ای و بیوانفورماتیک استفاده کردند تا تأثیر مولکولی هر ترکیب بر تعاملات چربی و ماکروفاژ را تحلیل کنند.

در یک سری از آزمایشات، دانشمندان، چربی سفید را در محیط حاوی ماکروفاژها قراردادند. آن‌ها مشاهده کردند که چربی‌های سفید که در این شرایط تکثیر می‌کنند، میتوکندری کمتری داشته و کارکرد این میتوکندریها نیز کاهش‌یافته است.

آن‌ها با انجام آزمایش‌هایی دریافتند افزودن عصاره پوسته کاکائو، میتوکندری آسیب‌دیده را ترمیم کرده و تجمع چربی در سلول‌ها را کاهش می‌دهد.

نحوه تأثیر چربی اضافی بر کارکرد طبیعی بدن

محققان عقیده دارند چربی اضافی  در رژیم غذایی موجب کاهش توانایی بدن در ممانعت از ورود اندوتوکسین های باکتریایی به جریان خون از طریق فضاهای  بین سلولی در سیستم گوارش (عملکرد سد روده‌ای)، شده و سبب تضعیف سیستم ایمنی می‌شود. اما خوشبختانه موادی نظیر کاکائو با کمک به عملکرد سد روده‌ای از ورود اندوتوکسین های تولیدشده توسط بافت چربی به خون جلوگیری می‌کنند. کاکائو اگرچه بیشتر در تهیه  شکلات‌ها بکار می‌رود اما به‌تنهایی کالری و چربی بسیار کمی دارد ضمن اینکه حاوی مقادیر زیادی فیبر نیز می‌باشد. به همین علت دانشمندان بروی مصرف پودر کاکائو تأکیددارند  زیرا انواع شکلات حاوی مقادیر زیادی چربی و قند بوده و معمولاً افراد در خوردن آن‌ها زیاده‌روی می‌کنند. ترکیب و هم‌افزایی سه عامل یعنی چربی بیش‌ازاندازه، افزایش سطح گلوکز و التهاب باعث آسیب‌رسانی به میتوکندری که نیروگاه‌های کوچک در سلول‌ها بوده و با سوزاندن چربی و گلوکز انرژی ایجاد می‌کنند، گردیده و درروند طبیعی سوخت‌وساز بدن تداخل ایجاد می‌کنند.

تغییرات سلولی هنگام بروز دیابت

انسولین مسئول کنترل و تنظیم سطح قند خون است. این هورمون تعیین می‌کند که سطح قند خون هرگز به حدی نرسد که به رگ‌ها و اندام‌های خونی آسیب برساند، یا چنان کم باشد که بدن نتواند عملکرد مناسبی داشته باشد.

افراد مبتلابه دیابت نوع 2 نسبت به انسولین حساسیت کمتری دارند. این بدان معنی است که بدن برای دستیابی به اثر نظارتی مطلوب، باید انسولین بیشتری تولید کند. مطالعات نشان داده‌اند که علاوه بر کاهش حساسیت به انسولین، توانایی سلول‌های بتا در تولید و ترشح انسولین نیز مختل می‌شود که به نظر می‌رسد به دلیل افزایش تخریب سلول‌های بتا است. بنابراین، بدن نه‌تنها نسبت به انسولین واکنش کمتری نشان می‌دهد، بلکه از تعداد سلول‌های مسئول ایجاد انسولین نیز کاسته می‌شود و به پیشرفت دیابت نوع 2 کمک می‌کند.

تکثیر بافت چربی قهوه‌ای

با بررسی‌های گسترده، محققان دریافتند که اضافه کردن ترکیبات مفید کاکائو (پلی فن‌ها) به کشت باعث می‌شود چربی سفید به "چربی قهوه‌ای" تبدیل شود.

سلول‌های چربی قهوه‌ای با سفید تفاوت دارند زیرا میتوکندری بسیار بیشتری دارند و در سوزاندن چربی بسیار کارآمدتر هستند. البته این مطالعات باید در سطح وسیع‌تری در نمونه‌های انسانی صورت گیرد و در صورت تکرار این نتایج، کارآمدی کاکائو در ممانعت از آسیب میتوکندری و مقاومت به انسولین که به علت چاقی ایجاد می‌شود، اثبات می‌شود.

در صورت اثبات این نتایج استفاده از عصاره پوسته کاکائو در صنایع غذایی به‌عنوان یک افزودنی برای تقویت ارزش غذایی غذاها و نوشیدنی‌ها در آینده ممکن است به‌عنوان یک راهکار در نظر گرفته شود. علاوه بر مزایای تغذیه‌ای، مزایای زیست‌محیطی استفاده از عصاره پوسته کاکائو نیز بسیار قابل توجه است.

تاثیرمثبت کاکائو بردیابت

طبق پیش‌بینی‌های سازمان بهداشت جهانی تا سال 2035، 592 میلیون نفر مبتلابه دیابت وجود خواهند داشت. ازاین‌رو مطالعات در زمینه ارتباط مواد غذایی مختلف و دیابت شدت گرفته است. یکی از این مواد غذایی کاکائو است. بررسی‌های انجام‌شده حاکی از آن هستند که کاکائو به علت وجود کاتچین می‌تواند از تغییرات سلولی ناشی از دیابت نوع 2 جلوگیری کند.

محققین طی بررسی‌های زیادی دریافتند که چندین نشانگر التهابی در نمونه‌هایی که با مکمل کاکائو تغذیه‌شده بودند نسبت به نمونه‌هایی که تنها رژیم پرچرب دریافت کرده بودند، کاهش  یافت. مقدار کاهش این نشانگرها مشابه با نشانگرهای نمونه‌های گروه کنترل بود که رژیم غذایی کم‌چرب  دریافت نموده بودند. برای مثال میزان انسولین پلاسما در نمونه‌هایی که کاکائو دریافت کرده بودند، 27 درصد پایین‌تر از سایرین بود. ترکیب موجود در کاکائو می‌تواند از دیابت نوع 2 پیشگیری کندو یا آن را به تأخیر بیندازد.

افزودن پودر کاکائو همچنین موجب کاهش میزان تری گلیسیرید در نمونه‌ها به میزان بیش از 32 درصد گردید. افزایش میزان تری گلیسیرید علامتی  از بیماری کبد چرب است و التهاب ناشی از دیابت را تشدید می‌کند. دانشمندان تأکید می‌کنند خوردن شکلات پرچرب و پر شکر در برابر دیابت محافظت نمی‌کند، شما با مصرف مقدار زیادی شکلات می‌توانید به‌اندازه کافی مونومر اپیکاتچین به دست آورید تا هر نوع تفاوت مثبتی ایجاد کند که خود به دریافت انرژی بالا می‌انجامد. نتایج به‌دست‌آمده به ما کمک می‌کند تا در استفاده از ترکیبات موجود در غذاها برای حفظ کنترل قند خون نرمال و به‌طور بالقوه تأخیر یا جلوگیری از بروز دیابت نوع 2 دقت و تلاش بیشتری نماییم.

سلول‌های بتا و استرس اکسیداتیو

تحقیقات اولیه نشان داده است که سلول‌های بتا (ترشح‌کننده انسولین) به‌ویژه در برابر استرس اکسیداتیو (رادیکال‌های آزاد) حساس هستند. به همین دلیل، محققان تصمیم گرفتند ترکیبات فلاوونول موجود در کاکائو را که دارای قدرت آنتی‌اکسیدانی هستند، موردبررسی قرار دهند.

بررسی‌ها نشان داد هنگامی‌که موش‌ها رژیم غذایی پرچرب به همراه پودر کاکائو دریافت کردند، سطح چاقی کاهش‌یافته و توانایی موش‌ها در کنترل سطح گلوکز تقویت می‌شود.

دانشمندان در حال بررسی فلاوونول ها و چگونگی محافظت از آن‌ها در عملکرد سلول‌های بتا هستند. احتمالاً مؤثرترین ترکیب یعنی فلاوونول کاتچین باعث بروز این تغییرات می‌شود.

آنچه اتفاق می‌افتد این است که کاتچین از سلول‌ها محافظت می‌کند و توانایی آن‌ها در مقابله با استرس اکسیداتیو را افزایش می‌دهد. مونومرهای کاتچین میتوکندری سلول‌های بتا را ترمیم و تقویت می‌کنند، که منجر به تولید ATP بیشتر و آزادسازی انسولین بیشتر می‌شود.

به‌طور خاص دانشمندان طی این بررسی‌ها شاهد جهش در بیان ژن‌هایی بودند که هم عملکرد میتوکندری و هم پاسخ بدن به استرس اکسیداتیو را تأثیر مثبت داشتند.

بیشتر بخوانید:

با خواص شگفت انگیز کاکائو برای سلامتی آشنا شوید!