ساناز حشمتی‌پور : کارشناس علوم تربیتی ؛ نویسنده کودک و نوجوان ؛ مربی مهارت های زندگی
تحریریه زندگی آنلاین : همان‌طور که در بحث‌های قبلی عنوان شد، مهارت‌های زندگی مجموعه مهارت‌هایی است که به ما کمک می‌کند تا راحت‌تر و توانمندتر زندگی کنیم. امروز می‌خواهیم در مورد مهارت گوش کردن صحبت کنیم. مهارت گوش کردن مهارت مهمی در زندگی ما است، زیرا رابطه مستقیمی با موفقیت ما در زمینه‌های مختلف شغلی، تحصیلی و ارتباط با دیگران دارد. شاید کمتر کسی تا به حال به فکر یادگیری و آموختن این مهارت افتاده باشد، چون اکثر ما انسان‌ها از نقش گوش کردن و تاثیر آن در روابط‌مان غافل هستیم. گوش کردن نیز باید مانند سایر مهارت‌ها تقویت شود، خصوصا در سنین کودکی و نوجوانی. مهارت گوش کردن با شنیدن متفاوت است. شنیدن یکی از حواس طبیعی ما است و همه ما روزانه صداهای مختلف و حرف‌های دیگران را می‌شنویم، ولی مهارت گوش دادن بسیار متفاوت است.
بیشتربخوانید:
انواع گوشه‌گیرى در کودکان
انواع شنیدن
شنیدن آگاهانه
شنیدن اجبار
شنیدن ناخودآگاه
شنیدن هدفمند
شنیدن اجباری
این نوع شنیدن تاثیر زیادی بر روی فرد ندارد و فرد فقط از روی اجبار متحمل شنیدن سخنان کسی می‌شود و درک و دریافتی نخواهد داشت، مانند کسی که مجبور است در یک کلاس یا سمینار اجباری شرکت کند.
شنیدن آگاهانه
در شنیدن آگاهانه ما سخنان فرد مورد نظر را می‌شنویم و خود را آماده کرده‌ایم تا سخنان او را گوش دهیم، مثل صحبتی که دو نفر در مکانی با هم انجام می‌دهند، با هم سخن می‌گویند و نظرات هم را می‌شنوند.
شنیدن هدفمند
اصلی‌ترین و مهم‌ترین نوع شنیدن، شنیدن هدفمند است. منظور از مهارت گوش دادن، تقویت این نوع از شنیدن است؛ شنیدنی که آگاهانه و هدفمند است و فرد قصد دارد از صحبت‌های فرد گوینده اطلاعات و اهدافی را به دست بیاورد که لازمه این مهارت، آموزش درست آن است.
بیشتربخوانید:
نقش والدین در برطرف كردن گوشه‌گیرى كودكان
افسردگی در کودکان را جدی بگیرید!
شنیدن ناخودآگاه
بیشترین نوع شنیدن در این صورت اتفاق می‌افتد. صداها و اصوات مختلف که روزانه ما بر طبق عادت و به صورت ناخودآگاه می‌شنویم، مانند صداهای اطراف مثل صدای ماشین‌ها، صدای پرندگان و سخن گفتن دیگران.
در این نوع شنیدن فرد فقط از روی حواس شنوایی شنونده است و درک و دریافت او از این شنیدن به نسبت میزان علاقه‌مندی او متفاوت است.
چگونه فرزندان شنونده خوبی داشته باشیم؟
حال که با انواع شنیدن آشنا شدیم، باید ببینیم چطور می‌توانیم این مهارت را در فرزندان‌مان تقویت کنیم تا برای درک درست مطالب، شنونده‌های خوبی باشند.اولین و اصلی‌ترین گام در تقویت مهارت خوب گوش دادن، تقویت قوای شنیداری است. مساله این است که چطور می‌توانیم این حس را تقویت کنیم؟ در اینجا چند مورد از کارهایی که می‌توانیم برای تقویت قوای شنیداری استفاده کنیم را بیان می‌کنیم:
1- گوش کردن به موسیقی یا آهنگ مورد علاقه
فرزندان‌مان را ترغیب کنیم تا موسیقی‌های پرمفهوم و سبک مورد علاقه مربوط به گروه سنی‌شان را گوش کنند.
2- تشویق به شنیدن صداهای طبیعت مانند صدای رود، صدای پرندگان و صداهای ریزی که در اطراف وجود دارد.
3- قصه‌خوانی و داستان‌گویی برای فرزندان‌مان
4- چالش کشیدن در صحبت و کلام
5- طرح پرسش و پاسخ در کلام
6- همدلی در صحبت کردن با کودکان
7- بازی جای خالی را حدس بزن
8- به یاد سپاری کلمات
9- بازی انجام بده و انجام نده معکوس
10- آوا آموزی
11- کنترل هیجانات و همدلی
12- مشارکت بحث و صحبت‌ها
بیشتربخوانید:
ارتباط موثر با کودک
کنترل هیجانات و همدلی
همیشه برای اینکه والدین خوبی باشیم و فرزند حرف‌گوش‌کن داشته باشیم، باید ابتدا خودمان نیز مانند سایر مهارت‌ها این مهارت را به خوبی فراگرفته باشیم. ما باید سعی کنیم والدینی شنونده و آگاه باشیم و احساس و هیجان فرزند خود را درک و کنترل کنیم تا او در محیطی آرام و بدون دلواپسی حرف ما را گوش کند.
با ذکر یک مثل این موضوع را بیشتر توضیح خواهیم داد: تصور کنید فرزند شما با یکی از دوستانش دچار جر و بحث شده و ناراحت است و گریه می‌کند و داد می‌زند. مسلما در این شرایط هر چیزی که شما در مورد آرامش به او بگویید یا از او بخواهید به شما بگوید چه شده است؟ او انجام نخواهد داد. پس در این مرحله بهترین کار درک هیجانات فرزندتان است، چون تا هیجان او کنترل نشود، او شنونده خوبی نخواهد بود.
در این مرحله او را در آغوش بگیرید. او را ببوسید و به او حس آرامش و کنار او بودن را القا کنید و بعد از گذشتن چند دقیقه، می‌توانید با او صحبت کنید تا او حرف‌های شما را بشنود.
پس تا کنترل هیجان و حس همدلی بین شما و فرزندتان نباشد، فرزندان هنر خوب گوش دادن را یاد نمی‌گیرند و والدینی که قصد دارند مدام با داد و فریاد و مستبدانه این کار را انجام دهند، به جای فرزندی با هنر خوب گوش دادن، فرزندی سرکش و لجباز و یا فرزندی ترسو و بله‌قربان‌گو تحویل خواهند گرفت. دومین مساله برای اینکه کودکی حرف‌گوش‌کن داشته باشیم، این است که فرزند ما در صحبت‌ها و در مسائلی که در خانه ما عنوان می‌شود، نسبت به سن خودش نقش داشته باشد و مشارکت کند. فرزندانی که از سمت والدین پذیرفته شده هستند و در مسایل مربوط به خودشان و خانواده اظهار نظر می‌کنند، اعتماد به نفس بالاتری دارند و تشویق می‌شوند که سخنان خانواده و پدر و مادر را گوش کنند و خود نیز در سخن گفتن و گوش کردن مشارکت کنند، چون وجود خود را موثر و مهم می‌بینند. در این شماره تا اینجا به گفتن این مبحث اکتفا می‌کنیم. ان شاءا... در شماره بعدی به نقش قصه‌خوانی و داستان‌گویی در تقویت مهارت گوش کردن می‌پردازیم.
