به قلم : مهرنوش رجایی ، روانشناس تربیتی
تحریریه زندگی آنلاین : همیشه و در همه حال مسائل اخلاقی و پایبندی به آنها در میان مردم و در جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند، از حساسیت خاصی برخوردار بوده است. خصوصا بسط و گسترش آن و گوشزد کردن این گونه موارد از جانب والدین به کودکان‌شان دارای ارزش و اهمیت ویژه‌ای است. اما در پاره‌ای از موارد کمی سستی و بی‌توجهی از سوی والدین نسبت به بعضی از اصول اخلاقی دیده می‌شود، به شکلی که آن‌طور که باید فرزندان‌شان را آگاه نمی‌سازند و بر این باورند که بچه‌ها با بزرگ‌تر شدن‌شان شناخت و آگاهی لازم را در این زمینه پیدا می‌کنند. در حالی که سنگ بنای مسائل تربیتی، اخلاقی و آنچه که به عنوان ارزش‌های انسانی و اخلاقی مطرح است، از همان آغاز در خانواده پایه‌گذاری می‌شود و والدین اولین کسانی هستند که کودکان خود را چه به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم نسبت به آنها آگاه می‌سازند. در ادامه به نمونه‌هایی از ارزش‌های اخلاقی می‌پردازیم که نه تنها در زندگی کودکان لازم و ضروری شمرده می‌شوند، بلکه تقویت این‌گونه ارزش‌های اخلاقی در چگونگی و نوع ارتباط آنان با دیگر افراد از اهمیت خاصی برخوردار است.
بیشتربخوانید:
تمرکز ذهنی کودک با تغذیه مناسب
احترام به حقوق دیگران
همانطور که می‌دانید یکی از مواردی که به عنوان یک ارزش اخلاقی مطرح است، احترام گذاشتن به حقوق دیگران می‌باشد که همان ارج نهادن به حقوق، باورها و تفاوت‌های فردی افراد دیگر محسوب می‌شود. در واقع این موضوع باید از کود‌کی برای بچه‌ها تفهیم شود تا بچه‌ها از همان ابتدا ضمن آشنایی با حقوق خود نسبت به حق و حقوق دیگران هم شناخت کافی پیدا کرده و به حقوق دیگران احترام بگذارند.
برای فرزندان‌تان تفهیم کنید که انسان‌ها از نظر زبان، فرهنگ، دین و حتی رنگ پوست با یکدیگر تفاوت دارند و احترام گذاشتن به حقوق، باورها و تفاوت‌های فردی دیگران تنها چیزی است که باعث می‌شود تا همه انسان‌ها در کنار هم با صلح و آرامش زندگی کنند و به حقوق یکدیگر احترام بگذارند.
تمام تلاش خود را به کار گیرید تا کودک‌تان به این شناخت برسد که فارغ از زبان، لهجه و حتی محل زندگی، همه با هم برابر و مساویند و همه از حق و حقوق واقعی خود برخوردارند.
برای او تفهیم کنید که هیچ کس بر دیگری برتری ندارد که باعث فخر و خود‌بزرگ‌بینی شود. برای درک بهتر این موضوع بد نیست از آموزه‌های دینی کمک بگیرید و به فرزندتان این آگاهی را بدهید که خداوند انسان‌ها را مانند هم و برابر آفریده است. پس هیچ کس بر دیگری برتری ندارد. این وظیفه والدین است که در جهت آگاه‌سازی بچه‌ها قدم بردارند و آنان را توجیح کنند که نوع زندگی، سواد و معلومات، شغل و محل زندگی افراد نمی‌توانند باعث نابرابری و پایمال نمودن حقوق واقعی آنان شوند، چرا که همه انسانند، با یک حقوق مساوی و برابر...
بیشتربخوانید:
تبعات استفاده زودهنگام کودکان از تکنولوژی
امانت‌داری و تعهد به آن
به یاد داشته باشید که همیشه رفتار والدین نقش بسیار مهمی در عملکرد و نوع رفتار کودکان‌شان دارد. بدین معنی که بچه‌ها با مشاهده رفتار والدین عین همان رفتار را الگوبرداری کرده و انجام می‌دهند. یکی از این رفتار‌ها که به عنوان یک ارزش اخلاقی مورد توجه است، امانت‌داری و تعهد داشتن نسبت به آن می‌باشد.
وقتی والدین در زندگی روزمره برای استفاده از وسایل دیگران و حتی خود کودک اجازه می‌گیرند، در واقع امانت‌داری را در عمل به او نشان می‌دهند و کودک می‌آموزد که هر کس صاحب وسیله‌ای است و باید برای استفاده از آن از صاحبش اجازه بگیرد. در این مورد برای فرزند خود توضیح دهید که هر چیزی دارای صاحب است و باید به صاحب و مالک واقعی او باز گردد، البته بدون کم و کاست و بی‌عیب و نقص، چرا که شرط اولیه برای امانت‌داری، حفاظت و نگهداری از هر چیزی است که به امانت داده می‌شود.
اگر بچه‌ها امانت‌داری را به خوبی بیاموزند، می‌توان امیدوار بود که مسئولیت‌پذیری و تعهد را هم فرا گرفته‌اند، مسئولیت در قبال امانتی که دارند و تعهد به سالم نگه داشتن آن.
البته امانت‌داری فقط مختص وسایل و یا شیئی خاص نیست. امانت‌داری در زبان و گفتار نیز بخش دیگری از ارزش‌های اخلاقی است که بچه‌ها باید به این آگاهی برسند که در این زمینه به شکلی درست و عاقلانه رفتار کنند. حتما به فرزندان‌تان گوشزد کنید که قرار نیست هر حرف و صحبتی را نزد دیگران بازگو کنند و یا اگر در حضور آنان صحبتی شد، لازم به تکرار آن در جمع نیست. چه خوب است که بچه‌ها با کمک والدین و بزرگ‌تر‌ها به این درک و آگاهی برسند که رازداری و فاش نکردن گفته‌های دیگران نه تنها ضرورتی ندارد، بلکه باعث ایجاد حس بی‌اعتمادی در دیگران می‌شود.
بیشتربخوانید:
کلیدهای طلایی برای مدیریت هزینه های زندگی
بخشندگی و کمک به همنوع
یکی از رفتارهای پسندیده و در خور توجه که می‌توان آن را به عنوان نمونه‌ای از ارزش‌های اخلاقی مطرح کرد، بخشندگی و کمک به همنوع است، رفتاری که در آموزه‌های دینی و فرهنگی ما توصیه‌های فراوانی نسبت به آن شده است.
زمانی که کودکان به مرحله‌ای از رشد می‌رسند که می‌توان حس نوع‌دوستی و کمک‌رسانی به دیگران را در آنان پرورش داد، شرایطی فراهم می‌آید تا با کارهای خیر و فعالیت‌های خیرخواهانه آشنا شوند. در چنین مواقعی بچه‌ها افرادی را می‌بینند که موقعیتی متفاوت از خودشان دارند.
از آنجایی که معمولا شرایط و امکاناتی که کودکان دارند از نگاه خودشان شاید بسیار معمولی باشد، با دیدن زندگی نیازمندان، نسبت به زندگی خودشان شکر‌گزار، و قدر‌شناس زحمات والدین خود خواهند بود.
بخشندگی و کمک به همنوع نه تنها کودکان را در شرایطی قرار می‌دهد که شادی و خوشنودی دیگران را از نزدیک لمس کنند، بلکه آنان را با کارها و فعالیت‌های خیرخواهانه آشنا می‌سازد.
بسیار لذت‌بخش است که کودکان‌مان را جوری پرورش دهیم که دست یاری به دیگران برسانند و حتی از آنچه که دارند، مازادش را ببخشند و انفاق کنند.
