به قلم : مهرنوش رجایی ؛ روانشناس تربیتی
تحریریه زندگی آنلاین : در کنار موارد مختلف تربیتی که در ارتباط با کودکان و نوجوانان مورد توجه قرار می‌گيرد، ارزش‌گذاری و احترام به نظرات شخصی بچه‌ها از جمله موارد بسیار مهم دیگری محسوب می‌شود که لازم است تا با حساسیت خاصی به آن توجه شود. همانطور که کودکان به لحاظ جسمی رفته‌رفته بزرگ می‌شوند و توانایی‌های مختلفی در آنان شکل می‌گیرد، با بزرگ‌تر شدن‌شان به لحاظ فکری و ابراز عقاید و نیز بیان نظرات شخصی هم به مرحله‌ای می‌رسند که نشان از رشد عقلی و درک بالای آنان می‌باشد. البته این بدان معنا نیست که باید در برابر هر آنچه از سوی بچه‌ها مطرح می‌شود، تسلیم بود و بدون چون و چرا و یا بی‌توجه به درست و یا غلط بودن خواسته‌ها و تبعاتی که ممکن است به همراه داشته باشد، سر خم فرود آورد و در نهایت تصمیم‌گیری و سُکان زندگی را به آنان سپرد. بلکه مفهوم واقعی این امر عدم تحمیل نظرات شخصی به کودکان، و توجه داشتن به نظرات و پیشنهادات شخصی آنان است. وقتی شما با صبر و حوصله صحبت‌های بچه‌ها را گوش می‌دهید و حتی خودتان برای نظر خواهی از آنان پیشقدم می‌شوید، در واقع احترام و ارزش‌گذاری به آنان را یک‌جا به عمل آورده‌اید. که این نیز به مستحکم شدن روابط خانوادگی شما کمک می‌کند. در همین رابطه به مواردی می‌پردازیم که نه تنها به بهبود روابط خانوادگی کمک می‌کنند، بلکه به دلیل احترام و ارزشی که از این طريق برای بچه‌ها می‌توان قائل شد، در ایجاد صمیمیت فرزندان نسبت به والدین نقش بسزایی دارد.
بیشتربخوانید:
اضطراب جدایی چیست؟ علائم آن را بشناسید
به فرزندان‌تان اجازه ابراز وجود و آزادی بیان بدهید
طبق یک باور قدیمی، برخی از والدین بر این باورند که فرزندان‌شان در هر سن و سالی که باشند، بچه محسوب می‌شوند و در تمامی مراحل مختلف زندگی باید برایشان تصمیم‌گیری شود.
البته در گذشته نیز تا حدی این گونه رفتارها شاید طبیعی و عادی به نظر می‌رسید که بچه‌ها حق هیچ گونه اظهار نظری را نداشته و همه چیز طبق میل والدین انجام می‌گرفت.
اما در جامعه امروز به دلیل بالا بودن سطح سواد و برخورداری از دانش و آگاهی لازم، شرایطی فراهم آمده تا به حق و حقوق طبیعی افراد از همان کودکی نگاه ویژه‌اي شود، چرا که حتی در بسیاری از مواقع دیده مي‌شود درک بچه‌ها نیز در مقایسه با گذشته بالاتر از سن واقعی آنان است.
پس اجازه ابراز وجود و آزادی بیان نه تنها باعث رشد فکری کودکان می‌شود، بلکه ارتباط کودک با والدینش را محکم‌تر می‌کند.
زمانی که کودکان بدون ترس و دلواپسی نظرات شخصی خود را بیان می‌کنند و شما نیز احترام و ارزش خاصی برای عقاید و نظرات آنان قائل می‌شوید، فاصله ایجاد شده بین خود و فرزندتان را کمتر کرده و این امر باعث می‌شود تا صمیمیت بیشتری در روابط‌تان شکل گیرد.
بدون شک این نوع ارتباط به رشد فکری و توانایی ذهنی او کمک موثری کرده و به نوعی حس جرات‌ورزی و شهامت را در او تقویت می‌کند.
زمانی که بچه‌ها توانایی بیان نظرات و خواسته‌های خود را دارند، به راحتی می‌توانند از حقوق شخصی خود دفاع کرده و اجازه ندهند تا در جامعه حقی از آنان ضایع شود.
این گونه کودکان در آینده به جای خنثی و منفعل بودن، افرادی با جرات و شهامت بار خواهند آمد که می‌توانند بدون کمترین وابستگی به دیگران، مشکلات پیش روی خود را حل و فصل نمایند که وجود این توانایی در آنان مهارتی در زندگی محسوب می‌شود که لازمه زندگی و حضور در جامعه می‌باشد.
بیشتربخوانید:
مدرسه و اضطراب جدایی کودکان از والدین (2)
مدرسه و اضطراب جدایی کودکان از والدین (1)
انگیزه و اعتماد به نفس فرزندان‌تان را با بها دادن به نظرات شخصی‌شان تقویت کنید
بدون شک نحوه برخورد والدین با نظرات شخصی فرزندان، نقش مهمی در سلامت اجتماعی، رفتاری و عاطفی کودکان دارد.
مفهوم واقعی این موضوع بدان معنا است که اگر والدین نسبت به نظرات شخصی و پیشنهاداتی که از سوی فرزندان‌شان مطرح می‌شود، توجه کافی داشته و شنونده خوبی باشند، در واقع قوت قلبی خواهند بود برای فرزندان خود که باعث ایجاد انگیزه و اعتماد به نفس بیشتر در آنان می‌شود.
در چنین شرایطی بچه‌ها هنگام رویارویی با چالش‌های اجتماعی موفق‌تر عمل کرده و با توجه به باور و اعتمادی که به توانایی خود دارند، قادر هستند تا هر آنچه را که مانع رسیدن آنان به اهداف وخواسته‌هایشان می‌شود، از پیش رو بردارند.
در واقع ارزش و اعتباری که والدین برای خواسته‌ها و نظرات فرزندان‌شان در دوره کودکی و نوجوانی قائل می‌شوند، سلامت اجتماعی، عاطفی و رفتاری آنان را در آینده تضمین می‌کند، چرا که هر اتفاقی در دوران کودکی رُخ دهد، تاثیرات و بازتاب آن را به وضوح می‌توان در بزرگسالی مشاهده کرد.
بیشتربخوانید:
آسیب های مجبور کردن کودکان به شجاع بودن
رشد عاطفی و عزت نفس در کودکان
استقلال فکری کودکان در گرو آزادی بیان و ارائه نظرات شخصی
زمانی که کودکان بتوانند به راحتی دغدغه‌های ذهنی خود را در قالب حرف و سخن بر زبان بیاورند و در ارائه نظرات و پیشنهادات خود دلواپسی نداشته باشند، کم‌کم از استقلال فکری برخوردار خواهند شد. که با بزرگ‌تر شدن آنها این افکار پخته‌تر می‌شود. به هر حال، هر فردی در هر مقطع سنی اعم از کودکی، نوجوانی، جوانی و غیره، به مستقل شدن از لحاظ فکری نیاز دارد و برای هر گونه انتخابی مانند انتخاب‌های تحصیلی، ورزشی، شغلی و ... باید به صورت مستقل فکر کرده و تصمیم‌گیری کند و نباید تصور کرد این نوع از استقلال فقط در مواردی خاص موثر است. بنابراین زمانی که کودکان بتوانند به راحتی افکار خود را بروز دهند و نظرات و پیشنهادات خود را با والدین خود در میان گذارند، کم‌کم به استقلال فکری دست پیدا می‌کنند که لازمه زندگی شخصی و اجتماعی آنان است. در واقع استقلال فکری، وابستگی آنان را به دیگران کمتر کرده، تا جایی که مجبور نیستند به انتظار بنشینند تا دیگران برایشان تصمیم‌گیری کنند. البته در این مورد بحث، مشورت و راهنمایی خواستن از بزرگ‌ترها از اهمیت خاصی برخوردار است. برای ارائه هر گونه نظر، پیشنهاد و یا تصمیمی که از جانب کودکان مطرح می‌شود، بجا و منطقی است که والدین با رویی باز از آن استقبال کنند و با لحنی مناسب و خوشایند کودکان را راهنمایی کنند. بنابراین به جای آنکه به کودکان تحمیل کنیم که به چه چیزی فکر کنند، چگونه فکر کردن را به آنان بیاموزیم.
