تحريريه ماهنامه دنياِی سلامت
تعداد زیادی از كودكان و بزرگسالان خجالتی هستند. شاید خود شما هم یكی از آنها باشید. كمرویی یعنی اینكه فرد در حضور افراد دیگر دچار كمی وحشت و ترس شود. همه انسان‌ها در موقعیت‌های جدید احساس خاصی پیدا می‌كنند؛ اما گاهی خجالتی بودن در رشد اجتماعی اختلال ایجاد كرده و یادگیری كودكان را محدود میكند. خجالت، تركیبی از احساس ترس و تنش است كه در این حالت تپش قلب افزایش می‌یابد. كودكان ممكن است در مقاطع مختلف رشد در برابر خجالتی بودن آسیب‌پذیر باشند. خجالت همراه با ترس نسبت به بزرگسالان ناآشنا در كودكی پدیدار می‌شود.
پیشرفت‌های شناختی در خودآگاهی باعث حساسیت اجتماعی بیشتر در سال دوم می‌گردد. خجالت خودآگاهانه در حدود چهار الی پنج‌سالگی ظاهر می‌شود. برخورد‌های اجتماعی جدید شایع‌ترین عامل خجالت است؛ به خصوص اگر فرد احساس كند كانون تمركز می‌باشد. تغییر سریع در محیط اجتماعی و فشارهای رقابت باعث ایجاد خجالت در كودكان و بزرگسالان می‌شود. اما برخی از كودكان به طور ذاتی خجول‌تر از سایر كودكان هستند. در این مورد وراثت از عوامل دیگر تأثیر بیشتری دارد. معمولاً بچه‌های خجالتی، فرصت كمتری برای رشد مهارت‌های اجتماعی دارند. آنها دوستان نزدیك كمتری دارند و در ارتباط موفق نیستند. خجالت كشیدن مسأله‌ای است كه به طور ناخودآگاه و به یكباره پیش می‌آید. هیچ كس قبل از آنكه وارد محیطی شود با خود نمی‌‌گوید: «فكر كنم امروز خجالت خواهم كشید!» اما خجالت كشیدن همیشه منفی و بد نیست. گاهی اوقات با ورود در یك موقعیت جدید و در میان افرادی كه قبلاً برخورد خاصی با آنها نداشتید، كمی مكث و توجه به محیطی كه در آن قرار گرفته‌اید بهتر از آن است كه یكباره خود را در میان جمع دیگران وارد كنید و گاهی اوقات حرف‌ها و رفتارهای اشتباه از شما سر بزند. برخی از كودكان از لحظه تولد خجالتی و كم‌رو هستند. آنها معمولاً حساس‌تر از سایرین می‌باشند.
حتماً تا به حال با كودكانی برخورد كرده‌اید كه در برابر غریبه‌ها چهره خود را پنهان می‌كنند؛ در حالی كه در همان جمع كودك دیگری لبخندزنان با همه برخورد میكند. گاهی اوقات خجالت كشیدن فرد آنقدر زیاد و جدی است كه مانع از انجام ساده‌ترین كارها در زندگی می‌شود. مثلاً برخی از افراد حتی از رفتن به رستوران خجالت می‌كشند؛ زیرا سفارش دادن غذا و پرداخت پول برای‌شان مشكل است. برخی افراد نیز هنگام ملاقات با افراد غریبه خجالت می‌كشند و معمولاً هم از جمع گریزانند. پزشكان و روانشناسان می‌توانند به این دسته افراد كمك كنند تا مشكل‌شان حل شود. اگر خجالت شما مانع از آن شود كه كارهای اصلی زندگی‌تان را انجام دهید، بهتر است حتماً راجع به آن با كسی حرف بزنید. شاید اگر بدانید افراد دیگر در پیرامون شما نیز همین احساس شما را دارند، كمتر دچار خجالت و كمرویی شوید. كودكان و بزرگسالان خجالتی وقتی احساس كنند مورد توجه اطرافیان خود هستند، بی‌نهایت ناراحت و پریشان می‌شوند. كودكانی كه از جمع و اجتماع دور نگه‌داشته شده‌اند، ممكن است از حضور در جمع احساس ناراحتی و فشار كنند.
هر چه تجربه كودكان از بودن در محافل و اجتماعات كمتر باشد، این احساس در آنها پایدارتر است و هر چه بیشتر در محیط‌های جمعی و گروهی باشند، شدت كمرویی آنها نیز كاهش می‌یابد. اطرافیان و بزرگ‌ترهای كودك خجالتی و كم‌رو باید عزت‌نفس كودك خود را پرورش دهند. كودكان خجول احتمالاً فكر می‌كنند مورد پذیرش هیچ‌كس نیستند. بهتر است روش‌های دوست‌یابی كودك خود را تقویت و او را تشویق كنید تا برای دوستی پیشقدم شود. رفتارهای اجتماعی كودك را تقویت كنید. اگر فرصت مناسبی مهیا شد، اجازه دهید با بچه‌های كوچك‌تر از خودشان هم بازی كنند؛ زیرا كودكان خجالتی هنگام بازی با كوچك‌ترها احساس خود ابراز‌گری بیشتری دارند. او را به محیط‌های ناآشنا ببرید و اجازه دهید با كودكان دیگر بازی كند. از لقب خجالتی برای فرزندتان استفاده نكنید؛ زیرا او خود را از طریق كلمات بزرگ‌ترها ارزیابی میكند. از كودك خود بخواهید تا برای‌تان شعر بخواند. با این كار كم‌كم اعتماد به نفس او بیشتر می‌شود. او را مجبور به برقراری ارتباط با دیگران نكنید.
تشویق كردن كودك خجالتی برای پیوستن به دیگران وضعیت را بدتر كرده و او احساس میكند كه والدین او را نمی‌فهمند؛ بنابراین بیشتر در خود فرو می‌رود و منزوی می‌شود. كنار آمدن با خجالت باید به تدریج و به آرامی صورت پذیرد. رفتار اجتماعی كودك خجالتی خود را تقویت كنید. عبارات مربوط به مهارت‌های اجتماعی را به او بیاموزید؛ مثل خواهش می‌كنم، لطفاً، من هم می‌توانم با شما بازی كنم؟ و ... فرصت‌های بازی با كودكان در موقعیت‌های یكنفره باعث می‌شود تا كودكان خجالتی بیشتر بتوانند احساس خود را بیان كنند. بچه‌ها را تشویق كنید با بچه‌های جدید آشنا شوند و با آنها بازی كنند. لازم نیست كه هر بچه‌ای كانون توجه دیگران باشد. تا زمانی كه كودكی ناراحت به نظر نرسد و یا در كنار كودكان دیگر احساس تنهایی نكند، نیازی به مداخله شما نیست.
