در چنین حالتی ممكن است فردی كه دچار كمبود آهن و كم‌خونی شده است، گاه هوس خوردن برخی غذاهای خاص را كند و یا اینكه میل به خوردن برخی چیزها كه اصلاً خوردنی نیستند داشته باشد؛ مثل گچ، خاك و خرده چوب كه به این حالت «پیكا» می‌گویند و فقط در اثر كمبود آهن ایجاد می‌شود.
تشخیص
فقر آهن خیلی سریع، قبل از آنكه آزمایش‌های لازم انجام گیرد، مشخص می‌شود. احساس خستگی زیاد و كاهش اشتها از علائم اولیه آن است. با مراجعه به پزشك، یكی از آزمایش‌های زیر برای تشخیص درخواست می‌شود:
آزمایش خون كامل (CBC): این آزمایش میزان كاهش هموگلوبین را نشان داده و اطلاعاتی در مورد اندازه سلول‌های خونی می‌دهد؛ زیرا كاهش هموگلوبین باعث كوچك‌تر شدن سلول‌های خونی می‌گردد. آزمایش رتیكلو سایت كه میزان تولید سلول‌های خونی نابالغ را اندازه می‌گیرد. در كمبود آهن و كم‌خونی این سلول‌ها در مغز استخوان به كندی تولید می‌شوند و زمان بیشتری طول می‌كشد تا به اندازه طبیعی برسند.
آهن آب خون كه به طور مستقیم میزان آهن خون را اندازه می‌گیرد. فریتین آب خون كه میزان آهن ذخیره شده در بدن را نشان می‌دهد، ابتدایی‌ترین روش برای تشخیص كم‌خونی و كمبود آهن است. به احتمال زیاد، پزشك انجام یك آزمایش مدفوع را نیز ضروری می‌داند تا مشخص شود از مدفوع خون دفع می‌شود یا خیر.
این خون شاید اصلا مشخص نباشد، ولی در آزمایش مدفوع مشخص می‌شود؛ به این ترتیب كه از یك كاغذ مخصوص استفاده می‌گردد و اگر كاغذ تغییر رنگ بدهد، معلوم می‌شود در مدفوع فرد خون وجود دارد.
مراقبت از كودك
تأثیر كمبود آهن بستگی به مدت و شدت كم‌خونی دارد. اگر این مشكل درمان نشود، ممكن است برخی مشكلات یادگیری و رفتاری را به همراه داشته باشد. این مسأله گاه برگشت‌ناپذیر است و با مكمل‌های آهن نیز برطرف نخواهد شد. در اغلب موارد می‌توان از كم‌خونی و كمبود آهن جلوگیری كرد:
نوزادان كمتر از یكسال باید فقط شیر بنوشند و میزان خاصی از مكمل آهن مخصوص نوزادان را مصرف كنند. شروع خوردن غذاهای جامد از شش ماهگی است و می‌توان از غذاهای آهن‌دار استفاده كرد.
كودكان زیر دو سال نباید روزانه بیشتر از 24 اُنس شیر جذب كنند. (هر اُنس 31 گرم است)؛ زیرا همانطور كه گفته شد، شیر جذب آهن را دچار مشكل می‌كند. نوشیدن شیر زیاد همچنین اشتهای كودك را برای خوردن غذاهای آهن‌دار از بین می‌برد و موجب برخی اختلالات گوارشی می‌شود.
بهترین منابع تأمین كننده آهن، غلات هستند. كودكان زیر دو سال بهتر است از غلات بیشتر استفاده كنند.
غذاهای متنوعی كه حاوی آهن هستند و می‌توانید به كودك خود بدهید، شامل: گوشت نرم‌شده، زرده تخم‌مرغ، براكلی، اسفناج، نخودفرنگی، لوبیاها، كشمش و تمام غلات است.
به اندازه كافی سبزیجات به كودك خود بدهید، ولی گوشت را فراموش نكنید؛ زیرا آهن موجود در گوشت بسیار سریع‌تر جذب می‌شود.
تغذیه مناسب كه آهن كافی در برداشته باشد، برای كودكان بسیار ضروری است. داشتن عادات خوب غذا خوردن (به خصوص اگر از سنین كم شروع شود) از بروز مشكلاتی مانند كم‌خونی و كمبود آهن جلوگیری می‌كند.
درمان كم‌خونی فقر آهن
از آنجا كه این عارضه بیشتر در افرادی دیده می‌شود كه در برنامه غذایی‌شان آهن كمتری وجود دارد، تغییر در برنامه غذایی می‌تواند كمبود آهن بدن را جبران كند، اما فقط این كافی نخواهد بود و مصرف مولتی ویتامین‌های آهن‌دار نیز ضروری است. اما در مورد كودكان، مصرف نوع دیگری از مكمل‌های آهن به صورت روزانه توصیه می‌شود تا ذخیره آهن خون‌شان بالاتر رود.
هیچگاه به كودك خود مكمل قوی آهن ندهید (به خصوص اگر در این مورد با پزشك مشورت نكرده‌اید). جذب آهن زیاد باعث مسمومیت‌های شدید در كودكان می‌شود. با شكم خالی آهن سریع‌تر و بهتر جذب می‌شود؛ در غیر این صورت ممكن است موجب آشفتگی درونی فرد شود.
كودكانی كه با مصرف مكمل‌های آهن دچار مشكلات گوارشی می‌شوند، باید مكمل موردنظر را با مقدار كمی غذا میل كنند. مكمل آهن را همراه با شیر به كودك ندهید، زیرا در جذب آن ایجاد اختلال می‌كند. ویتامین C جذب آهن را افزایش می‌دهد، پس بهتر است مواد سرشار از ویتامین C را در برنامه غذایی‌اش افزایش دهید.
پس از یك ماه مصرف مكمل آهن، یك بار دیگر باید آزمایش خون بدهید تا میزان هموگلوبین خون شما مشخص شود. شاید دیگر نیازی به مصرف مكمل آهن نباشد؛ اما اگر لازم باشد، شش ماه دیگر مصرف مكمل آهن را ادامه دهید و بعد دوباره آزمایش خون بدهید.
برای خواندن بخش اول- وقتی آهن طلا می‌شود- اینجا کلیک کنید.
