بچه‌ها به طبيعت نياز دارند
فرقی نمی‌کند شما در یک روستا زندگی کرده باشید یا یک شهر بزرگ. به هر حال شما هم احتمالا بخش عظیمی از زمان روزانه خود مشغول بازی در بیرون خانه بوده‌اید. با گل و خاک باغچه بازی می‌کرده‌اید، برای مورچه‌ها لانه درست می‌کرده‌اید، از درخت بالا می‌رفتید و یا روی زمین دراز می‌کشیده‌اید و به ابرها خیره می‌شدید. در نهایت نیز با شادی و خوشحالی به خانه باز می‌گشته‌اید، اما متاسفانه کودکان امروز مثل ما تماس مستقیم با طبیعت ندارند. بسیاری از متخصصان معتقدند که این عدم تماس مستقیم با طبیعت می‌تواند برای کودکان تبعات روحی و فیزیکی زیادی داشته باشد. آنچه در این بین می‌تواند امیدوار کننده باشد این است که والدین و اولیای مدرسه می‌توانند با برنامه‌ریزی مناسب و دوراندیشی برای کودکان امکان تماس با طبیعت را فراهم کنند و این خلا را به گونه‌ای پر کنند. بازی کودکان در طبیعت را نباید یک فعالیت فوق برنامه دانست. این نوع فعالیت را باید یکی از عناصر ضروری برنامه روزانه هر کودک دانست.
چرا کودکان به تماس با طبیعت نیاز دارند؟
تحقیقات نشان می‌دهند که ارتباط انسان با طبیعت از لحاظ زیستی برای انسان‌ها یک امر فطری و ذاتی است. به عنوان یک انسان ما با طبیعت نزدیکی و قرابت خاصی داریم. وقتی کودکان بخش عمده‌ای از زمان روزانه خود را در داخل خانه سپری می‌کنند، در واقع برخلاف طبیعت ذاتی خود عمل می‌کنند. بیگانگی با طبیعت مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند، از جمله بروز بیماری‌هایی از قبیل افسردگی، چاقی و عدم تمرکز. کودکانی که تماس بیشتری با طبیعت دارند مطالب را بهتر یاد می‌گیرند.
تحقیقات نشان می‌دهند که تماس مستقیم با طبیعت باعث افزایش تمرکز و کاهش افسردگی می‌شود. هنگامیکه کودک در طبیعت است، تمام حواس او فعال می‌شوند. او در یک محیط بزرگ و گسترده قرار می‌گیرد که بسیار وسیع‌تر از درون خودش است. در طبیعت چیزهای زیادی برای کشف کردن وجود دارند و دیگر لازم نیست کودک تمام حواس خود را بر یک چیز خاص، مانند صفحه کامپیوتر، متمرکز کند. او در طبیعت می‌بیند، می‌شنود، لمس می‌کند و حتی می‌چشد. در طبیعت مغز کودک می‌تواند دوباره خود را بازسازی کند. به همین دلیل هنگامیکه کودک به تمرکز و دقت زیادی نیاز دارد، مثلا در مدرسه، مغز او آماده فعالیت است.
ممکن است کودکی هیچ‌یک از مشکلات عنوان شده را نداشته باشد، اما قرار گرفتن او در طبیعت باعث رشد و شکوفایی بیشتر او می‌شود. کودکان زمانی‌که در طبیعت قرار می‌گیرند، حس کنجکاوی‌شان تحریک می‌شود و برایشان سوال ایجاد می‌شود. همین سوال‌ها و پاسخ مناسب آنها باعث شکوفایی ذهن و خلاقیت کودکان می‌شود. اگر شما کودکی را برای اولین بار به یک جنگل ببرید، ممکن است در ابتدا کمی بترسد و احساس غریبی کند، اما طولی نمی‌کشد که به محیط عادت می‌کند و شروع می‌کند به کشف محیط.
چه عاملی باعث تغییر شکل زندگی نسل جدید شده است و تماس آنها را با طبیعت قطع کرده است؟
دلایل واضح و آشکاری برای این موضوع وجود دارد از جمله مشغله بیش از حد خانواده‌ها که گاه ساعات تفریح آنها را نیز از آنها می‌گیرد. نگرانی‌های والدین از عوامل گوناگون از جمله ترافیک، جرائم و حتی خود طبیعت نیز عامل دیگری است که باعث دور ماندن کودکان از طبیعت می‌شود. آنچه باعث تاسف است این است که این بیم و نگرانی‌ها توسط رسانه‌ها تشدید می‌شوند و در نتیجه باعث می‌شوند کودکان بیشتر اوقات خود را در داخل خانه سپری کنند. در بسیاری از مناطق تماس کودکان با طبیعت به کلی قطع شده است. خانه‌ها و مناطق به گونه‌ای طراحی شده‌اند كه درخت یا سایر عوامل طبیعی در آنها به ندرت دیده می‌شود.
حتی برخی مسئولین پارک‌ها نیز ترجیح می‌دهند به جای درخت، یک زمین بازی مصنوعی برای کودکان ایجاد کنند. بسیاری از ما از این نکته مهم غافل هستیم؛ کودکان از تماس مستقیم با طبیعت و اجزای آن از جمله سنگ‌ها، گیاهان، خاک و... بسیار بیشتر لذت می‌برند و شکوفا می‌شوند. وجود موجودات جاندار مانند کرم خاکی، کفشدوزک و... به برقراری ارتباط کودک با محیط کمک بسیاری می‌کند. وجود مکان‌هایی امن برای بازی کودکان ضروری است، اما نباید فراموش کرد که کودکان باید این نیاز درونی و ذاتی خود برای تماس با طبیعت را به گونه‌ای ارضا کنند. برخی تصور می‌کنند تماس کودکان روستا با طبیعت بسیار بیشتر از کودکان شهری است، اما شاید جالب باشد بدانید که در اکثر موارد این تصور درست نیست. متاسفانه امروزه کودکان روستایی نیز نمی‌توانند تماس زیادی با طبیعت داشته باشند. علل گوناگونی برای این مسئله وجود دارد از جمله وجود تلویزیون، رایانه و ... همچنین زندگی در یک شهر نیز الزاما به این معنا نیست که کودک نمی‌تواند با طبیعت ارتباط برقرار کند.
گاه برخی پارک‌های بزرگ این امکان را به خوبی برای کودکان فراهم می‌کنند. درست است که این پارک‌های جنگلی واقعی نیستند، اما مهم این است که کودک می‌تواند در این فضا با عناصر طبیعت ارتباط برقرار کند.
والدین برای ارضای نیاز کودکان به تماس مستقیم با طبیعت چه باید بکنند؟
شاید شما فکر کنید که بهترین کار این است که فرزند خود را آزاد بگذارید تا او هر کاری که دوست دارد در بیرون از خانه انجام دهد و در آخر روز با دست و پایی کثیف و گلی به خانه برگردد، اما در عالم واقع این امر دیگر ممکن نیست. ما باید راه‌هایی تازه پیدا کنیم تا از طریق آن کودک بتواند تماس مستقیم با طبیعت پیدا کند. برای اینکار اکثر اوقات لازم است والدین خود نیز فرزندشان را همراهی کنند. مدرسه نیز در این امر بسیار مهم و موثر است.
مسئولین مدارس باید سعی کنند در فضاسازی مدرسه به وجود عناصر طبیعی توجه کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که در برخی از مدارس اروپایی که فضای طبیعی بسیاری در اطراف ساختمان مدرسه ایجاد شده است، تمرکز و عملکرد دانش آموزان به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. بسیاری از والدین این امکان را برای فرزندشان فراهم می‌کنند. شاید خود آنها به علت آن آگاهی کامل نداشته باشند، اما وقتی به یاد دوران کودکی خود و بازی‌هایشان می‌افتند، دوست دارند امکانی مشابه برای فرزندشان نیز فراهم کنند. والدین حق دارند به فرزند خود اجازه ندهند که آزادانه در محله و اطراف خانه بازی کند. بهتر است برای تخلیه انرژی کودکان و ارضای نیازهای درونی آنها، در طول هفته تفریحاتی از قبیل کوهنوردی یا بازی در یک پارک برایشان در نظر گرفته شود.
والدین برای ارضای نیاز کودکان به تماس مستقیم با طبیعت چه باید بکنند؟
شاید شما فکر کنید که بهترین کار این است که فرزند خود را آزاد بگذارید تا او هر کاری که دوست دارد در بیرون از خانه انجام دهد و در آخر روز با دست و پایی کثیف و گلی به خانه برگردد، اما در عالم واقع این امر دیگر ممکن نیست. ما باید راه‌هایی تازه پیدا کنیم تا از طریق آن کودک بتواند تماس مستقیم با طبیعت پیدا کند. برای اینکار اکثر اوقات لازم است والدین خود نیز فرزندشان را همراهی کنند. مدرسه نیز در این امر بسیار مهم و موثر است. مسئولین مدارس باید سعی کنند در فضاسازی مدرسه به وجود عناصر طبیعی توجه کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که در برخی از مدارس اروپایی که فضای طبیعی بسیاری در اطراف ساختمان مدرسه ایجاد شده است، تمرکز و عملکرد دانش آموزان به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. بسیاری از والدین این امکان را برای فرزندشان فراهم می‌کنند. شاید خود آنها به علت آن آگاهی کامل نداشته باشند، اما وقتی به یاد دوران کودکی خود و بازی‌هایشان می‌افتند، دوست دارند امکانی مشابه برای فرزندشان نیز فراهم کنند. والدین حق دارند به فرزند خود اجازه ندهند که آزادانه در محله و اطراف خانه بازی کند. بهتر است برای تخلیه انرژی کودکان و ارضای نیازهای درونی آنها، در طول هفته تفریحاتی از قبیل کوهنوردی یا بازی در یک پارک برایشان در نظر گرفته شود.
