زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مانیتورینگ قلب جنین

تشخیص زنده بودن جنین از روی شکم مادر از طریق گوش کردن برای اولین بار در اوایل قرن نوزدهم در اروپا امکان پذیر شد‌. سمع ضربان قلب جنین به وسیله استتوسکوپ در طی قرن نوزدهم رواج پیدا کرد‌.  استتوسکوپ پینارد در سال 1876 ساخته شد‌.کریتریا‌های طبیعی بودن ضربان قلب جنین در اواخر قرن نوزدهم توصیف شد و تا سال 1950 این کریتریاها بدون تغییر باقی ماند‌.  با شروع قرن بیستم سمع ضربان قلب جنین بطور عملی در اروپا آغاز شد و پیشرفت قابل توجهی در تکنولوژی تعیین تعداد ضربان قلب جنین برپایه داپلر در سال 1964 بوجود آمد و در سال 1968 اولین دستگاه مانیتورینگ قلب جنین در پایه داپلر وارد بازار شد.

الگو‌های ضربان قلب جنین

استفاده از مانیتورینگ الکترونیکی به طور گسترده امروزه در طی لیبرپذیرفته شده است.  متدها و روش‌های مختلفی جهت توصیف الگوهای ضربان قلب جنین استفاده می شود.  این متدها از یک مرکز به مرکز دیگر واز یک پزشک به پزشک دیگر کاملا متفاوت می باشد.   به خاطر این تفاوت‌ها در تفسیر نوار مانیتورینگ قلب جنین بهتر است که تمام اعضای تیم مراقبت بیمار در مرحله لیبر در استفاده از ملاک‌های یکسان در تفسیر نوار مانیتورینگ قلب با هم توافق داشته باشند. 

فعالیت پایه ضربان قلب جنین

بطور کلی در یک جنین طبیعی یک ثبات در تعداد ضربان پایه قلب جنین وجود دارد که با تعداد پایه ضربان قلب افراد بالغ در حالت استراحت قابل مقایسه می‌باشد اکثر افراد بالغ طبیعی در حالت استراحت معمولا تعداد ثابتی از ضربان قلب را دارا می باشند اگرچه تغییرات تعداد ضربان پایه قلب به دنبال فعالیت و یا استرس معمولا دیده می شود ولی این تغیرات در تعداد ضربان پایه قلب بعد از رفع استرس و استراحت به حالت طبیعی برمی گردد که این مسئله در مورد جنین هم صدق می کند.

 تعداد طبیعی ضربان پایه قلب جنین بین 110 تا 160 در دقیقه می باشد. 

پره مچوریتی، اضطراب و تب مادر معمولا باعث افزایش ضربان پایه قلب جنین می شود در حالیکه رسیدگی و تکامل جنین باعث کاهش تعداد ضربان پایه قلب جنین می شود.وقتی که تعداد ضربان پایه قلب جنین در ابتدا در قسمتی از نوار مانیتورینگ قلب جنین تعیین می شود بهتر است که جهت تایید در قسمت‌های دیگری از نوار مانیتوریگ نیز تعیین شود.  به طور کلی باید در نظر داشت که بررسی ضربان پایه قلب جنین در عرض 10 تا 20 دقیقه از نوار مانیتورینگ قلب جنین با توجه به شرایط زیر انجام می گیرد:

 وقتی که مادر در حال زایمان نیست

 وقتی که جنین در حال حرکت نیست

 تعداد پایه ضربان قلب باید در بین انقباضات رحمی تعیین شود

 وقتی که هیچ تحریکی به جنین وارد نشود مثل معاینه واژینال یا به کار بردن الکترود

 در فاصله بین تغییرات دوره ای ضربان قلب باشد

ضربان پایه قلب جنین در واقع معادل میانگین تقریبی تعداد ضربان پایه قلب جنین است که به افزایش‌های 5 ضربان در دقیقه گرد می شود‌.

تغییرپذیری ضربان قلب جنین

تغییرپذیری تعداد ضربان قلب جنین به نامنظمی‌های طبیعی ریتم قلب جنین اطلاق می شود که ناشی از فعالیت متقابل سیستم عصبی سمپاتیک (افزایش دهنده ضربان قلب ) و پاراسمپاتیک (کاهش دهنده ضربا ن قلب) می باشد.

تغییرپذیری یکی از مشخصه‌های مهم ضربان قلب جنین است که نشان دهنده کنترل مناسب سیستم عصبی روی ضربان قلب می باشد.  وجود تغییرپذیری متوسط یا طبیعی (اطمینان بخش) ضربان قلب جنین نشان دهنده توانایی جنین از نظر مصرف  اکسیژن قابل دسترس و از این نظر که جنین از نظر فیزیولوژیکی در خطر نیست، برای ما مشخص می کند.  اگر فاصله بین دو ضربان متوالی قلب جنین دقیقا یکسان باشد مثل ریتم منظم تیک تیک ساعت، در این شرایط  نوار مانیتورینگ ضربان پایه قلب جنین  به صورت یک خط صاف رسم می شود و نشان دهنده دپرسیون سیستم عصبی مرکزی در ارتباط با هیپوکسی می‌باشد. بنابراین فقدان تغییرپذیری ضربان قلب جنین با صاف بودن  خط پایه ضربان قلب در نوار مانیتورینگ مشخص می شود.

 تغییر پذیری طبیعی ضربان قلب جنین به دو شکل می باشد:

 تغییرپذیری کوتاه مدت (ضربان به ضربان)

 تغییرپذیری طولانی مدت

 تغییرپذیری کوتاه مدت نشان دهنده تغییر ضربان قلب جنین از یک ضربان به ضربان دیگر است.

به عبارت دیگر نشان دهنده اختلاف فاصله بین پیک‌های R متوالی در الکتروکاردیوگرام جنین می‌باشد.

تغییرات کوتاه مدت ضربان قلب جنین بوسیله سیستم عصبی پاراسمپاتیک کنترل می شود. مانیتورینگ داخلی (الکترود سر جنین) تنها روشی است که به طور دقیق می تواند تغییرپذیری کوتاه مدت ضربان قلب جنین را نشان دهد.تجزیه و تحلیل کمی دقیق تغییرپذیری کوتاه مدت اکثرا رضایت بخش نمی‌باشد و اکثر تفسیرهای بالینی بر پایه تجزیه و تحلیل مشاهده ای همراه با قضاوت ذهنی بیان می شود.

تغییرپذیری طولانی مدت  به نوسا نات ریتمیک ویا تغییرات سیکلیک در ضربان قلب  در مدت یک دقیقه گفته می شود که معمولا" دامنه این نوسانات 6 تا 25 ضربان در دقیقه و تعداد (فرکانس) این تغییرات موجی شکل 3 تا 10 سیکل در دقیقه می‌باشد که در طی 5 تا 10 دقیقه از نوار مانیتورینگ قلب جنین ارزیابی می شود.   سیستم عصبی سمپاتیک روی تغییرپذیری طولانی مدت تاثیر می‌گذارد.      

تغییرپذیری طولانی مدت در بین انقباضات رحمی و تغییرات پریودیک ضربان قلب جنین بررسی می شود و باید هیچ علامت کاذب و یا غیرعادی روی نوار مانیتورینگ ثبت نشده باشد.  تفسیر تغییرپذیری طولانی مدت بر اساس مشاهده دامنه و تعداد تغییرات موجی شکل در خط پایه ضربان قلب جنین صورت می گیرد.

 وجود تعاریف متعدد در این مورد بار دیگر نیاز هر مرکز، جهت حصول اتفاق نظر در مورد تفسیر‌های نوار مانیتورینگ جنین را نشان می دهد.عمدتا" تغییرات کوتاه مدت و طولانی مدت هر دو باهم افزایش و یا کاهش پیدا می کنند که علت آن ناشی از عکس العمل سیستم سمپاتیک و پارا سمپاتیک نسبت به فاکتورهای خارجی و داخلی می باشد.

تغییرپذیری پایه ضربان قلب جنین بر اساس دامنه تغییرات به 4 گروه زیر تقسیم بندی می‌شود:

 فقدان تغییرپذیری ضربان قلب جنین

 تغییرپذیری کاهش یافته ضربان قلب جنین

 تغییرپذیری متوسط ضربان قلب جنین

 تغییرپذیری شدید ضربان قلب جنین

 فقدان تغییرپذیری ضربان پایه قلب جنین

وقتی که نوسانات پایه قلب جنین وجود ندارد. البته این موارد از حوصله این مقاله خارج است.