دكتر آناهیتا سنائی دشتی
سرماخوردگی
سرماخوردگی یك بیماری واگیردار و ویروسی است كه در دوره كودكی بسیار شایع می‌باشد. معمولاً كودكان به طور متوسط دو برابر والدین خود به سرماخوردگی دچار می‌شوند. یكی از مهم‌ترین عواملی كه احتمال سرماخوردگی را زیاد می‌كند حضور در مهد كودك‌ها و مدارس است. كودكانی كه در مهد كودك‌ها و مدارس حضور دارند.
به طور متوسط 7 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شوند، در حالی كه این تعداد در مورد سایر كودكان حدود 4/5 بار است. براساس آماری كه از كشورهای غربی در دست است حدود نیمی از كودكان زیر 2 سال شركت كننده در مهد كودك‌ها بین 3 تا 9 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شوند. به‌طور كلی میزان سرماخوردگی در پسران بیش از دختران است.
انتقال بیماری
یكی از مهم‌ترین ملزومات كسب این بیماری تماس نزدیك با شخص بیمار است. مهم‌ترین راه‌های انتقال ویروس به محیط اطراف، عطسه كردن و آلوده شدن دست فرد یا اشیاء اطراف با ترشحات بینی (كه حاوی ویروس است) می‌باشد. ویروس می‌تواند وارد بینی شود و از آن محل با درگیری مخاط تنفسی سرماخوردگی را شروع نماید. برخلاف تصور، قرار گرفتن در سرما، از نظر علمی، موجب افزایش احتمال ابتلا به سرماخوردگی نمی‌شود.
عامل اصلی ایجاد سرماخوردگی تعداد زیادی از ویروس‌های تنفسی است. فقط در مورد یكی از این ویروس‌ها یعنی رینو ویروس بیش از 100 نوع مختلف وجود دارد كه همه آنها می‌توانند باعث ایجاد سرماخوردگی شوند. با در نظر گرفتن صدها ویروسی كه در محیط، روی اشیاء یعنی دست افراد وجود دارد، می‌توان پیش‌بینی كرد كه یك كودك می‌تواند بارها با انواع ویروس‌های متفاوت سرماخوردگی دچار بیماری گردد.
علائم
علائم شایع سرماخوردگی شامل احتقان یا گرفتگی بینی، ترشح از بینی، سرفه، احساس لرز و گاهی تب است. عطسه، سردرد و بیحالی، استفراغ و اسهال نیز گاهی دیده می‌شود.
مصرف آنتی بیوتیك
با توجه به اینكه عامل ایجاد كننده بیماری ویروس است (كه آنتی‌بیوتیك‌ها بر آن بی‌اثرند)، استفاده از آنتی‌بیوتیك به هیچ وجه جایگاهی در درمان بیماری ندارد. تب را می‌توان با استفاده از داروی استامینوفن كاهش داد و بهتر است از آسپیرین (با توجه به احتمال ایجاد بیماری خاصی به نام Reye) همزمان با سرماخوردگی استفاده نگردد.
برای رفع احتقان بینی می‌توان از پاك كردن مكرر بینی كودك با پوآر یا دستمال كاغذی و قطره‌های نمكی استفاده نمود. مرطوب كردن هوای اتاق با بخور در كاهش غلظت ترشحات بینی موثر است. استراحت و مصرف مایعات فراوان نیز در روند كاهش علائم بی‌تاثیر نخواهد بود.
آنفلوآنزا
آنفلوآنزا در واقع شدیدترین نوع سرماخوردگی است كه توسط ویروسی به همین نام ایجاد می‌شود كه خود دارای انواع مختلفی است. علت شاخص بودن بیماری آنفلوآنزا در بین بقیه انواع سرماخوردگی، شدت علائم عمومی بیماری است، به نحوی كه كودك را به شدت بد حال می‌كند. طریقه انتقال ویروس آنفلوآنزا مانند سایر ویروس‌های سرماخوردگی از راه ترشحات بینی است.
بیماری آنفلوآنزا در هر سنی ممكن است رخ دهد ولی علائم عمومی آن در كودكان كمی با بزرگسالان متفاوت است. در كودكان شروع بیماری سریع‌تر است و بی‌اشتهایی، درد شكم، تهوع، استفراغ و تب بالا شایع‌تر است. به‌طور كلی علائم فصلی بیماری عبارتند از تب، احساس لرز، سرفه، گلو درد، تعریق، گرفتگی بینی، درد عضلانی و سردرد. بیماری در اغلب اوقات در عرض چند روز رو به بهبودی می‌گذارد ولی در تعداد كمی از كودكان ممكن است عوارض خاصی مانند عفونت گوش میانی، ذات‌الریه، سوء عملكرد مغذی حادث شود.
گروه پر خطر
گروه‌های خاصی از بیماران از نظر ابتلاء به آنفلوآنزای شدید و احتمال عارضه دار شدن آن در خطر بالاتری به نسبت دیگران قرار دارند كه در برخی از مهم‌ترین آنان شامل موارد زیر است:
بیماران دچار بیماری‌های قلبی بیماران ریوی خصوصاً بیماری‌های مزمن ریوی و آسم
بیماران دچار بیماری‌های خونی مزمن بیماری‌های متابولیك خصوصاً دیابت شیرین كودكان كم سن
كودكان مبتلا به نقص ایمنی مادرزادی یا اكتسابی كودكان در حال دریافت داروهای سركوب كننده ایمنی
واكسن
خوشبختانه واكسن آنفلوآنزا سال‌هاست كه در دسترس عموم می‌باشد. با توجه به تاثیر بالای واكسن بر پیشگیری از بیماری آنفلوآنزا، قیمت مناسب و عوارض كم آن، در حال حاضر استفاده ازواكسن آنفلوآنزا به عنوان مناسب‌ترین راه پیشگیری از این بیماری توصیه می‌گردد. در كودكان زیر 9 سال، اولین دوره واكسن آنفلوآنزا شامل دو نوبت (دوز) به فاصله حداقل 4 هفته است. در این كودكان بعد از سال اول تزریق واكسن، استفاده از یك نوبت واكسن در هر سال كافی است.
در كودكان 9 ساله و بالاتر اولین نوبت واكسن و واكسیناسیون سالانه بعدی شامل تزریق 1 نوبت (دوز) می‌باشد. از نظر درمانی، اصول درمان آنفلوآنزا مشابه سایر موارد سرماخوردگی است. با توجه به شدت علائم توصیه می‌شود كودك توسط پزشك معاینه گردد. در مورد درمان داروئی، داروهای موثر ضد ویروسی در آنفلوآنزا وجود دارد ولی در شرایط خاصی و فقط توسط پزشك تجویز می‌گردد و لذا اغلب موارد آنفلوآنزا با استراحت، استفاده از تب بر (مسكن) و مایعات در عرض چند روز بهبودی می‌یابد.
