يك ظرف زيباي نقره، اتاق شما را قشنگ‌تر مي‌كند، به شرطي كه پرداخت شده و تميز باشد. فلزهاي ديگر هم احتياج به رسيدگي مرتب دارند، چون همه فلزات در اثر بيتوجهي ممكن است خيلي زود از شكل بيفتند و غيرقابل مصرف شوند.
قلع وسرب
تميز كردن وسايل ساخته شده از قلع و سرب چندان آسان نيست، چون اين آلياژ استحكام زيادي ندارد و ممكن است در اثر بي‌دقتي خش بيفتد و يا شكلش را از دست بدهد. براي تميز كردن اشياء قلع و سربي نبايد از پودرهاي شوينده استفاده كنيم و يا آنها را در مايعات پرداخت‌كننده قرار دهيم. براي پاك كردن اين آلياژ فقط به يك تكه پارچه جير احتياج داريم. بايد اول گرد و خاكش را تميز كنيم و بعد به كمك پارچه جير آن را صيقل بدهيم. اگر اين كار را كرديد و به نظرتان رسيد كه خوب پاك نشده است و به دلتان ننشست، محلولي از آب گرم و صابون درست كنيد و شيء مورد نظر را در آن بشوييد و پس از آبكشي و خشك كردن، با پارچه جير صيقل بدهيد.
نقره
تميز كردن نقره چند راه دارد كه تازه‌ترينش روش الكتروشيميايي است، اما پاك‌كننده‌هاي نقره در انواع مايع و خمير و ... نيز در بازار موجود است كه هر چند يك بار شكل تازه‌اي به آنها اضافه مي‌شود. نكته‌اي كه بايد به آن توجه داشت اين است كه نقره خيلي زود خش مي‌افتد و اگر اينطور بشود خيلي سخت مي‌شود آن را برطرف كرد و شايد اصلاً ناممكن باشد كه آن را به شكل اول درآورد. پس اگر از پودرهاي خشك براي تميز كردن نقره استفاده مي‌كنيد، بهتر است آن را با الكل مخلوط كنيد تا خوب روي سطح نقره پخش شود و كارتان را راحت‌تر كند. براي تميز كردن نقره حتماً دستكش كتاني به دست كنيد و بعد مشغول كار شويد.
روش الكتروشيميايي از خيلي جهات مطمئن‌ترين راه است، چون با اين روش ديگر مسأله ساييدگي و خراش پيش نمي‌آيد.
نكته مهم اين است كه ظرف حاوي مايع تنها براي يك فلز بايد مورد استفاده قرار بگيرد.
يكي از ساده‌ترين روش‌هاي پاك كردن اين است كه يك صفحه آلومينيومي يا فويل آلومينيوم را در ظرف بزرگي بيندازيد. نقره را روي آلومينيوم بگذاريد، طوري كه تمام قطعه با آن تماس پيدا كند.
حالا نقره را در محلول آب گرم و قليا (نبايد خيلي قوي باشد، حدود 5 درصد خوب است) فرو ببريد. از مايع بخارها و حباب‌هايي خارج مي‌شود، اما نگران نشويد. بعد از حدود يك دقيقه مي‌توانيد نقره را بيرون بياوريد. آن را با آب گرم خوب آبكشي و بعد خشك كنيد.
نقره‌ها را بايد كم‌كم با اين روش تميز كرد. هيچ‌وقت همه نقره‌ها را يكجا در ظرف نريزيد. اين‌جور كارها حوصله و دقت زيادي مي‌خواهد. پس پرداخت كردن نقره را براي وقتي بگذاريد كه سرحال و پرحوصله هستيد.
بعضي از نقره‌ها را نمي‌توانيم با روشي كه گفته شد تميز كنيم. بهتر است براي پرداخت آنها از پاك‌كننده‌هاي نقره كمك بگيريم. براي پاك كردن قطعه‌هاي ظريف و مشبك يا حكاكي شده، به كمك يك گوش‌پاك‌كن يا چوب كبريت كه پنبه سر آن پيچيده‌ايم مقداري ماده پاك‌كننده نقره را با دقت و حوصله زياد برمي‌داريم و با آن نقره را تميز مي‌كنيم، فقط يادتان باشد كه پيش از شروع كار دستكش كتاني را فراموش نكنيد.
ظرف‌هاي نقره‌اي كه مورد استفاده قرار مي‌گيرند و مواد خوراكي در آنها گذاشته مي‌شود، پس از تميز كردن بايد خوب آبكشي و خشك شوند. بهترين شكل اين ظرف‌ها آنهايي هستند كه ظرف كريستال يا چيني و يا بلوري داخلشان قرار مي‌گيرد و مواد خوراكي با نقره تماس پيدا نمي‌كند. اگر نقره‌هاي باارزشي را كه نمي‌خواهيد استفاده كنيد در يك كيسه پشمي بگذاريد، سياه نمي‌شوند. پس مي‌توانيد با يك تكه پارچه پشمي كيسه‌اي بدوزيد و نقره‌ها را در آن بگذاريد.
براي محافظت نقره در برابر هوا، اول بايد نقره را خوب تميز كنيد.
بعد با يك تكه پنبه و الكل آن را كاملاً پاك كنيد. سپس با برس نرمي روي آن جلا بزنيد. جلاي نقره را از فروشگاه‌هاي معتبر تهيه كنيد و آن را زير نورخورشيد نگهداريد تا جلا كاري با دقت انجام شود. اگر نقطه‌اي را نبينيد و از زير چشم‌تان رد شود، بعد ازمدت كوتاهي خودش را نشان خواهد داد. معمولاً اين محافظ‌ها يك سال دوام دارند و براي جلاكاري مجدد، اول بايد محافظ قديم را از روي نقره برداشت. اين كار را با استون مي‌توانيد انجام بدهيد. بعد جلاي تازه را روي آن بزنيد. اين كار براي ظرف‌هاي نقره‌اي كه ارزش زيادي ندارند مناسب است. هرگز قطعه‌هاي باارزش نقره‌اي را سر خود جلاكاري و پرداخت و مرمت و ... نكنيد. بهتر است آنها را به يك خبره بسپاريد.
براي گردگيري نقره‌هاي تزييني از برسي كه موهاي نرمي دارد استفاده كنيد، نه برس‌هاي سخت نايلوني، چون اين برس‌ها نقره را خش مي‌اندازند.
نكته آخر اينكه هرگز از مواد اسيدي، اسكاچ، سيم ظرفشويي، سمباده و برس‌هاي خشك و سفت براي پاك كردن نقره استفاده نكنيد و اگر نقره ضربه خورد يا دچار آسيب شد، فقط آن را به يك نقره‌كار بسپاريد و خودتان هيچ اقدامي نكنيد.
آهن و فولاد
اگر در جاي مرطوبي زندگي مي‌كنيد، خوب مي‌دانيد كه آهن و فولاد چقدر باعث دردسر هستند. اگر مدتي آنها را به حال خودشان بگذاريد، زنگ مي‌زنند و پوسيده مي‌شوند. قفل‌ها، بست‌ها، لولاها، قطعات ريز و درشت فولادي كه در وسايل آشپزخانه و ... مصرف دارند، همه و همه در هواي مرطوب سلامتشان را از دست مي‌دهند و گاهي اصلاً به درد نخور مي‌شوند.
اگر زنگ‌زدگي كم باشد و هنوز فلز آسيب جدي نديده باشد، اول بايد محل زنگ‌زدگي را پاك كرد. اگر ممكن باشد بايد جسم را به مدت دوازده ساعت در پارافين گذاشت. در مورد قفل و بست‌ها و لولاها كه نمي‌شود اين كار را كرد، يك قطعه پنبه را در پارافين فرو ببريد و روي محل مورد نظر بپيچيد. دقت كنيد كه به چوب اطراف ماليده نشود. يكي از راه‌هاي جلوگيري از تماس پارافين با چوب، استفاده از نوارهاي پلاستيكي براي حفاظت چوب اطراف فلز است.
بعد از اينكه مرحله اول را تمام كرديد، از براده فولاد يا سيم ظرفشويي كمك بگيريد و با دقت، فلز مورد نظر را صيقل بدهيد. مواظب باشيد كه به آن صدمه بيشتري نزنيد. در مواردي كه زنگ‌زدگي خيلي زياد است و با پارافين زدوده نمي‌شود، از زنگ‌بر استفاده كنيد. زنگ‌بر را از مغازه‌هاي قفل و لولا و رنگ‌فروشي مي‌توانيد بخريد. ماده‌اي به شكل مايع يا ژل است كه با يك برس نرم بايد آن را روي سطح مورد نظر خوب بماليد و مالش بدهيد. بعد پارافين بزنيد و آخر كار با سيم ظرفشويي فلز را صيقل بدهيد.
اگر همسرتان عاشق ابزارهاي قديمي است كه با طلا يا نقره زينت داده شده، براي تميز كردن آنها از زنگ‌بر استفاده نكنيد. در اين‌گونه موارد پارافين و بعد مخلوطي از اسيدنيتريك ضعيف و الكل توصيه مي‌شود. موقع انجام كار بايد دستكش لاستيكي به دست كنيد و با يك تكه كوچك پنبه كه به اسيد و الكل آغشته‌ايد چند ثانيه محل زنگ‌زدگي را مالش بدهيد و بعد با آب تميز آبكشي كنيد.
وقتي كه آهن و فولاد در حد امكان تميز شدند، آنها را در جاي خشك بگذاريد. البته در بعضي جاها فقط گفتنش آسان است. مثلاً در مناطق شمالي يا جنوبي كشورمان كه رطوبت زياد است، كجا مي‌شود جاي خشك گير آورد؟! در ضمن گوگرد و ديگر مواد موجود در هوا هم باعث مي‌شوند فلزها زنگ بزنند. خلاصه طبيعت هم سعي مي‌كند براي ما كار بيشتري بتراشد! آهن و فولاد را مي‌توانيم جلا بزنيم، هر چند كه از نظر زيبايي به آنها لطمه مي‌‌خورد. بهترين راه اين كار استفاده از لانولين است كه بايد با دقت و ظرافت انجام شود. لانولين را بايد با نوك انگشت روي فلز مورد نظر بماليد، آن هم فقط يك لايه خيلي نازك و بعد با يك تكه پارچه تميز مالش بدهيد. از آن بهتر خمير كرمي شكل مركب از موم زنبور عسل با تربانتين است. اول بايد موم را ذوب كرد و از روي شعله برداشت و بعد آنقدر تربانتين اضافه كرد تا به صورت كرم در آيد. از اين كرم هم مثل لانولين مي‌توانيداستفاده كنيد.
بـرنز
اين فلز باارزش آلياژي است كه از تركيب مس و قلع به دست مي‌آيد. اگر شما قطعاتي از آن را در خانه داريد، حتماً قدرش را به خوبي مي‌دانيد. مراقبت از برنز آسان نيست. با يك بي‌احتياطي كوچك ممكن است يك اثر نفيس، بي‌ارزش شود. پس بايد با توجه و نرمش بيشتري با آن برخورد كرد. بيشتر وقت‌ها تنها چيزي كه يك قطعه برنز احتياج دارد، گردگيري است كه آن هم بايد با يك برس نرم انجام شود. مهم اين است كه زنگار برنز زدوده نشود. اين تغيير رنگ فلز ممكن است در اثر گذشت زمان باشد و يا هنرمند سازنده آن عمداً به آن رنگ و آبي داده باشد كه قدمتش را بيشتر نشان بدهد. اگر در صدد پرداخت آن برآييد، ممكن است اين رنگ از نزديك به سياه به قهوه‌اي تيره و يا از سبز متمايل به آبي به زرد طلايي درخشان تغيير كند. با بيتوجهي و يك پوليش نابجا، يك قطعه برنز زيبا و پرارزش خراب مي‌شود و قيمت واقعي‌‌اش را از دست مي‌دهد.
اگر برنز در معرض دود و بخار و آلودگي قرار بگيرد- به خصوص در كنار دريا و در هواي مرطوب- آسيب مي‌بيند. براي تميز كردن آن بايد محلولي از آب گرم و كمي صابون تهيه كنيد و بعد از شستن و آب كشيدن، برنز را كاملاً خشك كنيد. خمير تركيب شده از موم زنبور عسل و تربانتين براي پاك كردن برنز هم مثل آهن و فولاد- كه پيش از اين گفته شد- كاربرد دارد. اگر برنزي كه ميخواهيد تميز كنيد داراي برجستگي‌ها و فرو رفتگي‌هاي ريز است، از يك برس نرم كمك بگيريد. برنزهاي قديمي ممكن است دچار عارضه‌اي به اسم «بيماري برنز» بشوند. اين بيماري در برنزهاي جديد هم به دليل كم لطفي صاحبانشان و يا هواي خيلي نامساعد كم و بيش ديده مي‌شود. در اين بيماري لكه‌ها و يا دانه‌هاي آبي روشن يا سبز در سطح برنز ظاهر مي‌شود كه ممكن است به نظر برسد در اثر رطوبت هواست، در حالي كه اينطور نيست. عامل اصلي اين بيماري بيتوجهي است كه رطوبت آن را شديدتر مي‌كند.
برنج
برنج تركيبي از مس و روي است و مواد خاصي براي پرداخت كردن آن موجود است كه مي‌توانيد تهيه كنيد. اگر چيزي كه ميخواهيد پرداخت كنيد مدت‌ها گوشه‌اي مانده و كثيف شده است، اول آن را با آب داغ و صابون بشوييد و خشك كنيد. بعد ماده مخصوص صيقل دادن برنج را به كار ببريد. اگر از كثيف هم خيلي كثيف‌تر است، اول با دستكش لاستيكي كلفتي دست‌ها را بپوشانيد و بعد محلول غليظي از كربنات سديم و آب داغ درست كنيد و آن را در اين محلول بغلطانيد و بعد آن را آبكشي و خشك كنيد. راه ديگرش حل كردن 5/12 گرم اسيد اكساليك در يك ليتر آب است. اين محلول را با پنبه بماليد و آبكشي و خشك كنيد. دستكش لاستيكي كلفت را فراموش نكنيد.
