كساني كه گلها و گياهان را دوست دارند معمولا مي‌دانند كه آنها چه نقش مهمي‌در زندگي انسانها بازي ميكنند. گياهان اولين حلقه بسياري از زنجيره‌هاي غذايي هستند كه حيات بيشتر جانداران به آنها وابسته است. آنها فقط با استفاده از خاك، آب و آفتاب مي‌توانند براي خودشان و ديگر موجودات غذا درست كنند. در عين حال، از زيباترين جلوه‌هاي طبيعت هم هستند. اگر مي‌خواهيد باغچه حياط را به درون اتاق خود بياوريد و يك باغچه شيشه اي زيبا درست كنيد.
باغچه شيشه اي يا تراريوم ظرف شيشه اي است كه داراي محيط مناسبي براي گياهان است وگياهان در اين مكان پرورش مي‌يابند.
طبق تعريفي ديگر ظرفي كاملا ًبسته است كه براي رشد چند گياه معدود و مشخص مهيا شده است ورطوبت بخار شده بوسيله گياهان , تجمع يافته و به صورت آب به خاك بر مي‌گردد , اما خود كلمه به معني باغ شيشه اي است.
سيستم گلخانه اي طول موجهاي بلند نور را كه در واقع مسووليت توليد گرما را به عهده دارند جذب مي‌كند اما از خود عبور نمي‌دهد به همين دليل فضاي داخل آن بسيار دنج و گياه پسند خواهد شد.
تراريوم كلكسيوني از گياهان كوچك است كه در ظرفهاي محدود و شفاف رشد ميكنند. به عبارت ديگر، تراريوم باغ كوچك و خانگي است كه در ظرف شيشه اي نگهداري مي‌شود.تراريوم‌ها , چون رطوبتشان را در يك چرخه حفظ ميكنند , به توجه بسيار كمي‌نياز دارند. وقتي كه تراريوم كاشته مي‌شود رطوبت داخل جام , گياه را مرطوب نگه مي‌دارد , در نتيجه به علت حفظ رطوبت , فاصله آبياري در يك تراريوم بسته مي‌تواند 1 ماه و يا حتي بيشتر هم باشد.وقتي ما فضا و امكانات كافي و براي ايجاد باغچه در منزلمان نداريم ايجاد تراريوم مي‌تواند موضوع زيبا و جالبي باشد.
تاريخچه تراريوم
اولين تراريوم به و سيله يك پزشك جراح انگليسي به نام Natanail Ward در سال 1829ايجاد شد. اين كار كاملاً اتفاقي بود و طي يك تجربه كه هيچ ربطي به باغباني نداشت دكتر وارد تراريومش را ساخت.
او مي‌خواست پرورش دادن و تغيير و تحول پيله پروانه را امتحان كند اما متوجه شد كه آلودگي هواي حاصل از كارخانه‌هاي لندن كه نزديك منزلش بود مانع از رشد آنها مي‌شود. در طي دوره مشابهي، دكتر وارد چرخه زندگي پروانه‌ها را در شرايط طبيعي مورد بررسي قرار داد. به اين شكل كه او شفيره پروانه اي را در يك ظرف مربايي قرار داد تا آن را براي همين مقداري خاك درون شيشه ريخت.بعد از چند هفته دكتر يك گياه درون شيشه مشاهده كرد و اين گياه از بذري كه درون خاك حاصل شده بود. او فهميد وقتي كه گياه رطوبت را از طريق سطح برگهايش از دست مي‌دهد (تعرق) رطوبت روي ديواره شيشه تجمع مي‌يابد و به شكل آب در آمده و مجدداً به كف ظرف بر مي‌گرددو به وسيله گياه و خاك جذب مي‌شود. اين چرخه پايدار باران (Rain cycle) درون ظرف , يكسري شرايط ايده آل براي رشد كامل و سالم گياه فراهم مي‌كند.
دكتر وارد فهميد كه اين پديده امري ضروري براي بازگشت مقدار زيادي از آب به گياه براي جلوگيري از خشك شدن آن است.
بعد از گذشت چند هفته گياه بدون هيچگونه مراقبتي به رشد خود ادامه داد.
دكتر وارد كاشتن گياهان مختلف در ظروفي با اندازه‌هاي مختلف را مورد آزمايش قرار داد. خود دكتر وارد براي آزمايش دو باغ شيشه اي كوچك تهيه كرد كه در آنها سرخس و نوعي گياه از خانواده غلات كاشته بود و آنها را با كشتي به سيدني استرايا فرستاد. در تمام طول سفر كه به مدت هشت ماه به طول انجاميد و عليرغم تغييرات فاحش درجه حرارت در طول اين سفر گياهان به خوبي رشد كردند و صحيح و سالم به استراليا رسيدند و مجدداً در شرايطي مشابه آنها را به لندن باز گرداند. بيش از صد و پنجاه سال پيش ظروف هم براي رشد و هم براي جابجايي گياهان مورد استفاده قرار مي‌گرفتند. امروزه خيلي از خزانه كاران , باغبانها و گياه بازان از اين ظروف براي كشت و نگهداري گياهان استفاده ميكنند و بيشتر جنبه تزييني دارد.
مزاياي تراريوم
پرورش گل و گياه در ظرفهاي شيشه اي فقط به خاطر زيبايي صورت نمي‌گيرد بلكه فوايد عملي و علمي‌نيز دارد.
اين اين نوع كاشت مي‌تواند راه حل مشكل كساني باشد كه در عين علاقه به گلكاري وقت زيادي را نمي‌توانند صرف اين كار كنند.
باغهاي شيشه اي مي‌توانند طراوت و زيبايي را به آپارتمانها آورند، به خصوص جاهايي كه به خاطر گرم و خشك بودن هوا پرورش بسياري از گياهان امكان ندارد.
با ساختن تراريوم مي‌توان گياهان تابستاني را در تمام سال حتي در فصل زمستان نيز در منزل حفظ كرد. به عبارت ديگر ما مي‌توانيم انواع گياهاني كه در محيط طبيعي منزل امكان نگهداري از آنها وجود ندارند، را داشته باشيم.
تراريوم جلوه اي از طبيعت درمنزل
تراريوم شيوه مناسبي براي آموزش رشد گياهان و نحوۀ اثر متقابل بين گياه و محيط به دانش‌آموزان مي‌باشد. مردم در مناسبتهاي مختلف براي يكديگر دسته گل به عنوان هديه مي‌برند. تراريوم مي‌تواند جايگزين بسيار خوبي براي دسته گل باشد. زيرا از يكطرف مي‌تواند بسيار زيبا و جذاب طراحي و ساخته شود و از طرف ديگر ماندگاري بسيار بيشتري نسبت به يك دسته گل دارد.
با توجه به مشغله‌ها و گرفتاري‌هايي كه مردم در اين زمان دارند ، وقت و حوصله زيادي براي پرداختن به گياهان و گلها و نگهداري و مواظبت ازآنها ندارند؛ ما به وسيلۀ تراريوم مي‌توانيم اين مشكل را برطرف كنيم.زيرا ساخت و كاشت تراريوم آسان مي‌باشد، همچنين به مواظبت و مراقبت زيادي احتياج ندارد. ما به وسيلۀ تراريوم مي‌توانيم جلوه اي از طبيعت را به منزلمان بياوريم.
مراحل تهيه بستر كشت در تراريوم
1) پايين ترين لايه بستر زهكش است. شامل: شن يا سنگريزه، ريگ و يا ماسه خيلي درشت. اين لايه براي جلوگيري از اشباع شدن خاك است، و از پوسيدگي ريشه جلوگيري مي‌كند. بسته به اندازه ظرف حداقل 1 اينچ و براي ظروف بزرگ 3 اينچ زهكش استفاده مي‌شود.
2) روي زهكش لايه نازكي از زغال استفاده مي‌شود. اين لايه به تميز كردن هوا از بخارهاي حاصل از پوسيده شدن مواد آلي كمك مي‌كند و همچنين از بو گرفتن تراريوم جلوگيري مي‌كند.
3) روي دو لايه قبلي لايه نازكي از خزه اسفاگنوم قرار مي‌گيرد. اين لايه از ريزش خاك به درون زهكش و بي فايده شدن آن جلوگيري مي‌كند.
4) آخرين و بالاترين لايه خاك است. براي خاك مناسب مي‌توانيد به مخلوط خاكي معمولي، ماسه اضافه كنيد.
مخلوط خاكي ديگر: 1 قسمت ماسه ساختمان + 1 قسمت خاكبرگ پوسيده + 2 قسمت خاك باغچه
هيچ كودي به گياه اضافه نكنيد، چون سبب مي‌شود گياه رشد سريع و زيادي داشته باشد و از محيط اطرافش به سرعت خارج شود.
براي درست كردن تراريوم، بايد گياهان مناسبي انتخاب شوند. گياهاني كه كوچك و فشرده باشند و رشد آهسته داشته باشند مناسبند. مي‌توانيد گياهاني انتخاب كنيد كه از نظر ارتفاع، شكل،بافت و رنگ متفاوت باشند. نمونه‌هاي كوچك هر گياه كه سريع رشد نمي‌كنند بهترين انتخاب هستند. وقتي گياهان را از گلدان خارج مي‌كنيد و مي‌خواهيد كشت كنيد لازم نيست كه ريشه‌هاي آنها را هرس كنيد.
گياه را با همان ريشه فشرده كشت كنيد، چون ريشه فشرده از رشد سريع گياه، كه در اينجا براي ما نامطلوب است، جلوگيري مي‌كند. پس از كشت بايد خاك را در اطرف گياه كاملا فشرده كنيد.
چگونه كشت كنيم
براي جلوگيري از مشكل حشرات و بيماري‌ها، تنها بايد از خاك تجارتي و با كيفيت خوب استفاده كنيد و براي از بين بردن هر گونه ميكروارگانيسم موجود در خاك، بايد پيش از استفاده خاك را پاستوريزه كنيد.
ساير موادي كه استفاده مي‌كنيد، مثل زهكش، سنگ‌ها،.. نيز بايد پيش از استفاده با آب تميز و گرم شسته شوند. پيش از كشت گياه را نيز چك كنيد كه بيمار و يا آفت زده نباشد.
• سه لايه زيري يكنواخت و هموار هستند، اما با استفاده از لايه‌هاي مختلفي از خاك ( بالاترين لايه )، مي‌توانيد در پشت تپه و در جلو دره درست كنيد. با فرو بردن هر ظرف كم عمقي در خاك مي‌توانيد يك درياچه كوچك در تراريوم تان بسازيد.
• تراريوم طوري بايد بنا و تنظيم شود، كه بهترين تاثير را روي بيننده داشته باشد. مثلا اگر باغ از همه طرف ديده مي‌شود، يك گياه بزرگ بايد در وسط كشت شود، با گياهاني كوتاه تر در اطراف. اگر تراريوم تنها از يك طرف ديده مي‌شود، بلندترين گياه بايد در عقب ظرف كشت شود، با گياهاني كوتاه تر در جلو كاشته شود.
• پس از كشت گياه، بايد خاك، به آرامي‌و كمي‌مرطوب شود. دقت كنيد كه تراريوم تان باتلاقي نشود و آب زيادي در آن جمع نشود.
• پس از كشت بايد سرپوشي روي ظرف بگذاريد. براي سرپوش مي‌توانيد از شيشه شفاف، ظروف شفاف، پلاستيك،... استفاده كنيد. بايد تجمع آب روي شيشه را بررسي كنيد. اگر قطرات درشت آب روي شيشه ظاهر شد، بايد سر ظرف را براي مدتي بازكنيد تا رطوبت اضافي خارج شود. گاهي بايد سرپوش را نيمه باز نگه داريد تا هواي تازه اجازه گردش پيدا كند.
• تراريوم نيازي به كوددهي ندارد. اما اگر گياهان ضعيف و زرد شدند از كودهاي خيلي ضعيف خانگي استفاده كنيد.
• هرس و جايگزين كردن گياهان مرده ممكن است كه لازم باشد. و گياهان بيمار را سريعا بايد خارج كنيد. هر گياهي را كه خارج مي‌كنيد بايد جايگزين شود.
