به قلم : شیرین فرساد ؛ دانشجوی دکتری میکروبیولوژی
تحریریه زندگی آنلاین : آکنه چیست؟ آکنه، عارضه شاخی شدن پوست و تکثیر باکتری بی‌هوازی پروپیونی باکتریوم بوده که بیشتر افراد مانند نوجوانان را درگیر می‌کند.
علائم آکنه چیست؟
1- ایجاد التهاب و قرمزی در پوست
2- وجود جوش‌های سر سفید چرکی
3- وجود جوش‌های سر سیاه
4- ایجاد جوش در صورت، بازو و قفسه‌سینه
5-کیست‌های زیر پوستی دردناک دارای چربی
علت ایجاد آکنه
غدد چربی پوست در مجاورت فولیکول‌ها قرار دارند. غدد چربی با تولید سبوم، چربی پوست را تأمین می‌کنند. در شرایطی که درصد ماده چرب موجود در سبوم بیش از حد لازم ترشح شود، در ترکیب با سلول‌های مرده پوست، آکنه ایجاد می‌شود. نوع آکنه بر حسب اینکه فولیکول‌ها باز یا بسته باشند، به ترتیب به فرم جوش سر سیاه و جوش سر سفید دیده می‌شود.
بیشتربخوانید:
7علت اصلی جوش زدن
فاکتورهای مؤثر
1- فعالیت هورمونی: ترشح بالای هورمون جنسی در بلوغ و نوجوانی و تأثیر هورمون تستوسترون منجر به ایجاد آکنه می‌شود. در خانم‌ها به علت پریودهای نامنظم؛ تخمدان‌های پلی‌کیستیک و اختلالات هورمونی، آکنه به وفور مشاهده می‌شود.
2- استرس: وجود استرس و نگرانی منجر به تولید توکسین در بدن و افزایش چربی می‌شود.
3- ژنتیک: در افرادی که دارای سابقه خانوادگی آکنه می‌باشند، درصد بروز آکنه بیشتر می‌شود.
4- مصرف داروها: مصرف داروهای استروئیدی مانند لیتیوم و داروهای بیماری صرع باعث افزایش ترشح چربی در پوست و تولید آکنه می‌شود.
5- مصرف کرم‌ها: استفاده از کرم‌های ضد آفتاب و کرم پودرهای چرب باعث کمک به ایجاد آکنه می‌شود.
عوامل تشدید کننده آکنه
الف: نورخورشید
ب: رژیم غذایی چرب
ج: در معرض هوای خاک آلود
د: مصرف الکل
ه: استرس و حجم کار زیاد
بیشتربخوانید:
جلوگیری از جوش زدن در تابستان با رعایت چند نکته ساده
غذاهای مؤثر در ایجاد آکنه
1- مصرف مداوم نان سفید
2- استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی
3- شیر پرچرب
4- فست‌فودها
5- استفاده از پروتئین وی در ورزشکاران
6- مصرف مداوم شکلات
7- مصرف غذاهای دارای چربی امگا 6 فراوان
پیشگیری از آکنه
1- نوشیدن 8 لیوان آب روزانه
2- رژیم غنی از میوه و سبزیجات
3- دست‌کاری نکردن جوش و عدم التهاب بیشتر
4- خودداری از استعمال کرم پودرهای سنگین و چرب بر پوست
5- شستشو با شوینده‌های مناسب
6- ورزش
7- پرهیز از سیگار
بیشتر بخوانید:
جوش سر سیاه بینی را با این روش از بین ببرید
درمان آکنه
1- مصرف چربی‌های امگا 3
2- پروبیوتیک‌ها
3- مصرف چای سبز
4- مصرف میوه و سبزیجات
5- رژیم غذایی مدیترانه
الف: درمان پروبیوتیکی آکنه
میکروبیوتای پوست از بدو تولد شکل می‌گیرد و ترکیب آنها بسته به عواملی ماند سن، قومیت، جنسیت، تنوع درون‌فردی و بین‌فردی، همچنین به سبک زندگی، استفاده از لوازم آرایشی، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، رعایت اصول بهداشتی، آب و هوای منطقه متفاوت است. تنوع باکتریایی به دلیل تنوع غدد و تراکم فولیکول‌های مو ناهمگن است و باعث ایجاد حفره‌هایی در سطح پوست می‌شود و باکتری‌هایی مانند کوتی‌باکتریوم و پروپیونی‌باکتریوم در حفرات قرار گرفته و منجر به بیماری‌های پوستی می‌شوند.
پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که در صورت مصرف آنها برای بدن، اثرات مفیدی بر سلامت فرد خواهند داشت. این باکتری‌ها به طور کلی باعث تنظیم میکروبیوتای روده شده و منجر به تعادل میکروفلور پوست و کاهش التهاب پوست، کاهش استرس اکسیداتیو، تغییر میزان قند خون و تغییر الگوی رفتاری در فرد می‌شوند.
مکانیسم عمل پروبیوتیک‌ها در پوست
1- تغییر فرم از دیسبیوز به یوبیوز (حالت نرمال پوست): کاهش باکتری‌های بیماریزا و عامل آکنه به باکتری‌های طبیعی پوست
2- کاهش التهاب: کاهش لاکتوباسیل‌ها و بیفیدوباکترها باعث کاهش سیتوکین‌های پیش‌التهابی می‌شود.
3- کاهش استرس اکسیداتیو: در بدن انسان به طور طبیعی رادیکال‌های آزاد تولید می‌شوند. با استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌توان میزان رادیکال‌های آزاد را کاهش داد.
4- مهار باکتری‌های پاتوژن پوست: باکتری‌های پروبیوتیک رشد باکتری پروپیونی باکتریوم آکنه را مهار می‌کنند.
5- بهبود سلامت دستگاه گوارش و تنظیم حرکات روده
6- حفظ سد بیولوژیک روده: پروبیوتیک‌ها با حفظ عملکرد سد بیولوژی پوست باعث کاهش نفوذ‌پذیری پوست نسبت به باکتری‌های پاتوژن و آکنه می‌شوند.
7- درمان کمکی برای کاهش استرس: پروبیوتیک‌ها باعث بهبودی سلامت و عملکرد مغز، روده و پوست می‌شوند. استرس، اضطراب و افسردگی باعث مشکلات مزمن پوستی و آکنه می‌شود. استرس باعث دیسبیوز روده و التهابات پوستی می‌گردد.
پروپیونی باکتریوم آکنه که در حالت عادی میکروفلور طبیعی پوست بوده، با رشد بیش از حد عامل ایجاد آکنه می‌باشد. استافیلوکوکوس اپیدرمایدیس نیز از باکتری‌های نرمال پوست بوده و با تخمیر گلیسرول تولید شده در پوست، رشد پروپیونی باکتریوم آکنه را مهار می‌کند. اسید سوکسینیک تولید شده نیز از رشد پروپیونی باکتریوم جلوگیری می‌کند.
پروبیوتیک‌ها باعث کاهش عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شوند و اثر سینرژیسمی با درمان‌های ضد التهابی آکنه دارند. پروبیوتیک‌ها با ترشح مواد ضد التهابی سیستم ایمنی بدن و عملکرد دفاعی پوست را تقویت می‌کنند. گاهی اوقات مصرف آنتی‌بیوتیک باعث مقاومت در باکتری‌ها می‌شود. لاکتوباسیل‌ها به علت تولید اسید لاکتیک در انواع کرم‌های مرطوب کننده، کرم ضد چروک و ضد پیری استفاده می‌شوند. استرپتوکوکوس سالیواریوم و استرپتوکوکوس ترموفیلوس نیز با تولید آنزیم‌های لازم در تهیه مرطوب‌کننده‌های پوستی در کاهش خشکی و پیری پوست موثرند.
باکتری استرپتوکوکوس ترموفیلوس با افزایش تولید سرامید خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی دارد. بیفیدوباکتریوم باعث تولید اسید هیالورونیک و افزایش خاصیت ارتجاعی پوست می‌شوند. همچنین این باکتری باعث کاهش میزان ضایعات، قرمزی و بار میکروبی باکتری‌های بیماریزا می‌شود و با افزایش عملکرد سد بیولوژیک پوست باعث‌ترمیم میکروفلور پوست می‌گردد. لاکتوباسیلوس ولگاریس با تولید اسید لاکتیک ویژگی ضد میکروبی علیه باکتری آکنه داشته و منجر به کاهش پاپول و پوستول می‌شود.
ب: درمان با پری‌بیوتیک‌ها
اجزای تخمیر شده‌ای هستند که باعث تغییرات در ترکیب و عملکرد میکروفلور روده می‌شوند. پروبیوتیک‌ها و پری بیوتیک‌ها ظرفیت نگهداری و بازیابی میکروبیوتای پوست را دارند. در فرمولاسیون آرایشی، پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند به طور انتخابی فعالیت و رشد پروبیوتیک‌های مفید پوست را افزایش دهند. تفاوت آنتی‌بیوتیک‌های موضعی و پری‌بیوتیک‌های موضعی در این است که آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به کاهش عفونت‌های کوچک در منافذ و باز نگهداشتن منافذ می‌شوند و پروبیوتیک‌های موضعی به عنوان تأمین رطوبت، ترمیم اپیدرم و تولید چربی مفید می‌باشند و در نتیجه باعث تنظیم تولید آنتی‌بادی‌ها، افزایش سیستم ایمنی و کاهش تعداد پاتوژن‌ها و متابولیت‌های سمی آنها می‌شوند.
ج: درمان با پست بیوتیک‌ها
پست‌بیوتیک‌ها، پروبیوتیک‌های بی‌جان و اجزای آنها هستند. بدن انسان را در مقابل اشعه ماوراء‌بنفش بهبود می‌بخشند و روند پیری سلول‌های پوست را به تأخیر می‌اندازند. همچنین مصرف سلول‌های کشته شده باعث بهبود کم‌آبی بدن شده و کشسانی پوست را ترمیم می‌کند و به طور کلی به واکنش‌های ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی و تعدیل سیستم ایمنی کمک می‌کند.
