برگرفته از: انتشارات انجمن علمی ترویج تغذیه با شیرمادر ایران
تحریریه زندگی آنلاین : برگشت غیرارادی محتویات معده به مری را که ممکن است با یا بدون بالا آوردن و استفراغ باشد، ریفلاکس معده به مری می‌گویند که اکثرا پدیده‌ای طبیعی (فیزیولوژیک) است. ریفلاکس معده به مری دو نوع می‌باشد: نوع طبیعی (فیزیولوژیک) و نوع بیماری (پاتولوژیک)
خصوصیات ریفلاکس طبیعی (فیزیولوژیک)
بعد از شیرخوردن اتفاق می‌افتد، مدت آن کوتاه است (کمتر از ۳ دقیقه)، شرح حال و معاینات بالینی (خواب، تغذیه، وزن گرفتن) همه طبیعی هستند. درمان خاصی هم لازم ندارد و تدریجا با بزرگ‌تر شدن شیرخوار برطرف می‌شود، به طوری که اوج آن در سن ۴ ماهگی و حدود 60 درصد و به تدریج کاهش یافته و در ۱۲ ماهگی به ۵ درصد می‌رسد. اگر بالا آوردن شیر مکرر، یعنی بیش از ۴ بار در روز باشد و بیش از دو هفته طول بکشد و علامت دیگری وجود نداشته باشد، فقط با درمان حمایتی بهبود می‌یابد و نیاز به درمان دارویی ندارد.
درمان حمایتی
1- اطمینان دادن به مادر و آموزش وی در مورد طبیعی بودن این پدیده
2- تأکید به مادر که هیچ گونه پرهیز غذایی ندارد و او می‌تواند همه چیز بخورد.
3- عمود نگهداشتن شیرخوار به مدت 10 تا 20 دقیقه بعد از هر بار تغذیه
4- خواباندن شیرخوار به صورت خوابیده به پشت هنگام خوابیدن (مانند تمام شیرخواران زیر یک سال)
5- وضعیت نیمه نشسته توصیه نمی‌شود .
6- اجتناب از تکان دادن شیرخوار برای خواباندن و نیز هنگام در آغوش گرفتن
7- حذف دود سیگار و قلیان از محیط شیرخوار
بیشتربخوانید:
5 روش خانگی درمان رفلاکس معده
خصوصیات ریفلاکس پاتولوژیک
با علائم یا عوارض ناشی از برگشت مکرر محتویات معده به مری همراه است، چون محتویات معده حاوی اسید و پپسین است و می‌تواند منجر به صدمات متعدد مری از جمله ورم مری (ازوفاژیت) شود.
علائم بالینی آن عبارتند از
1) علائم گوارشی: استفراغ، سیالوره، هماتمز، ملنا
2) علائم تنفسی: سرفه‌های مکرر، علائم شبیه آسم (ویزینگ و خس‌خس سینه)، گرفتگی صدا و عفونت گوش میانی.
3) علائم دیگر مانند: بی‌خوابی، بی‌قراری، امتناع از شیرخوردن، عدم وزن‌گیری مناسب، سندرم سندیفر (قوس کردن بدن، به عقب کشیدن سر هنگام شیرخوردن و یا حتی چرخاندن گردن)
تشخیص این بیماری بر اساس شرح حال و معاینه بالینی دقیق است و سونوگرافی مری و معده و بلع باریم هرگز جایگاهی در تشخیص یا رد آن ندارد. در صورت وجود علائم هشدار دهنده مانند کاهش وزن، استفراغ صفراوی و یا استمرار استفراغ و استفراغ‌های جهنده، هماتمز و ملنا، نیاز به بررسی تشخیصی و درمان مناسب توسط پزشک متخصص گوارش کودکان دارد.
درمان ریفلاکس پاتولوژیک
شامل اقدامات حمایتی (قبلا ذکر شده است) تغذیه‌ای و دارویی است که پزشک، راهنمایی‌های لازم را انجام داده و داروی آنتی‌اسید توصیه خواهد کرد. سیر بیماری در شیرخواران خوب است و هر دو نوع ریفلاکس (فیزیولوژیک و پاتولوژیک) در صورت انجام اقدامات ذکر شده در دو سالگی بهبود می‌یابند.
یکی از انواع ریفلاکس پاتولوژیک نوع سرکش یا مقاوم آن است و آن موقعی است که ریفلاکس پاتولوژیک به ۸ هفته درمان مناسب جواب ندهد.
بیشتربخوانید:
علائم زخم معده که بهتر است بدانید!
ریفلاکس آلرژیک
تعدادی از کودکان مبتلا به بیماری ریفلاکس مقاوم به درمان، گرفتار آلرژی غذایی هستند و مهم‌ترین این آلرژن‌ها شامل شیرگاو، تخم‌مرغ، سویا، گندم، ماهی و مغزها است. اگر در این شیرخواران علائمی نظیر اگزما یا آسم ظاهر شود، تشخیص علت ریفلاکس آسان است، ولی در غیر این صورت تشخیص با مشکل روبرو می‌شود.
درمان
شیرگاو نقش مهم‌تری از نظر آلرژن در این سن دارد، بهتر است مادر به مدت دو هفته از خوردن شیر خودداری نماید، ولی بقیه فرآورده‌های لبنی را ادامه دهد. خیلی از این شیرخواران علائم بهبود نشان می‌دهند و می‌توانند تا دو سالگی از شیرمادر تغذیه نمایند. حذف همه آلرژن‌های فوق از رژیم غذایی مادر در شروع درمان، کار درستی نیست، زیرا از یک طرف سبب ضعف و ناتوانی مادر و از طرف دیگر موجب کاهش رشد شیرخوار به علت فقدان ریز مغذی‌ها و مواد لازم در شیرمادر می‌شود و در واقع مادر و شیرخوار هر دو ضرر می‌کنند. از شش ماهگی به بعد هم که غذاهای کمکی برای کودک شروع می‌شود، مادر باید از افزودن شیر پاستوریزه به فرنی یا حریره بادام خودداری نماید.
