زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

نورا حسینی

 نگاهی به چالش هر ساله کلان شهرها

آلودگی هوا در کلان‌شهر‌‌ها مرگ خاموشی است که سالانه هزاران نفر را دچار بیماری‌‌های تنفسی و مرگ تدریجی می‌‌‌کند. آلودگی چنانچه در کلانشهر‌‌های بزرگ دنیا طی 50 سال اخیر حوادث مرگباری رقم خورده است.  شهرهای بزرگی همچون لندن در انگلیس، لوس‌آنجلس در آمریکا، توکیو در ژاپن، بوپال در هند و مکزیکوسیتی در کشور مکزیک در نیم قرن شاهد بیشترین تلفات آلودگی بودند. البته این کشور‌‌ها طی 20 سال گذشته با توسعه حمل و نقل عمومی، بالا بردن کیفیت سوخت و اتومبیل‌‌های شخصی و خارج کردن کارخانه‌‌های صنعتی از شهر‌‌های بزرگ توانستند آلودگی هوای شهر‌‌های خود را کنترل کنند. در این میان کلان شهرهای کشورمان نیز از نظر آلودگی هوا وضعیت بدی دارند و تهران در بین آلوده ترین شهرهای جهان قرار گرفته است.

در ایران اگرچه تا کنون هیچ آمار رسمی در رابطه با میزان تلفات آلودگی هوا در کلان‌شهر‌‌هایی مانند تهران، مشهد و اصفهان اعلام نشده است اما تجربه کلان‌شهر‌‌های بزرگ دنیا نشان می‌‌‌دهد، آلودگی هوا می‌‌‌تواند منجر به تلفات جانی زیادی برای شهروندان کلانشهرها باشد. چنانچه براساس آمار سازمان ملل خسارت ناشی از آلودگی هوا در ایران تا سال 2008 برابر 8 میلیارد دلار بوده ، که این خسارت‌‌ها تا سال 2014 به 11میلیارد دلار و تا سال 2019 به 15 میلیارد دلار خواهد رسید.

آلودگی هوا در تهران در حدی است که روزنامه گاردین نیز در گزارشی نوشت بیش از شش ماه از سال، جمعیت 3/8 میلیون نفری تهران ترکیب گاز‌‌های کشنده منواکسید کربن، دی اکسید سولفور، اکسید نیتروژن و هیدروکربن را تنفس می‌‌‌کنند و وضعیت آلودگی هوای پایتخت کشورمان را نگران کننده دانست. آلودگی هوا معضل بسیاری از کلان شهرهای جهان بوده و هست چنانچه از 5 -9 دسامبر سال 1952 یک توده هوای پرفشار موجب بروز وارونگی هوا و مه بر فراز شهر لندن شد. به علت وارونگی حرارتی در سطح پائین ، سکون هوا ،دود و دی اکسید گوگرد 4هزار نفر از مردم جان خود را از دست دادند و چندین نفر بعلت ابتلا به بیماری‌های تنفسی بستری شدند.به طور مشابه در ژانویه سال 1956 و دسامبر سال 1962 پیشامد‌‌های ناگوار آلودگی هوا در لندن اتفاق افتاد و صدها نفر از مردم جان خود را ازدست دادند.

شهر لوس آنجلس بر روی یک دشت در ساحل رودخانه در قسمت جنوبی ایالت کالیفرنیا قرار گرفته است. ارتفاع زمین به تدریج از خط ساحلی به طرف کوه‌های شرقی افزایش می‌‌‌یابد به طوری که در فاصله 50 کیلومتری دارای ارتفاع 600 متر است. گازهای زیان آور که از هزاران دستگاه اتومبیل آزاد شده اند بعلت هوای پایدار در اتمسفر محبوس شدند. پدیده وارونگی حرارتی غلظت گازهای خروجی اتومبیل را در هوا افزایش داد که در نهایت منجر به تشکیل مه دود فتوشیمیائی و پراکسی استیل نیترات(PAN) گردید که باعث کاهش میزان دید، تحریک و سوزش چشم‌ها و صدمه به گیاهان گردید.

آمار‌‌ها نشان می‌‌‌دهد این شهر در اوایل دهه 70میلادی، یعنی 40 سال پیش بیش از 2 هزار نفر به علت آلودگی هوا در این شهر جان خود را از دست دادند. آمارها نشان می‌‌‌دهد که عامل حدود 80 درصد آلودگی هوای تهران منابع متحرک هستند و در این میان بیشترین سهم تولید آلایندگی مربوط به خودروهای شخصی و موتورسیکلت‌‌ها است. به اعتقاد کارشناسان و متخصصان عوامل اصلی آلودگی هوا، کیفیت پایین خودروها و سوخت محسوب می‌‌‌شوند. چنانچه متخصصان این حوزه معقتدند اگر به جای خودروهای موجود، خودروهای با کیفیت و دارای استانداردهای روز دنیا در شهر تهران تردد می‌‌‌کردند، آلودگی هوای تهران به یک سوم کاهش می‌‌‌یافت.

در تهران طبق آخرین آمار شهرداری، 3 میلیون و 200 هزار خودروی سواری وجود دارد که با توجه به جمعیت 8 میلیون و 500 هزار نفری ساکن شب تهران (جمعیت ثابت و اصلی پایتخت) مشخص می‌شود: سرانه خودرو در شهر تهران رقمی معادل 376 خودرو به ازای هر یک هزار نفر است. مقایسه سرانه خودرو در تهران با نرخ جهانی و همچنین سرانه خودرو در عمده کشورهای دنیا، اثبات می‌کند که تعداد خودروهای موجود در شهر تهران، نه‌تنها نرخ بالا و خارج از حد متداول نیست که این رقم از خیلی از شهرهای خارجی نیز پایین‌تر است.

برای خواندن بخش دوم - در سیاه شدن آسمان شهر؛ همه مقصریم - اینجا کلیک کنید.