دكتر امیرهوشنگ احسانی؛ متخصص پوست و مو و زیبایی
بارداری دوره‌ای از تغییرات هورمونی و متابولیك عمیق است كه بدن آن را برای مدت نسبتاً كوتاهی تحمل می‌كند و در طی آن تغییرات متعددی در پوست، ناخن و موها ایجاد میشود. بثورات و تغییرات پوستی در طول بارداری فوق‌العاده شایع هستند. به علت شرایط خاص روحی و روانی زنان باردار، این تغییرات می‌توانند سبب بروز نگرانی‌هایی شوند كه ممكن است مربوط به زیبایی ظاهری، امكان عدد در بارداری‌های بعدی، اثرات بالقوه بر روی جنین و یا مجموعه‌ای از آنها باشد.
بثوراتی كه در دوران بارداری مشاهده می‌شوند همگی اهمیت یكسانی ندارند. برخی از آنها تغییرات پوستی شایعی هستند كه تقریباً در تمام زنان باردار دیده می‌شوند. البته تعدادی از بیماری‌های پوستی نیز اختصاصاً با حاملگی همراه هستند. همچنین حاملگی می‌تواند سبب تشدید یا تخفیف بسیاری از بیماری‌های پوستی شود كه اختصاص به این دوران ندارند.
تغییرات شایع در پوست و ضمایم
تیره شدن پوست (هیپرپیگمانتاسیون)، درجات مختلفی از افزایش رنگدانه در پوست كه منجر به تیره شدن قشر آن میشود، در 90 درصد زنان باردار در فاصله هفته‌های اول تا چهاردهم بارداری اتفاق می‌افتد، این تغییر در خانم‌های با روی تیره و پوست سبزه بیشتر از زنان با موی روشن و پوست سفید دیده میشود.
نواحی از بدن كه به طور طبیعی تیره‌تر هستند، تیرگی بیشتری پیدا می‌كنند؛ به خصوص نوك سینه‌ها و هاله اطراف آنها، نواحی تناسلی و خط میانی دیواره شكم و گاهی زیر بغل و كشاله ران‌ها. این تغییر رنگ معمولاً بعد از حاملگی از بین می‌رود، ولی ممكن است مقداری از آن باقی بماند.
در طول بارداری خال‌های تیره ممكن است بزرگ‌تر و یا تیره‌تر شده و خال‌هایی كه مورد توجه نبوده‌اند یك طرح مشخصی از تیره شدن پوست در حدود 70 درصد زنان باردار، خصوصاً سبزه‌ها در نیمه دوم حاملگی دیده میشود. ماسك حاملگی عموماً در لب بالا، گونه‌ها، پیشانی و چانه مشخص شده و با آفتاب تشدید میشود.
این تغییر رنگ در زنان غیر باردار كه از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌كنند و یا حتی گاهی در مردان هم به وجود می‌آید. ماسك حاملگی بعد از زایمان ممكن است از بین برود و یا مقداری باقی بماند.
لثه‌ها
حدود 80 درصد زنان دچار قرمزی و تورم لثه‌ها می‌شوند كه مخصوصاً اگر بهداشت دهان خوب نباشد، می‌تواند به دردناك و زخمی شدن آنها منجر میشود. گاهی نیز ضایعات عروق كوچكی ممكن است در لثه‌ها ایجاد شوند كه به دنبال تماس، دچار خونریزی میشود.
غدد عرق
در طی بارداری فعالیت و میزان ترشح غدد اكراین به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد كه این افزایش تعریق احتمالاً منجر به افزایش جوش‌های عرق‌سوز نیز شود.
غدد چربی
میزان ترشح غدد چربی در حین حاملگی افزایش می‌یابد. همچنین در دوران بارداری غدد چربی روی هاله نوك پستان بزرگ شده و به صورت برجستگی‌های كوچك قهوه‌ای رنگ ظاهر می‌شوند.
مو
بیشتر زنان در دوران بارداری به درجاتی از پر مویی دچار می‌شوند كه معمولاً در صورت مشخص‌تر از سایر نواحی است. این موی اضافی كه به علت افزایش نسبت موهای در حال رشد در مناطق مختلف بدن است، تحت تأثیر عوامل هورمونی بوده و در عرض شش ماه پس از زایمان غالباً از بین می‌رود.
همچنین به علت مشابه یعنی افزایش نسبت موهای در حال رشد، موهای سر نیز پر پشت‌تر از حالت طبیعی شده و از ریزش طبیعی موها هم به طور قابل ملاحظه‌ای كاسته میشود به همین دلیل اغلب خانم‌ها از موهای خود در دوران بارداری رضایت دارند؛ اما پس از زایمان و برگشت وضعیت هورمونی بدن به حالت عادی، با ریزش موی نسبتاً شدیدی در فاصله 3 الی 4 ماه پس از زایمان روبه‌رو می‌شوند.
شیر دادن به نوزاد تأثیری در روند آن ندارد. در نیمه دوم حاملگی به ندرت ممكن است افزایش در موهای تیپ مردانه در ناحیه صورت ایجاد گردد.
ناخن‌ها
خانم‌های بارداری اغلب از شكنندگی ناخن‌ها و ایجاد شیارهای عرضی در آنها شكایت می‌كنند و در مواردی نیز امكان دارد كه صفحه ناخن از بستر آن جدا گردد. همچنین خطوط طولی تیره رنگی ممكن است در ناخن‌ها دیده شود.
خطوط كشش یا استریا
پیدایش استریا یك یافته شایع و مشخص در اكثر حاملگی‌هاست. این خطوط در 90 درصد زنان باردار در ماه‌های ششم و هفتم حاملگی ابتدا در دیواره شكم ظاهر شده و بعداً به میزان كمتری روی سینه‌ها نیز نمایان می‌شوند و با شیوع و شدت كمتر ممكن است در سایز نواحی بدن نیز به وجود آیند.
علت پیدایش این خطوط مجموعه‌ای از تغییرات هورمونی، كشش بیش از اندازه پوست و پارگی برخی از الیاف بافت نگاهدارنده آن می‌باشد. طول این خطوط چند سانتیمتر بوده و پهنای آن از 1-10 میلیمتر متغیر است و به رنگ صورتی تا ارغوانی و گاهی همراه با خارش مختصر ظاهر می‌شوند.
استریا در دوران بلوغ و در ارتباط با افزایش سریع‌تر حجم بدن در اثر رشد پوست، در هر دو جنس را به طور عمده در نواحی ران‌ها، باسن، كمر و سینه ممكن است ایجاد شود.
