سهیلا محمدی‌نیا
مد چیست؟
واژه مد در لغت به معنای سلیقه، اسلوب، روش، شیوه و... به كار می‌رود و در اصطلاح عبارت است از روش و طریقه‌ای موقتی كه بر اساس ذوق و سلیقه افراد یك جامعه، سبك زندگی، شكل لباس پوشیدن، نوع آداب پذیرایی و معاشرت و تزئین و معماری خانه و... را تنظیم می‌کند. مد نوعی تغییر سلیقه ناگهانی و مكرر همه یا بعضی از افراد یك جامعه است که موجب گرایش به رفتاری خاص یا مصرف كالایی بخصوص یا در پیش گرفتن سبكی خاص در زندگی می‌شود. حس زیبایی‌گرایی یكی از ویژگی‌های انسان است كه ریشه در فطرت او دارد و به اقتضای این امر از دیدن هرگونه زیبایی لذت می‌برد.
خودآرایی و زینت برای ارضای بخشی از این حس، نه تنها آثار مثبت بسیاری در روح و روان فرد دارد، بلکه موجب تعالی و رشد افراد جامعه نیز می‌شود. در مقابل، ظاهری پریشان و ژولیده چون با خواست فطری انسان در تعارض است، به تدریج اثرات منفی روی روان او به جای می‌‌گذارد كه افسردگی روحی و عدم تعادل روانی یكی از آنهاست.
وقتی صحبت از مد می‌شود، آنچه بلافاصله در ذهن ما نقش می‌بندد، لباس‌های گوناگون با مدل‌های مختلف است؛ اما واقعیت این است که مد فقط در پوشش ظاهری افراد بروز نمی‌کند، بلکه طرز صحبت کردن، چیدمان منزل و یا مثلاً رفتن به کلاس‌های مختلف هم به نوعی با مد در ارتباط است.
بی‌حجابی از کجا آمد؟
بی‌حجابی موضوعی است که در مورد آن بسیار صحبت شده؛ به خصوص قضیه کشف حجاب که بیشتر از همه به آن پرداخته شده است. اما با این همه جای پرسش است که بی‌حجابی چگونه به ایران آمد؟ یكی از آثار مخرب هجوم غرب به ایران، همین تغییر لباس و رواج برهنگی در میان قشرهایی از جامعه بود که در رژیم طاغوت از آن تحت عنوان «كشف حجاب» و این اواخر «رفع حجاب» یاد می‌شد و در حقیقت چیزی جز مبارزه با پوشش اسلامی و ترویج لباس غربی نبود.
اجرای این برنامه نیاز به دو شرط داشت: نخست ایجاد زمینه فرهنگی و اجتماعی برای پذیرش لباس غربی و دوم عامل اجرایی كه زور داشته و به اسلام هم اعتقادی نداشته باشد. عامل دوم رضاخان بود. افرادی که سال‌های قبل از 1314 تغییر لباس را پذیرفتند، همان كسانی بودند كه فرهنگ غربی را پذیرفته بودند.
در تاریخ بشر آمده است كه انسان از وقتی ریسندگی و بافندگی را آغاز كرد، به لباس‌های ساده قناعت نكرد و سعی داشت از پارچه‌هایی كه می‌بافد، پوشش زیبایی برای خود درست كند. به نظر می‌رسد كه مدگرایی از نوعی حس افراطی بشر و برتری جویی، جلب توجه و دوری از تكراری بودن حاصل می‌شود.
این حس در همه افراد وجود دارد و حد متعادل آن بسیار پسندیده و موجب آراستگی ظاهر و باطن وگفتار است؛ ولی اگر از حد اعتدال خارج شود، موجب سردرگمی خواهد شد.
نباید فراموش كرد اغلب مدهایی كه در كشور ما وجود دارد، با آداب و رسوم ملی و مذهبی ما تناسبی ندارد و تمام آنها برداشت وكپی‌برداری غلط و بدون اندیشه از كشورهای غربی است. در ایران بسیاری ازجوانان و حتی فرهیختگان به اصطلاح مدگرا، از مدهای اوباش اروپا و آمریكا تقلید می‌كنند.
بی‌توجهی خانواده یا حس خودنمایی؟!
پریا آسمانی، كارشناس روانشناسی، درباره مدگرایی می‌گوید: «خانواده به عنوان زیربنایی‌ترین و ریشه‌ای‌ترین نهاد، تأثیرات مهمی روی نوجوانان دارد؛ بنابراین وجود اختلاف در خانواده‌های آشفته و روابط ناصحیح بین اعضا، می‌تواند موجب گرایش آنها به ناهنجاری‌ها در بستر اجتماع شود.» وی می‌افزاید: «پدیده گرایش دختران هم به استفاده از پوشش‌های تنگ و بدن نما، حركتی برای ارضای حس خودنمایی و جلب توجه دیگران است كه زمینه ساز انحرافات اجتماعی و بزهكاری می‌شود. زیبایی در هر جامعه و هر دورانی مورد توجه انسان است و خوب یا بد آن را نمی‌توان انكار كرد.
تا اینجا نه تنها هیچ مشكلی وجود ندارد، بلكه اهمیت ندادن به آن، به خصوص در میان جوانان نگران‌كننده هم هست؛ زیرا تجربه نشان داده آن دسته از جوانانی كه به زیبایی و آراستگی خود اهمیت نمی‌دهند، در معرض انواع بیماری‌های روحی و روانی، مثل افسردگی قرار دارند و حتی بیشتر در معرض خطرات اجتماعی و انحرافات هستند؛ اما این مسأله زمانی نگران‌كننده می‌شود و حتی در بسیاری موارد شكل بیماری به خود می‌گیرد كه از حالت عادی خارج شده و تمام فكر و ذهن فرد را به خود مشغول می‌كند؛ به نحوی كه در بسیاری مواقع باعث بروز انواع بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها می‌گردد.
برای مثال، كسانی كه بیش از اندازه به زیبایی خود اهمیت می‌دهند، یا دچار اعتماد به نفس كاذب می‌شوند یا برعکس، اعتماد به نفس خود را كاملاً از دست می‌دهند كه هر دو حالت بسیار خطرناك است». خانم آسمانی می‌گوید: «از طرفی، توجه افراطی به مد، آن را به مهم‌ترین و پراهمیت‌ترین مسأله در زندگی جوانان تبدیل کرده و آنها را از بسیاری فعالیت‌های اجتماعی باز می دارد. حتی حاصل كلیه فعالیت‌های اقتصادی شان هم بر باد رفته و صرف مدگرایی می‌شود.
نگاهی گذرا به گرایش مد مدگرایی؛ حركتی روبه زشتی يا زيبايی!- قسمت دوم
