دكتر سید مهدی ميرغضنفری
هر فصلی دارای مزاج است. مزاج فصل زمستان سرد و تر است، بنابراین سردی و تری در این فصل بیشتر می‌شود. به این ترتیب اكثر افراد و به خصوص افراد دارای مزاج سرد و تر باید تدابیر فصل زمستان و مخصوصاً تدابیر غذایی مربوط به آن را رعایت كنند.
موارد پرهیز
اولین قدم، پرهیز از سردیجات چه به صورت خوردنی و چه به صورت موضعی است و باید در مصرف خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های سرد احتیاط نمود. همیشه قدم اول برای حفظ سلامت پرهیز است و نه خوردن؛ پرهیز از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های تولید كننده خلط بلغم (سرد و تر) شامل آب (مخصوصاً آب سرد و به ویژه آب یخ)، لبنیات (مخصوصاً دوغ و ماست)، آش‌ها و سوپ‌های خیلی لعابدار كه محتویات غذایی زیادی ندارند. مسلما منظور همه انواع آش مثلا آش حلیم یا شله‌قلم‌کار نمی باشد، زیرا این موارد دارای گوشت و بلغور گندم فراوان بوده، غذای كاملی به حساب می‌آیند. مقصود، غذاها و سوپ‌های آبكی دارای سبزیجات و لعابدار (مثل سیرابی شیردان) است. همچنین می‌‌توان به میوه‌جات ترش و آبكی (مرکبات و هندوانه) و كلا طعم‌های ترش و بی‌مزه (بدون طعم خاص) و نیز غذاهای مانده و فریز شده (كه عمدتا غذاهای با غلبه سردی و تری مولد بلغم هستند)، سس‌ها مخصوصاً سس سفید و موادی مانند كاهو، خیار و اکثر غذاهای خام و خام‌خواری اشاره نمود.
از چه خوردنی‌ها و نوشیدنی‌هایی استفاده كنیم؟
در کل باید از موادی كه رو به گرم هستند استفاده نمود؛ البته باید مزاج را هم در نظر گرفت. مثلا افرادی كه دارای حرارت زیادی هستند، حتی در زمستان هم ممکن است نیاز باشد از گرمی‌جات پرهیز کرده و خنكی‌جات مصرف کنند. بهتر است از غذاهای گرم كباب شده، پخته، بو داده یا تفت داده شده و تا حدی سرخ کرده استفاده شود.
در فصل زمستان، هضم انسان هم قوی‌تر كار می‌كند، چون حرارت از سطح به داخل بدن معطوف بوده و سیستم گوارش گرم و قوی است. مثلا حلیم، كباب‌ها(كباب گوشت‌های قرمز از قبیل چنجه، کباب برگ یاكوبیده خوب ودل مرغ)، آبگوشت همراه با كمی پودر زیره سیاه با چند تكه سیب درختی و یا به مفید است. البته نفخ نخود باید گرفته شده باشد. همچنین استفاده نسبتا بیشتر از گوشت‌های با طبع گرم‌تر مثلا گوشت پرندگانی چون كبك، بلدرچین و جوجه مرغ یا گوشت شتر، چاشنی‌های رو به گرم مثل دارچین، زعفران، زیره، آویشن، مرزه، فلفل و كلا ادویه‌جات و قدری نمك در این فصل توصیه می‌شود. مصرف تخم پرندگان همچون مرغ، بلدرچین، کبوتر و یا نوشیدنی‌های گرم مزاج مثل چای حاوی هل، زنجفیل، چای زعفران وچای دارچین نیز مفید است. پس باید سعی شود از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های گرم بالفعل (گرما و داغی ظاهری) و بالقوه (مزاج گرم) استفاده شود تا نهایت گرمی مناسب و کافی را به بدن برساند.
در این فصل بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی، زكام یا خلط ته حلق بیشتر است و كم كردن مواد با مزاج سرد مذکور به مرتفع كردن این مشكلات كمك می‌كند مخصوصاً در شب های سرد زمستان باید در مصرف سردیجات بیشتر احتیاط کرد. خلط و ترشحات ته حلق به سیستم تنفسی یا گوارش ریزش کرده و در طولانی مدت به آن آسیب می زند؛ مثلا منجر به برونشیت، آسم، آلرژی، سرفه‌های مکرر، التهاب یا زخم معده و دوازدهه، نفخ و رفلاکس می شوند. مسلما در این فصل باید فعالیت‌های بدنی و ورزش بیشتر شود و انسان خود را از قرار گرفتن در مقابل باد و سرمای مستقیم مصون بدارد و اقداماتی مثل خونگیری و حجامت را انجام ندهد (مگر در صورت نیاز زیاد با تجویز پزشک)، چون باعث سردتر شدن بدن می‌شوند.
