برلیانت بزرگمهر؛ مشاور تغذیه و رژیم درمانی
در آستانه سال 1395 هستیم و بدین مناسبت، سال نو و نوروز باستانی را حضور خوانندگان علاقه‌مند و وفادار، تبریك و تهنیت عرض می‌نمایم. نوروز باستانی برای ما ایرانیان، همیشه پر از شادی و شوق و لحظات خاطره‌انگیز است. در تعطیلات عید، مراسم دید و بازدید و میهمانی و تازه كردن دیدارها با فامیل و دوستان، رواج زیادی دارد كه این مراسم موجب تحكیم ارتباطات فامیلی و دوستانه می‌شود.
هرساله خاطرات شیرین نوروز تا مدت‌ها در ذهن همه ما ایرانیان، شادی‌آفرین و توأم با لذت است.
اما گاه با كمال شگفتی شاهدیم كه برخی از هموطنانمان پس از تعطیلات سال نو دچار اختلالات و عوارض جدی در سلامت خود می‌شوند كه اكثرا تا مدت‌ها گریبانگیرشان خواهد بود، در حالی كه منطقا بعد از گذراندن یك دوران شیرین و شاد، باید افراد از سلامت جسمی و روحی بیشتری برخوردار باشند.
پس علت این وضعیت نامطلوب چیست؟
برای یافتن علت این مسأله بهتر است نگاهی داشته باشیم بر تغییراتی كه در دوران نوروز در زندگی انسان رخ می‌دهد. در ایام عید معمولا افراد اوقات خود را به دید و بازدید و مهمانی می‌گذرانند و فرصتی جهت تحرك جسمی و ورزش برایشان باقی نمی‌ماند.
از سوی دیگر در تعطیلات سال نو، به علت مهمانی‌ها یا مهمانداری‌های مكرر، برنامه غذایی افراد كاملا تغییر می‌كند و دگرگونی قابل توجهی در الگوی غذایی خانواده‌ها رخ می‌دهد، بدین معنا كه طبق سنت دیرینه ما ایرانیان، در مراسم جشن و سرور، انواع شیرینی زینت‌بخش میز پذیرایی است.
علاوه بر آن، همراه چای نیز معمولا یك ماده شیرین مانند باقلوا، سوهان، گز، شكلات، قند و امثال آن سرو می‌شود. آجیل یكی دیگر از موادی است كه در مهمانی‌ها و جشن‌های خانوادگی همراه شیرینی بر سر میز پذیرایی قرار دارد. میوه نیز از دیگر خوراكی‌های مورد مصرف در مهمانی‌ها است.
در بررسی تركیبات شیرینی می‌بینیم كه مواد اصلی آن را آرد، شكر و روغن تشكیل می‌دهد، البته در تهیه برخی از شیرینی‌ها از تخم‌مرغ، خامه، زعفران یا خلال مغزها نیز استفاده می‌شود. تركیبات اصلی شیرینی همگی جزء مواد پركالری محسوب می‌شوند.
لازم به ذكر است كه هر یك گرم آرد و نیز یك گرم شكر، هر یك 4 كیلوكالری انرژی در بدن تولید می‌كنند و هر یك گرم چربی 9 كیلوكالری انرژی به بدن انسان می‌رساند.
با توجه به اینكه شیرینی‌ها را به خصوص در ایام جشن و سرور و برای مراسم مخصوص (مانند نوروز) معمولا چرب‌تر و شیرین‌تر از مواقع عادی تهیه می‌كنند، می‌توانیم به این نكته پی ببریم كه چه میزان بالایی كالری فقط در اثر مصرف شیرینی به بدن انسان می‌رسد.
اینك با یك محاسبه ساده می‌توانیم میزان كالری اضافی كه در مهمانی‌ها در هر روز از ایام عید به بدن انسان می‌رسد، تخمین بزنیم.
به عنوان مثال یك برش شیرینی مانند پای سیب حدود 200 كیلوكالری انرژی تولید می‌نماید و هر 100 گرم آجیل مخلوط، حاوی حدود 530 كیلوكالری است. حال چنانچه در تعطیلات سال نو، در روز 2 برش شیرینی و 100 گرم آجیل مصرف شود، در روز نزدیك به 950 كیلوكالری انرژی اضافی به بدن می‌رسد كه البته این میزان، مازاد بر انرژی دریافتی معمول روزانه است.
به این ترتیب طبیعی است كه افراد بعد از ایام نوروز افزایش وزن قابل توجهی پیدا كنند و اكثرا این اضافه وزن بعد از پایان تعطیلات و بازگشت زندگی به حالت عادی، قابل جبران نخواهد بود، بنابراین هر ساله چند كیلوگرم وزن اضافی، ارمغان تعطیلات نوروز برای افراد خواهد بود كه فردی با وزن طبیعی را بعد از چند سال تبدیل به شخصی سنگین وزن و چاق خواهد كرد. تأسف‌بارتر آنكه مسأله به همین جا خاتمه نمی‌یابد و پیامدهای جدی‌تر و دردناك‌تری به دنبال خواهد داشت.
بسیار شاهد بوده‌ایم كه افراد میانسال یا سالمند پس از تعطیلات سال نو به افزایش فشارخون مبتلا شده‌اند، در حالی كه این عارضه قبلا گریبانگیر آنان نبوده و در ایام نوروز به علت استفاده از نمك زیاد در غذا، مصرف آجیل شور و افراط در خوردن گوشت قرمز دچار افزایش فشارخون شده‌اند. در مواردی نیز آزمایشات پاراكلینیكی بعد از تعطیلات عید، افزایش چربی‌های نامطلوب خون را در بسیاری از افراد به خصوص سالمندان و میانسالان نشان می‌دهد كه یكی از دلایل مهم آن، استفاده از غذاهای سرخ كرده و چرب و افراط در مصرف شیرینی‌جات و مواد شیرین است.
از آنجایی كه در ایام نوروز وقت افراد بیشتر صرف دید و بازدید می‌شود و یا برخی از اشخاص از موقعیت تعطیلات استفاده می‌كنند و به مسافرت می‌روند، لذا مصرف آب را تا حد زیادی كاهش می‌دهند. همچنین نظر به اینكه در این ایام افراد اكثرا در مهمانی‌ها یا در رستوران غذا مصرف می‌كنند، به علت عدم اطمینان از شستشو و ضدعفونی كردن سبزی یا مواد سالاد، از مصرف این دسته از مواد خوراكی خودداری می‌نمایند. این طرز تغذیه هنگامی كه با كمبود تحرك نیز همراه باشد، منجر به بروز یبوست شدید می‌شود...
برای خواندن بخش دوم -چگونه در نوروز چاق نشویم- اینجا کلیک کنید.
