زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مسعود رضوانی؛ دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی

گیاه ماریتیغال یا خار مریم

این گیاه متعلق به خانواده آفتابگردان (compositae) است. از موارد مصرف این گیاه می‌توان به کمک به بهبود هپاتیتA , B  و  C، خواص ضد سرطانی و آنتی‌اکسیدانی این گیاه، جلوگیری از تشکیل سنگ صفرا و کمک به بهبود سو‌هاضمه اشاره کرد. امروزه عصاره و قرص این گیاه توسط شرکت‌های مختلف دارویی تهیه شده است و در داروخانه‌ها عرضه می‌گردد. بهترین و ایمن‌ترین روش مصرف این گیاه، استفاده از عصاره و قرص این گیاه می‌باشد.

تا کنون منع مصرف خاصی در استفاده از این گیاه شناخته نشده است و عوارض جانبی نیز دیده نشده است و فقط یک اثر ملین ملایم همراه با مصرف دارو‌های مربوطه دیده می‌شود. درباره اثر آن در دوران بارداری و شیردهی تا کنون گزارش خاصی دریافت نشده است اما بهتر است افرادی که به گیاهان خانواده کاسنی حساسیت نشان می‌دهند از مصرف این گیاه پرهیز کنند.

توصیه‌ها و نسخه‌های کوتاه

جهت تقویت کبد ‌باید از خوردن اسفناج و چربی‌ها پرهیز کنید.  خوراکی‌هایی که کبد را تقویت می‌کنند شامل این موارد می‌باشند: آب کدو، آب خرفه، آب انار، آب خیار، آب کاسنی تازه، لعاب اسفرزه، شربت لیمو، شربت سکنجبین، سکنجبین به لیمو، شیره چهار تخمه، روغن زیتون، به شیرین و خام، زیره سیاه، آب دمکرده رقیق شاهتره، آب دمکرده بادرنجبویه، آب دمکرده سنبل الطیب، ترنجبین، ماءالشعیر، شربت غوره، آب عناب، آب زرشک و.....  جهت تقویت کبد تباشیر هندی، گل محمدی (از هر کدام 5 مثقال)، تخم کاسنی، تخم خرفه (از هر کدام 3 مثقال)، ریوند چینی و تخم کرفس (از هر کدام 2 مثقال)، همه را مخلوط کنید و بجوشانید.

آب آن را کمی صاف کنید و مقداری چهار تخمه (تخم خیار، تخم گرمک، تخم هندوانه و تخم کدو) کوبیده شده را به آن اضافه کنید و هر صبح قبل از صبحانه مقداری از آن را میل نمایید.  جهت تقویت کبد تباشیر هندی کوبیده شده، آب جوشانده ریشه کاسنی، لعاب اسفرزه و سکنجبین را مخلوط کنید و شب قبل از خواب میل نمایید. در صورتیکه یک فرد سرد  مزاج می‌باشید نارسایی کبد در شما دارای علائمی مانند گرفتگی رنگ چهره، سفیدی رنگ زبان و لب‌ها، کم رنگ بودن ادرار، کم بودن مدفوع و سفیدی رنگ آن و کمی احساس عطش می‌باشد. شما می‌توانید هر صبح و عصر 5 گرم رازیانه را با 5 گرم تاج ریزی بجوشانید، بعد آن را صاف کرده و با مقداری گل قند عسلی مخلوط کرده و بخورید. 

در صورتیکه یک فرد گرم  مزاج می‌باشید برای درمان نارسایی کبد بهترین کار این است که ابتدا مقداری خون کم کنید، دوم با جوشانده هلیله و مغز فلوس عمل پاکسازی را انجام دهید و در گام سوم هر روز 20 گرم عناب نیمکوب شده را بجوشانید، بعد آن را صاف و با سکنجبین مخلوط کنید و بخورید.

کاسنی

کشت و کار این گیاه از دوران باستان جهت مصرف برگ آن برای سالاد انجام می‌شده است. برگ این گیاه به همراه سرکه و یا روغن‌های مختلف به عنوان سالاد همراه غذا مصرف می‌شده است. در سال‌های دور در اروپا از دم کرده ریشه این گیاه به عنوان جایگزینی برای قهوه استفاده می‌شده است. هر چند که قدمت کاربرد دارویی این گیاه بسیار طولانی است اما به طور کلی این گیاه پیش از این که به عنوان یک گیاه با ارزش دارویی بالا مطرح گردد به عنوان یک گیاه خوردنی و غذایی مطرح بوده است.
این گیاه طبیعت سرد و تر دارد. بخش‌های قابل استفاده از این گیاه گل‌ها، برگ‌ها، ریشه و بذر گیاه هستند. برگ‌های این گیاه تا حدودی تلخ مزه هستند که این مزه تلخ در زمان گل دادن گیاه افزایش می‌یابد. معمولاً با عملیات ویژه‌ای مانند پوشاندن برگ‌ها به وسیله کاغذ‌های ویژه و ایجاد مانع برای رسیدن نور به برگ‌ها  اسباب سفید شدن برگ گیاه و کاهش مزه تلخ برگ‌ها را فراهم می‌کنند اما باید به این مسئله نیز توجه کرد در حالیکه مزه تلخ برگ‌ها کاهش می‌یابد میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی برگ‌ها نیز کاهش می‌یابد. این گیاه دارای ارزش درمانی و دارویی بالایی بخصوص برای کبد و دستگاه گوارش می‌باشد و همین ویژگی باعث شده است که امروزه دارای جایی ثابت در رژیم‌های دارویی و غذایی داشته باشد.

ریشه و برگ گیاه دارای خاصیت اشتهاآور، ادرارآور، ملین، کمک کننده به هضم غذا، کاهنده قند خون و مقوی است. ثابت شده است که عصاره ریشه این گیاه دارای اثرات درمانی بسیار مفیدی برای درمان یرقان، نقرس و روماتیسم می‌باشد. تركیبات محلول در آب كاسنی، خاصیت مسكن دارند و بعضی از قندهای موجود در آن دارای خاصیت افرایش میكروب‌‌های مفید و كاهش باكتری‌‌های بیماری‌‌زا در روده می‌باشند. مطالعات  و تحقیقات جدید بر روی خواص درمانی این گیاه نشان می‌‌دهند كه برخی تركیبات موجود در كاسنی، در مشكلاتی از جمله یبوست، اسهال‌های میكروبی، سرطان و بیماری‌های قلبی- عروقی، می‌توانند موثر باشد.

از مهمترین اثرات مفید كاسنی، حفاظت كبد در برابر سموم كبدی است و این اثر با ماده‌ای به نام تتراكلروكربن به اثبات رسیده است. ابن‌سینا پزشك بزرگ مسلمان در مورد گیاه كاسنی و خواص آن گفته است كه كاسنی برطرف‌كننده تشنگی مفرط، مدر صفرا، تب‌بر، مؤثر در درمان دیفتری، تصفیه‌‌كننده خون و برای درمان بیماری‌های پوستی مفید است. گیاه كاسنی، مانند سایر گیاهان ممكن است، عوارض محدودی ایجاد كند كه مصرف آن می‌تواند در مواقعی موجب بروز حساسیت‌های پوستی و ایجاد درماتیت ‌كند و این واكنش‌های پوستی مربوط به تركیبات لاكتونی موجود در كاسنی است.