زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

­­متخصصان تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی ایران، زیر نظر دکتر فروغ اعظم طالبان و دکتر تیرنگ‌رضا نیستانی

تقریباً 25 درصد از داروهای تجویز شده عصارهایی از یک گیاه یا نمونه صنعتی آن را دارند.

اگر چه این نمونه‌های مصنوعی سریع عمل کرده، وارد جریان خون می‌شوند و پاسخ‌های خوبی نیز می‌دهند، اما طول عمری کوتاه و اغلب اثرات جانبی سمی نیز دارند.

از طرف دیگر یک گیاه کامل، خصوصیات شیمیایی دارد که به صورت هم افزا (Synergistic) عمل میکند و حاوی ترکیبات ثانویه نیز هست که نه تنها تأثیر دارویی خود گیاه را دارند بلکه عکس العمل سایر اجزای فعال غالب آن را تغییر یا تخفیف می‌دهند.

آنها به آهستگی وارد جریان خون می‌شوند، زیرا به ترکیباتی خنثی متصل هستند که زمان بیشتری طول می‌کشد تا شکسته شوند.

برای آن که تأثیر گیاه به طورکامل مشاهده شود روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها زمان لازم است ولی در مقایسه با داروهای معمول، نتایج حاصل از آن کیفیت و طول عمر بیشتری دارند.

مدارک فراوانی فواید گیاهان را در انواع گستردهای از بیماری‌ها (مانند عفونت دستگاه تنفسی، اختلالات معدی- روده ای، مشکلات پیش از قاعدگی، بی‌خوابی، بیماری قلبی و سرطان) در تقویت دستگاه ایمنی نشان می‌دهد.

مرجع معتبر درباره طب گیاهی گزارش کمیته دولتی آلمان است که خلاصه جامعی درباره گیاهان، اثر بخشی و ایمنی آنها تهیه کرده است.

اثر بخشی گیاهان در اغلب موارد با 3-2 ترکیب مختلف گیاهی تعیین شده است. برای مثال در تحقیق جان (st.John)، سه ترکیب‌های رسین‌ها، هایپرفورین‌ها و فلاونوئیدها از گل و برگ‌های گیاه، مورد استفاده قرار گرفتند.

این کمیته تأیید کرد که فعالیت و تأثیر عصاره‌های استانداردی که نه تنها ترکیبات فعال اولیه بلکه ترکیبات فرعی و همراه را نیز داشتند بیشتر از تنها یک ترکیب (برای مثال داروهای معمول) بود.

همچنین آنها تأکید کردند که در طب گیاهی مقادیر مختلف، تأثیرات متفاوتی دارد. برای مثال مصرف مقدار کم و مناسب گیاه goldenrod ادرار آور است، ولی در مقادیر بالا ادرار را کم می‌کند.

همچنین کمیته هشدار می‌دهد که کیفیت مواد گیاهی، نتایج مورد نظر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

برخی گیاهان حاوی ترکیبات سمی هستند، بنابراین گیاه درمانی باید تحت نظر پزشک گیاه درمان انجام شود.

متداول‌ترین راه برای خوردن گیاهان، دم کردن آنها است (1 فنجان آب جوش را بر روی 2-1 قاشق چایخوری گیاه خشک یا 2-1 قاشق غذاخوری گیاه تازه بریزید).

دم کردن برای برگ، گل یا ساقه مناسب است. آن را به مدت 20-10 دقیقه دم کنید تا فیتوکمیکال‌ها وارد آب شوند.

از جوشاندن برای ریشه، شاخه‌های کوچک، پوست، مغزها یا برخی دانه‌ها استفاده می‌شود، مواد گیاهی به مدت 20-10 دقیقه به آهستگی جوشانده می‌شود.

کپسول، قرص و پمادهای گیاهی به صورت تجاری در دسترس هستند. عصاره و تنتور نیز مفید است، زیرا بدن آنها را به سرعت جذب می‌کند.

ضماد با استفاده از مرطوب کردن گیاه خشک یا خرد کردن گیاه تازه و قرار دادن آن مستقیماً بر روی جراحت تهیه می‌شود.

کمپرس‌ها؛ پارچه‌هایی هستند که در دم کرده‌ها، جوشانده‌ها یا تنتورها خیسانده شده و سپس مستقیماً بر روی پوست قرار می‌گیرند.

گیاهان زیر را در موارد ذکر شده مصرف نکنید

صبر زرد (آلوئورا): ممکن است در بعضی از افراد حساسیت ایجاد کند، آن را روی پوست آزمایش کنید در صورت ظهور سوزش یا جوش از آن استفاده نکنید.

زرشک (barberry): در دوران بارداری و شیردهی استفاده نشود.

خربزه تلخ (bittler melon): در افت قند خون مصرف نشود.

خربق سیاه (black cohosh): در دوران بارداری و شیر دهی مصرف نشود.

گیاه بهاره (bloodroot): در دوران بارداری و شیردهی مصرف نشود. به مقدار اندک به صورت خوراکی مصرف شود؛ مصرف طولانی مدت باعث آب سیاه می‌شود.

خربق آبی (blue cohosh): در دوران بارداری و شیر دهی مصرف نشود، فقط مقادیر محدودی از آن باید مصرف شود.

علف تب بر (boneset): در دوران بارداری، شیردهی، بیماری کبدی بیش از 6 ماه به طور متوالی مصرف نشود.

buchu: در دوران بارداری و شیردهی مصرف نشود.

پنجه گربه (cats claw): در دوران بارداری، شیردهی و همراه با داروهای هورمونی، انسولین یا واکسن‌ها مصرف نشود.

کرفس (celery): در دوران بارداری به مقدار زیاد استفاده نشود.

بابونه آلمانی (chamomile): مصرف دوره‌های طولانی ممکن است حساسیت به ابروسیا ایجاد شود، در صورت آلرژی به ابروسیا آن را مصرف نکنید.

بته یا تیغ بلوط کوتاه (chaparral): مصرف خوراکی زیاد یا طولانی مدت آن، میتواند برای کبد سمی باشد.

دارچین (cinnamon): در دوران بارداری مصرف نشود.

میخک (clove): روغن میخک میتواند باعث تحریک شود، با روغن سبزی‌ها رقیق گردد.

گیاه گوش خر (comfery): در دوران بارداری و شیر دهی مصرف نشود، مصرف خوراکی آن می‌تواند برای کبد سمی باشد، مصرف آن فقط باید زیر نظر پزشک باشد.

قاصدک (dandelion): در صورت وجود سنگ کیسه صفرا مصرف نشود. در صورت وجود زخم معده یا التهاب معده (گاستریت) با احتیاط مصرف شود.

پنجه شیطان (devil’s claw): در صورت وجود زخم، سوزش قلب یا التهاب معده (گاستریت) مصرف نشود. در صورت وجود سنگ کیسه صفرا با پزشک مشورت کنید.

dong quai: در دوران بارداری و شیردهی مصرف نشود. در بعضی افراد مصرف آن برای یک دوره طولانی ممکن است باعث حساسیت به نور خورشید شود.

echinacea: در صورت وجود لوپوس، سل، ام، اس (Ms)، عفونت ایدز HIV و حساسیت به گونه گل مروارید (dausy) مصرف نشود.

افدرا (ephedra): در دوران بارداری، شیردهی بیماری‌های اضطرابی، آب سیاه، فشار خون بالا، دیابت یا بیماری قلبی و همراه با مصرف داروهای مهارکننده منوآمینو اکسیداز (معمولاً برای درمان افسردگی تجویز می‌شود) استفاده نشود.

اکالیپتوس (eucalyptus): تنها برای استعمال خارجی است. روی پوست‌های ترک خورده، زخم‌ها و جراحت‌های باز استفاده نشود.

گل گاو چشم یامنیا (Feverfew): در دوران بارداری و شیردهی مصرف نشود.

سیر (garlic): در صورت مصرف داروی ضد انعقاد یا عمل جراحی با پزشک مشورت کنید.

زنجبیل (ginger): در صورت وجود سنگ صفرا با پزشک مشورت کنید. مصرف آن در مقادیر زیاد باعث ناراحتی معده می‌شود.

جنسه یا عشقه (ginseng): انواع سیبری‌های، آمریکایی و کرهای یا چینی آن خواص مشابهی دارند. در دوران بارداری یا شیر دهی و فشار خون بالا مصرف نشود.

هیدراستیس (golden seal): در بارداری یا شیردهی مصرف نشود.

شاه بلوط هندی (horse chestnut): در صورت وجود بیماری کبدی یا کلیوی مصرف نشود مگر تحت نظارت پزشک.

گل ادریس (hydrangea): خوردن برگ‌های آن به دلیل وجود سیانید سمی است.

گیاه ارس (Juniper): در دوران بارداری و در صورت وجود بیماری کلیوی مصرف نشود.

کاواکاوا (kava kava): در دوران بارداری یا شیردهی مصرف نشود. در صورت ایجاد خواب آلودگی، دوز را تعدیل کنید. با الکل، باربیوتورات، داروهای ضد افسردگی یا ضد جنون مصرف نشود.

شیرین بیان (licorice): در دوران بارداری یا در دوزهای زیاد و دوره‌های طولانی مصرف نشود زیرا باعث پرفشاری خون در افراد حساس می‌شود.

برگ توتون هندی (lobelia: در دوران بارداری یا شیردهی مصرف نشود. بیش از یک ماه بطور پی در پی خورده نشود.

اسپیره کوهی (meadowsweet): در افراد حساس به آسپرین و برای پایین آوردن تب کودکان استفاده نشود.

خردل (mustard): در صورت استفاده موضعی میتواند باعث تحریک پوست شود.

درخت زرشک (oregon grape): بیش از 3-2 هفته به طور پی در پی مصرف نشود. در دوران بارداری یا شیردهی با احتیاط مصرف شود.

گل ساعتی (passion flower): در دوران بارداری یا شیردهی یا همراه با داروهای ضد افسردگی مهار کننده منوآمینو اکسیداز (MAO) مصرف نشود.

پودارکو (paudarco): در دوران بارداری یا شیردهی مصرف نشود.

نعنا فلفلی یا سوسنبر (pepermint): در صورت وجود سنگ صفرا با پزشک مشورت کنید.

گل پامچال (Primrose): در صورت داشتن سرطان پستان وابسته به استروژن، مصرف نشود زیرا این گیاه تولید استروژن را افزایش می‌دهد.

شبدر قرمز (red clover): شبدر قرمز تخمیر شده را استفاده نکنید.

ریواس (rhubarb): در دوران بارداری مصرف نشود.

مریم گلی (clary sage): تولید شیر را در زنان شیرده کاهش میدهد. در دوران بارداری عصاره الکلی آن به صورت خوراکی و در صورت تب مصرف نشود.

گیاه صندل (sandalwood): در صورت وجود بیماری کلیوی به صورت خوارکی مصرف نشود.

 (saresaparilla): همراه با دیجیتالیس (digitalis) یا بیسموت مصرف نشود.

(scullcap): در دوران بارداری یا شیردهی مصرف نشود.

گیاه سنت جونز (St. John ’s wort): ممکن است با داروهای مهار کننده باز جذب انتخابی سروتونین مانند Prozac تداخل یابد و باعث عوارض جانبی گردد.

فقط تحت نظارت پزشک مصرف شود. در دوران بارداری یا شیردهی مصرف نشود مصرف خوراکی آن در مقادیر زیاد، به خصوص در افراد با پوست حساس باعث حساسیت شدید به آفتاب می‌شود.

درخت چای (tea tree): ممکن است مصرف موضعی آن در افراد حساس باعث تحریک پوست شود. در این صورت آن را با روغن سبزی‌ها رقیق کنید.

زردچوبه (turmeric): در صورت وجود سنگ صفرا مصرف نشود.

uva ursi: در دوران بارداری، شیردهی و بیش از 3-2 هفته پی در پی مصرف نشود.

vitex: در دوران بارداری مصرف نشود.

درخت بید سفید (white willow): خصوصیاتی شبیه آسپرین دارد. در صورت وجود التهاب معده، زخم معده و یا در افرادی که به آسپرین حساسیت دارند، با احتیاط مصرف شود. برای درمان تب کودکان استفاده نشود.

(wild indigo): بیش از 3-2 هفته پی درپی مصرف نشود.

خاراگوش یا درمنه (worm wood): در دوران بارداری یا شیردهی یا دورههای طولانی مصرف نشود.

بومادران: ممکن است حساسیت به آفتاب را افزایش دهد.

(yohimbe): در دوران بارداری یا شیردهی یا در صورت وجود بیماری کلیوی، زخم معده یا بیماری‌های روانی مصرف نشود.

همراه با داروهای ضد افسردگی جز با نظارت پزشک مصرف نشود.

ممکن است باعث افزایش فشار خون، ضربان قلب، سردرد، گیجی، سرخی پوست شود و حملات اضطرابی و توهم را در بعضی افراد تسریع کند.

گیاه یوکایا خنجری (yucca): بیش از سه ماه متوالی مصرف نشود.