زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر حمید محقق؛ پزشک داخلی

اگر قصد مسافرت با هواپیما را دارید برای داشتن سفری ایمن ترجیحاً نكات زیر را بخوانید.

ترومبوز وریدی عمقی

این بیماری از عوارض مسافرت‌های هوایی و در واقع شرایطی است كه درعروق عمقی بدن، به خصوص پاها خون لخته تشكیل می‌شود. در پروازهای طولانی مدت به دلیل عدم فعالیت فیزیكی، ترومبوز وریدی به وجود می‌آید و در پاها لخته خون تشكیل می‌شود. زنان باردار بیش از دیگران در خطر ابتلا به آن هستند.

ریه‌ها نیز از دیگر اندام در معرض خطر هستند كه بر اثر انتقال لخته خون از پاها درگیر می‌شوند که می‌تواند عوارض خطرناکی به همراه داشته باشد. به این حالت آمبولی ریوی گفته می‌شود. از جمله عواملی كه سبب ایجاد این بیماری می‌شود، می‌توان به كاهش جریان خون، تغییر در غلظت خون و تغییرات غیرطبیعی دیواره عروق اشاره كرد. در این بیماری ناحیه مبتلا (ساق یا ران پا) قرمز و حساس می‌شود و فرد احساس گر گرفتگی می‌كند و دچار انقباض عضلانی می‌شود و ضربان قلب او افزایش می‌یابد. 

پیشگیری: پیشگیری از بروز ترومبوز سیاهرگی عمقی مهمتر از درمان پس از ایجاد آن است. بی‌حرکتی و نشستن‌های طولانی مدت احتمال وقوع این عارضه را افزایش می‌دهد. در طی پرواز، به‌ویژه پروازهای طولانی مدت، كمی حركت كنید تا فشار بر روی رگ‌های خونی كاهش یابد و از ایجاد لخته خون جلوگیری شود. این كار، گردش خون را تقویت می‌كند. اگر حركت در طول كابین امكان‌پذیر نیست، دست‌ها و پاهای خود را هر از گاهی تكان دهید.

Jet lag

در حالی كه از یك كشور به كشور دیگر سفر می‌كنید، اختلاف ساعت میان دو منطقه در ساعت بیولوژیكی بدن اختلال ایجاد می‌كند و موجب عدم تطابق ساعت داخلی بدن می‌شود كه به آن «Jet lag» می‌گویند. این عارضه، یک اختلال موقتی و آنی است که در نتیجه مسافرت هوایی طولانی مدت و گرسنگی و بی‌خوابی رخ می‌دهد. تغییر در ساعت موجب تغییرات بیولوژیكی در بدن می‌شود.

نشانه‌های ابتلا به این اختلال در افراد مختلف، متفاوت است؛ ولی به طور كلی شامل خستگی، سردرد، تحریك‌پذیری، ناراحتی معده، اسهال و اختلال در خواب و كاهش فعالیت‌های فیزیكی و مغزی می‌شود. این افراد در طول روز خواب‌آلود هستند و زود هنگام از خواب بیدار می‌شوند. سفر هوایی شمال یا جنوب، کمترین مشکلات را پی دارد، چرا که ساعت از نظر زمانی تغییری نمی کند.

اما این سفرها نیز ممکن است ناراحتی‌هایی، از قبیل: تغییرات آب و هوا ، آداب و رسوم و عادات غذایی را به دنبال داشته باشد. سفر هوایی شرق، مشکلاتی را از نظر زمان پیش می‌آورد. سفر هوایی غرب، مشکلات کمتری نسبت به سفر هوایی شرق دارد. اما به هرحال به خاطر تغییر زمان، علائم Jet Lag را دارد.

پیشگیری: اگر سفر طولانی در پیش دارید، حتماً روز قبل به مقدار كافی استراحت كنید و بخوابید. و روز اول رسیدن به مقصد را در مكان‌های باز سپری كنید، زیرا تابش نورخورشید به بدن شما نشان می‌دهد كه اكنون زمان بیداری است و به مرور ساعت بیولوژیكی بدن شما براساس محیط جدید شكل می‌گیرد. ورزش را فراموش نكنید و از خوردن و آشامیدن بیش از اندازه بپرهیزید.

در سفر به غرب، از 3 روز پیش از سفر، 1 ساعت دیرتر از همیشه بخوابید و 1 ساعت دیرتر بیدار شوید. در سفر به شرق، از 3 روز پیش از سفر، 1 ساعت زودتر از همیشه بخوابید و 1 ساعت زودتر بیدار شوید. یکی از داروهایی که بدون نسخه از داروخانه قابل دسترسی است، ملاتونین است. این ماده که در واقع هورمون داخلی بدن است، به هورمون خواب معروف است.

ملاتونین هورمونی است که نقش اساسی در مقابل Jet Lag دارد. بعد از غروب آفتاب، هوا رو به تاریکی می‌رود و باعث می‌شود که هیپوتالاموس، ملاتونین را آزاد کند. ملاتونین وقتی آزاد شد، به خواب می‌رویم. می‌توان از ملاتونین هر شب، به وقت کشور مقصد، برای بهبود سریع تر این عارضه استفاده کرد.سعی کنید بدون استفاده از قرص‌های خواب آور و آرام بخش اعصاب بخوابید، اما اگر نمی توانید خواب آرامی داشته باشید ۲ تا ۳ شب اول از این داروها استفاده کنید.

اما اگر بیشتر از ۲ تا ۳ روز استفاده کنید، ممکن است بدن شما به این قرص‌ها عادت کند و بعدها خوابیدن بدون مصرف آنها مشکل شود. 

بیماری حركت

این بیماری به‌ویژه هنگامی رخ می‌دهد كه هواپیما به شدت حركت كند و مكانیسم گوش داخلی تحت تأثیر قرار بگیرد. این عارضه علائم ناخوشایندی همچون افزایش ترشح بزاق، سرگیجه، تهوع و تعریق و استفراغ را به همراه خواهد داشت. 

پیشگیری: در طول پرواز میان وعده‌های سبك بخورید. در صورت‌ امکان‌ بر روی‌ صندلی‌ خود تکیه‌ دهید. نفس‌های‌ عمیق‌ و آهسته‌ بکشید. در صورت‌ امکان‌ از مکان‌هایی‌ که‌ در آن‌ سیگار کشیده‌ می‌شود دوری‌ کنید. دستگاه‌ تهویه‌ بالای‌ سر را روشن‌ کنید تا هوا بهتر جریان‌ پیدا کند. از مطالعه در طول پرواز خودداری كنید، چرا كه در حین مطالعه چشم‌ها باید روی صفحه كاغذ ثابت باشد، در حالی كه بدن شما در حركت است و این می‌تواند موجب سردرگمی و شروع ناگهانی این بیماری شود.

بهتر است صندلی را انتخاب كنید كه از بال‌های هواپیما دور باشد. هر چقدر صندلی شما دورتر باشد، كمتر احساس حركت خواهید كرد. اگر تجربه این عارضه را در سفرهای قبلی داشته اید، قبل‌ از مسافرت‌ از داروهای‌ پیشگیری‌کننده‌ از بیماری‌ مسافرت‌ استفاده‌ کنید. عوامل‌ روانی‌ نیز در بیماری‌ مسافرت‌ دخیل‌اند. سعی‌ نمایید قبل‌ از عازم‌ شدن‌ به‌ سفر نگرانی‌های‌ خود را برطرف‌ نمایید.

مشكلات سلامتی هنگام سفر با هواپيما- قسمت دوم

مشكلات سلامتی هنگام سفر با هواپيما- قسمت سوم