زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محمود خدادوست؛ دستیار دكترای تخصصی طب سنتی ایران

ایجاد فصول از رحمت رحمانیه حق متعال است. فواید و حكمت‌های بیشماری بر تغییرات فصول چهارگانه است كه نه تنها برای حیات انسان‌ها، بلكه برای حیات همه موجودات ضروری است. این تغییرات قطعا با تاثیراتی همراه است كه این تاثیرات، آمادگی ما را جهت مقابله با آن فراهم می‌كند.

فصل بهار

بیشتر پزشكان، فصل بهار را معتدل‌ترین فصل‌ها می‌دانند؛ هم از نظر سرما و گرما و هم از نظر خشكی و تری. در این فصل، آدمی از سرمای زمستان به هوای معتدل بهار منتقل می‌شود و لذا باید متوجه این تغییرات آب و هوایی باشد؛ به ویژه اینكه بعد از بهار، فصل تابستان در راه است. «هنگامی كه بهار به مزاج اصلی خود باشد، برترین فصل‌ها است؛ زیرا مناسب مزاج خون و روح است. طبیعت فصل بهار معتدل است؛ اما میل به حرارت ملایم و رطوبت دارد.

این فصل، به جهت آنكه خون را به اعتدال به سوی پوست جذب می‌كند. قرمز كننده رنگ رخسار است؛ اما همانند هوای تابستان تحلیل برنده نیست. بهار امراض مزمن را به هیجان وا می‌دارد. به این بیان كه خلط‌های راكد را جاری می‌كند و چیزی جز همانند فصد (خون‌گیری) و دفع مواد زائد و كم كردن طعام و زیاد نوشیدن مایعات و شربت‌های خنك، موجب خلاصی از امراض این فصل نیست.

تدابیر فصل بهار

 در اوایل فصل بهار به فصد (خون‌گیری) و اسهال و به ویژه قی كردن مبادرت نماید تا ماده در بدن كمتر شود.  نباید از انواع گوشت و نوشیدنی‌هایی كه گرمی بخش و سیار رطوبت‌زا هستند، مصرف نمود.  غذا باید نرم، سبك و سریع هضم شود.  هر بامداد پیش از خوردن غذا، باید كمی ورزش كرد. 

ورزش باید در فصل بهار بیشتر از ایام تابستان انجام شود.  معده را نباید از غذا پر كرد؛ بلكه باید غذا را كم و سبك میل كرد و از دو فصل دیگر، كمتر غذا خورد. نوشیدنی‌ها (چون آب غوره و آب انار و سكنجبین) گرما، خوب و پسندیده است.  باید از غذاهای گرم و تلخ و تند و شور پرهیز شود.

فصل تابستان

 طبیعت این فصل، گرم و خشك است.  در واقع تفكر در فصل تابستان را باید از فصل بهار شروع نمود.  به خاطر طبیعتش، تحلیل برنده خلط‌ها و ضعیف كننده قوا و افعال طبیعی (به سبب افراط تحلیل) است.  دم و بلغم را كاهش داده و صفرا را زیاد می‌كند و لذا باید غذای سرد استفاده نمود.  فصل تابستان، موافق مزاج پیران، بلغمی مزاجان و مرطوبان است؛ زیرا هوای تابستان، رطوبت را كاهش می‌دهد و سردی را تعدیل می‌نماید. 

در تابستان چون حرارت میل به ظاهر دارد (به مناسبت حرارت ظاهری خورشید)، باطن سرد است و به همین دلیل هضم ضعیف می‌باشد و لذا سزاوار است كه غذا در آن برعكس فصل زمستان، معتدل، نرم و سبك باشد.  در فصل تابستان باید كمتر غذا خورد.  فعالیت را كمتر كند.  استراحت بیشتری داشته باشد.  اگر كسی تهوع دارد، باید آن را انجام دهد و مسهل قوی نباید خورد.  در این فصل شربت‌های خنك و غذاهای ترش بیشتر باید خورده شود.

 مصرف آب‌میوه‌ها، شربت بنفشه، شربت گل و خیار چنبر باید مصرف كرد.  بهتر است كه در فصل تابستان خوراك و نوشیدنی‌ها كمتر خورده شود و ورزش نیز كمتر انجام شود. آرامش و استراحت لازم است.

فصل پاییز

مزاج این فصل، سرد و خشك است. مزاج فصل پائیز در سرما و گرما معتدل، ولی در تری و خشكی همانند بهار به اعتدال نیست چون آفتاب تابستان هوا را كاملا خشك نموده و اسباب‌ تری در این فصل چندان آشكار نیست.  در فصل پاییز، به ویژه در پاییزی كه هوا متغیر است، باید بهداشت را بسیار رعایت نمود.  نباید مواد غذایی خنك مصرف شود.  آب سرد زیاد نخورد و بر سر نریزد. 

در این فصل نباید در جایی سرد خوابید كه بدن در اثر سرما به لرزش در آید.  نباید با شكم سیر خوابید.  از گرمای نیمروزی و سرمای صبح باید پرهیز كرد و شب‌ها و صبح‌ها سر را از سرما پوشاند.  در این فصل باید از میوه‌های موسمی تا حد امكان دوری جست و زیاد نخورد از میوه‌های مناسب این فصل می‌توان به سیب، به و گلابی اشاره كرد.  باید به بیرون راندن مواد زائد از بدن پرداخت تا در زمستان گرد هم نیایند.

تدابیر مهم در فصل پاییز

 خودداری از مصرف غذاهای بسیار گرم: مزاج این فصل، همانطور كه ذكر شد، خشك بوده و از هر عملی كه موجب افزایش خشكی بدن می‌شود، باید پرهیز نمود. از جمله این موارد می‌توان به غذاهای بسیار گرم، گوشت‌های مانده، گوشت شكار و ادویه‌جات با گرمی زیاد اشاره نمود. 

پرهیز از زیاده‌روی در نزدیكی: افراط در نزدیكی جنسی، هر چند كه در هر زمانی برای جسم و روح مضر است، ولی در فصل پاییز ضرر بیشتری دارد، زیرا مقاربت جنسی از خشكی افزاهای بسیار قوی است...

برای خواندن بخش دوم- مزاج فصل ها- اینجا کلیک کنید.