زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

لرنيك عيساخانيان و الهام قشقایی

بانك‌های میكروبی در سراسر جهان به صورت مراكز زیستی مرجع، اقدام به تهیه و نگهداری از مجموعه‌های بزرگ میكروبی و سلولی نموده و خدمات ویژه خود را به پایگاه‌های علمی و پژوهشی در كوتاه مدت و بلندمدت ارائه می‌كنند. از وظایف مهم بانك‌های میكروبی می‌توان به تهیه، تایید، نگهداری، گسترش و استفاده از سویه‌های میكروبی، و به روز نمودن اطلاعات، تكنولوژی، سیستم‌های هوشمند و استانداردهای پیشرفته و كاربردی علمی اشاره كرد كه این پایگاه‌ها محصولات زیستی خود را به همراه خدمات تكنیكی و برنامه‌های آموزشی به مراكز صنعتی، دولتی و دانشگاهی ارائه می‌دهند.

بنابراین، ایجاد یك بانك میكروبی در هر كشور، جهت تولید فرآورده‌های زیستی امری ضروری به شمار می‌آید. به طور كلی، خدمات بانكداری سلول‌های میكروبی تحت شرایط كنترل شده مناسب اداره می‌شوند و مراكز نگهدارنده مجموعه‌های میكروبی، رعایت دقیق استانداردها را نیز در نظر می‌گیرند.

نمونه چنین مراكزی از سال‌ها پیش با عنوان «بیوبانك» در كشورهای پیشرفته دنیا وجود داشته‌اند به طوری كه نخستین مركز از این نوع با عنوان American Type Culture Collection (ATCC)C از سال 1925 میلادی در ایالات متحده آمریكا فعالیت داشته و در كشورهای مدرن دیگری چون آلمان، ژاپن و... این گروه از پایگاه‌ها وجود دارند.
لازم به ذكر این نكته می‌باشد كه مجموعه بخش میكروب‌شناسی ATCC شامل باكتری‌ها (ارائه دهنده بیش از 18000 سویه از 4600 گونه و 963 جنس)، تك یاخته‌ها (دربردارنده بیش از 2000 سویه پروتوزوئر كه حدود 1000 سویه آن شامل انواع انگلی، فرصت‌طلب و یا همسفره می‌باشد؛ و 200 نوع جلبك و...)، ویروس‌ها (بیش از 2000 نوع) و قارچ‌ها (شامل 30000 سویه از بیش از 7600 گونه و 1500 جنس) بوده كه به طور همزمان در زمینه سموم میكروبی نیز فعالیت دارد.

آنچه كه در مركز ATCC از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد، كنترل كیفیت و نوع محصولات زیستی است كه به طور پیوسته از طریق آزمون‌های دقیق بر روی ژنوتیپ و فنوتیپ مجموعه‌ها انجام می‌پذیرد. این مركز به عنوان یكی از كامل‌ترین مراكز مجموعه‌های میكروبی در سراسر جهان به شمار می‌آید كه خدمات خود را به كلیه كشورهای جهان با بالاترین كیفیت ارائه می‌نماید.
از آنجایی كه امكان بروز تداخل عمل میكروارگانیزم‌ها با سایر عوامل زنده و غیرزنده در محیط وجود دارد از این رو، شناخت میكروارگانیزم‌های جدید توانایی ما را در زمینه‌های مختلف برای تولید مولكول‌های زیستی نوین مانند آنتی‌بیوتیك‌ها افزایش می‌دهد. این مراكز سال‌هاست با تهیه و ذخیره انواع سویه‌های میكروبی، قارچی، انواع رده‌های سلولی، ذخایر DNA ژنومی و فرآورده‌های نوكلئوتیدی در راستای فراهم‌سازی محصولات زیستی برای پژوهش‌های گوناگون اقدام می‌نماید. 
مركز مجموعه‌های میكروبی ایالات متحده آمریكا (ATCC) در زمینه میكروب‌شناسی محیطی تلاش‌های گسترده و مهمی را انجام داده كه در بسیاری از كشورها چنین كاری به انجام نرسیده است. برای مثال، می‌توان به جمع‌آوری و گسترش مجموعه‌هایی از میكروارگانیزم‌ها اشاره نمود كه در پالایش پساب‌های صنعتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. این سیستم هنوز در بسیاری از كشورهای جهان از جمله ایران رواج نیافته و حتی در مواردی ناشناخته است.
همچنین، تولید سموم زیستی برای كنترل آفات و بیماری‌های گیاهی یكی از اهداف نگهداری میكروارگانیزم‌ها در بانك ژن و مطالعه بر روی آنها است، زیرا سموم زیستی نه تنها به طبیعت آسیب نمی‌رسانند، بلكه دوستدار طبیعت بوده و تاثیرات مثبتی بر روی ساختار خاك، گیاه و سلامت انسان دارند.
در حال حاضر، كارخانه‌هایی هستند كه برای پساب كارخانه‌های متفاوت، میكروب‌های اختصاصی تولید می‌كنند و آن را در بسته‌های گوناگون به فروش می‌رسانند. به این صورت كه مثلا برای فاضلاب‌های نساجی، میكروب‌های اختصاصی پساب این قبیل كارخانه‌ها تولید شده و مورد استفاده قرار می‌‌گیرند.