زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر احمد شجاعی باغینی؛ فوق تخصص قرنیه و عیوب انکساری؛ مركز فوق تخصصی چشم پزشكی بصیر؛ عضو هیئت تحریر

ام اس (MS) یک بیماری مزمن التهابی پیشرونده سیستم اعصاب مرکزی مغز و نخاع می‌باشد که با از بین رفتن غلاف میلین در مناطقی از اعصاب مغزی به صورت تکه‌‌های کوچک (پلاک) مشخص می‌شود و موجب اختلال در انتقال پیام‌‌های عصبی می‌گردد. غلاف میلین رشته عصبی را می‌پوشاند و از آنها در برابر آسیب‌‌ها محافظت می‌نماید و یکی از ارکان اصلی انتقال تحریکات در سیستم اعصاب مرکزی می‌باشد.

اگر صدمه به غشاء میلین جزئی باشد انتقال پیام دچار تغییرات جزئی می‌شود ولی اگر صدمه به میلین زیاد باشد تحریکات ایجاد شده قادر به انتقال نمی‌‌باشند و سیستم اعصاب مرکزی دچار صدمه می‌شود. مشکل چشمی در بسیاری از بیماران (MS) اولین علامت است.

شروع ناگهانی دوبینی، تمرکز ضعیف، درد چشم یا تاری دید می‌تواند فرد را وحشت‌زده کرده و آگاهی از این مطلب که بینائی وی ممکن است مختل شود نیز برای بسیاری از بیماران (MS) اضطراب آور است. خوشبختانه پیش آگهی برای بهبودی بسیاری از مشکلات چشمی همراه با (MS) خوب است.

اگر مشکل بینایی باقی ماند و کاهش بینائی مادام‌العمر ایجاد کرد تجهیزات و منابعی وجود دارند که می‌تواند به بیماران در جهت تطابق با وضعیت‌شان کمک کنند. نابینائی کامل هم می‌تواند اتفاق بیفتد و‌لیکن بسیار نادر است. اکثر این بیماران با این نیاز مواجهه هستند که با تغییرات دائمی شان تطابق پیدا کنند. لازم به ذکر است مشکل بینائی در بعضی افراد حتی برایشان مزیتی محسوب می‌شود.

برای مثال خانم فالد فاکس، یک عکاس مشهور در نیویورک که مبتلا به MSاست می‌گوید: تطابقش با کاهش بینائی به اوکمک کرده که عکاس بهتری شود و او به این فکر افتاده که دیگر افراد دارای مشکلات بینائی می‌توانند با توجه به توانائی‌هایشان با انواع دوربین‌‌ها کار کنند.

این که یکی از مشکلات اصلی افراد مبتلا به MS مشکلات بینایی است قابل بحث است ولیکن افراد مبتلابه MS نیز ممکن است مثل بسیاری از افراد به دلایل دیگر افت بینایی داشته باشند، لذا مراقبت منظم از چشم‌ها و معاینه با فواصل زمانی مشخص برای تمامی افراد پیشنهاد می‌شود.

مشکلات بینائی مرتبط با (MS)

التهاب عصب بینائی شایع‌ترین اختلال بینائی در این بیماران است. دوبینی و حرکات غیرارادی چشم‌ها  دو مشکل دیگر هستند. حرکات غیر ارادی چشم‌ها و دوبینی با التهاب محدوده‌ای از مغز که کنترل حرکات چشم را به عهده دارد مرتبط است ولی التهاب عصب بینائی با این مشکل ارتباطی ندارد و معمولا جداگانه اتفاق می‌افتد.

علائم التهاب عصب بینائی عبارتند از: دوبینی، محدودشدن دید رنگی، درد در هنگام حرکات ارادی چشم، دیدن لکه‌‌های سیاه در جلوی چشم و از دست دادن حساسیت تمرکز روی اشیاء.

این علائم ممکن است در طی روز‌‌ها تا هفته‌‌های اول بدتر شده و بعد از آن بتدریج بهبود یابند بعضی افراد در طی یکماه بهبود می‌یابند و بهبود بعضی حتی ممکن است تا یکسال هم طول بکشد. دید بعضی افراد مجدداً به حالت قبلی یا نزدیک به قبل باز می‌گردد. هرچند کیفیت بینائی آنان مانند دید رنگی، درک عمق و حساسیت تمرکز بعد از حادثه التهاب عصب بینائی ممکن است کاهش یابد و لیکن علائم التهاب عصب بینائی بصورت ناگهانی و موقت می‌تواند تشدید شود. 

گرفتن دوش گرم، تمرینات ورزشی، سرماخوردگی و تب ممکن است علائم محدود شدن دید رنگی، تاری دید و دیگر مشکلات را تشدید کند. فیبرهای عصبی که غلاف میلین آنها از بین رفته و یا در حال بهبودی هستند به درجه حرارت بالا حساس هستند. علائم مرتبط با حرارت زمانی که با استفاده از کیسه یخ یا داروی تب بر یا پوشیدن  لباس خشک و قرار گرفتن در مقابل پنکه یا کولر بدن فرد سرد شود بهتر می‌شود.

باید به این نکته توجه نمود که بروز یا تشدید علائم به این معنی نیست که یک حمله جدید دیگر MS در فرد اتفاق افتاده بلکه اگر علائم بیش از یک روز باقی ماند و با کاهش درجه حرارت بدن  علائم بهتر نشد ضروری است که با پزشک خود تماس بگیرید.

حرکات غیر ارادی چشم‌ها، بینائی را به طرق مختلف از جمله دیدن اشیاء به اشکال مختلف و متحرک بودن دنیای اطراف خود را نشان دهد. حرکات غیر ارادی چشم‌ها می‌تواند افقی یا عمودی، در یک چشم و یا هر دو باشد و به‌طور مشخص موجب افت بینائی عمومی و اغلب عدم تعادل شود.

دوبینی، بینائی را با دیدن دوتائی اشیاء مختل می‌کند. از آنجا که دیدن دوتایی اشیاء می‌تواند حس تعادل فضایی فرد را تحت تأثیر قرار دهد دوبینی نیز ممکن است با تعادل فرد مداخله نماید...

برای خواندن بخش دوم- مشکلات چشمی در بیماران مبتلا به MS- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- مشکلات چشمی در بیماران مبتلا به MS- اینجا کلیک کنید.