زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر ایرج خسرونیا 

استعمال دخانیات اپیدمی قرن بیستم است كه در هر ثانیه یك قربانی می‌گیرد و در چهل سال آینده در هر 3 ثانیه یك مرگ ناشی از استعمال دخانیات اتفاق خواهد افتاد. اگر این روند ادامه پیدا كند، در سال 2020 سالی 10 میلیون قربانی خواهد گرفت كه 7 میلیون آن سهم كشورهای در حال توسعه است. آمار نشان می‌دهد در چند دهه قبل سیگار كشیدن و استعمال دخانیات در سنین بالاتر از 30 سال شیوع داشت. متأسفانه در سال‌های اخیر استعمال دخانیات از سنین نوجوانی و حتی دبستان شروع می‌شود. شیوع مصرف سیگار در دو دهه اخیر 50 درصد افزایش داشته است كه عامل اصلی آن را می‌توان تبلیغات غلط و بسته‌بندی‌های پر زرق و برق دانست.

خطر بیماری‌های قلبی

امروزه از هر سه مورد مرگ‌ومیر در جهان، یك مورد به علت عارضه قلبی است كه سیگار عامل ایجاد كننده آن می‌باشد. خطر ایجاد بیماری‌های قلبی در افراد سیگاری زیر چهل سال، پنج برابر افراد غیرسیگاری است. متأسفانه موارد مرگ ناگهانی (ایست قلبی) در خواب یا بیداری بدون هیچ عارضه زمینه‌ای به كرات اتفاق می‌افتد.

سرطان ریه

شیوع سرطان ریه نیز در نزد افراد سیگاری به شدت بالا است؛ به‌طوری كه در كسانی كه تا 14 نخ سیگار در روز استعمال می‌كنند، احتمال بروز سرطان ریه تا 8 برابر و اگر به 25 نخ برسد، خطر سرطان ریه 20 برابر می‌شود. احتمال سرطان ریه در زنان سیگاری 20 برابر و در مردان 10 برابر افراد غیرسیگاری است و آمار نشان می‌دهد 90 درصد كسانی كه به علت سرطان ریه فوت می‌كنند، سیگاری بوده‌اند. سرطان پانكراس و مثانه از دیگر سرطان‌هایی است كه در افراد سیگاری بیشتر اتفاق می‌افتد و یكی دیگر از عوامل مرگ در اثر استعمال دخانیات بوده است.

بیماری‌های ریوی

سیگار و دخانیات عامل اصلی ایجاد بیماری‌های مزمن ریوی و بیماری‌های انسدادی ریه می‌باشد كه البته ژنتیك و شغل هم در ایجاد و تشدید آن نقش بسزایی دارند. آلودگی‌های محیط هم تشدید كننده این عوارض هستند. این بیماری‌ها تا حدود زیادی غیرقابل برگشت و شامل انواع مختلفی می‌باشند كه عمده‌ترین آن برونشیت مزمن و آمفیزن است. هر نوع دخانیات (سیگار، پیپ، قلیان، سیگار برگ و ...) در ایجاد این عوارض نقش دارند. تعداد نخ سیگار و مدت مصرف روی شدت بیماری تاثیر می‌گذارد و تنها درمان آنها قطع مصرف سیگار و دخانیات است.

 اختلالات روانی 

استعمال دخانیات علاوه بر مشكلات جسمی، اختلالات روانی بسیاری در افراد معتاد ایجاد می‌كند. نوجوانان سیگاری سه برابر نوجوانانی كه سیگار نمی‌كشند، به مصرف الكل و انحراف اخلاقی روی می‌آورند. رفتارهای مخاطره‌آمیز، مانند خشونت و پرخاشگری در افراد سیگاری بیش از افراد غیرسیگاری دیده می‌شود.

ارتباط سیگار كشیدن و افسردگی 

تحقیقات زیادی نشان می‌دهد كه ارتباط مستقیمی بین سیگار كشیدن جوانان و ابتلای آنان به افسردگی و اضطراب وجود دارد. تقریباً در 40 -50 درصد افرادی كه سیگار می‌كشند، علائم افسردگی وجود دارد. برون رفت از این معضل اجتماعی همكاری همه‌جانبه همه ارگان‌ها، به خصوص وسایل ارتباط جمعی را می‌طلبد. بدون فرهنگ‌سازی و گوشزد كردن عوارض دخانیات، به خصوص در كتب درسی مدارس، نمی‌توان در كم كردن استعمال دخانیات موفقیتی به‌دست آورد. هر چه در راه كم كردن استعمال دخانیات هزینه كنیم، ضرر نكرده‌ایم، بلكه نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده و جلوگیری از هزینه‌های درمان عوارض استعمال دخانیات و ورود سیگار به كشور خواهد بود.