حامد خدائی؛ کارشناس ارشد علوم تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تبریز
مقدمه
بعد از دو سالگی با آهسته شدن رشد، اشتهای کودك هم کاهش می‌یابد. طبیعتا در این دوره میزان دریافت انرژی، دریافت مواد مغذی (کربوهیدرات، پروتئین، چربی) و ویتامین‌ها هم از لحاظ مقدار و هم از لحاظ تنوع با دوران قبل متفاوت خواهد بود.
در این دوره کودکان به دلیل احساس خود مستقلی و حالات لجبازی تمایل به دریافت مواد غذایی مورد نظر خود خواهند داشت. بنابراین توجه به نیازها و رفتارهای تغذیه‌ای کودک در این دوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تنوع و تعادل در رژیم غذایی کودک را فراموش نکنید!
برای اینکه بتوانیم در این دوران انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودکمان را تامین کنیم باید در رژیم غذایی کودک تنوع و تعادل حفظ شود.
بنابراین در وعده‌های غذایی که برای این سنین در نظر گرفته می‌شود باید از هر پنج گروه غذایی شامل: گروه نان و غلات، سبزیجات، میوه‌ها، گروه گوشت و جایگزین‌ها، گروه شیر و لبنیات استفاده شود.
تعداد وعده‌های غذایی
کودك باید در روز حداقل پنج وعده غذا شامل سه وعده اصلی و دو میان وعده بخورد. صبحانه کودك مهم‌ترین وعده غذایی او است و مصرف آن موجب یادگیری بهتر و دقت بیشتر او می‌گردد.
برنامه غذایی کودك را باید طوری تنظیم نمود که صبحانه را با سایر افراد خانواده بخورد تا عادت به صبحانه خوردن در او ایجاد شود.
اهمیت صبحانه در کودکان پیش دبستانی
مطالعات نشان می‌دهد مصرف روزانه‌ی صبحانه در حفظ وزن طبیعی تاثیر به سزایی دارد. شروع یک روز با مصرف یک صبحانه‌ی کامل میتواند از صرف غذاهای پر کالری در طول روز جلوگیری به عمل بیاورد.
یک صبحانه کامل بایستی یک چهارم الی یک سوم از انرژی روزانه‌ی یک کودک را تامین کند. کودکانی که وعده‌ی غذایی صبحانه را مصرف نمی‌کنند در طول روز خسته، زود رنج و بی قرار هستند.
این علائم موجب ایجاد رفتارهای خشونت آمیز در محیط مدرسه خواهد شد.
در مطالعه‌ای که توسط انجمن تغذیه آمریکا انجام گرفت نشان داده شد نمرات ریاضی کودکانی که صبحانه مصرف می‌کردند نسبت به روزی که این وعده غذایی را حذف کردند به‌طور معنی داری بالاتر است.
چند راهکار برای قرار دادن وعده‌ی صبحانه در کودکان پیش دبستانی
- آماده کردن وسایل مدرسه ( کیف، لباس و...) در شب قبل از خواب
- ساعت خود را برای بیدار شدن 15 دقیقه زودتر از همیشه تنظیم کنید.
- صبح پس از بیدار شدن از روشن کردن تلویزیون، کامپیوتر و... دوری کنید.
- در وعده‌ی صبحانه از غذاهایی مانند شیر، پنیر، تخم مرغ آبپز و غلات کامل استفاده کنید که زمان زیادی برای آماده کردن آن‌‌ها نیاز نیست.
- برای کودکان با اشتهای کم در وعده صبحانه از آبمیوه‌‌های طبیعی، شیر یا اسموتی میوه که با شیر کم چرب درست شده است استفاده کنید.
میان وعده‌ی مناسب در نظر بگیرید
از آن جایی که معده کودك کوچک است ، با خوردن سه وعده اصلی غذایی نیازهایش تامین نمی‌گردد. بنابراین باید در طول روز هر 3-4 ساعت یکبار میان وعده‌ی مناسب دریافت کند.
باید به یاد داشت که میان وعده تنها سهم کوچکی در تامین نیازهای غذایی کودك دارد و هیچ گاه جای وعده اصلی را نخواهد گرفت.
بنابراین میان وعده‌ها باید بین وعده اصلی به کودك داده شود به طوری که 3-2 ساعت با وعده اصلی غذایی فاصله داشته باشد. مصرف میان وعده‌ی غذایی سالم یک راهکار مناسب برای جلوگیری از مصرف تنقلات و غذاهایی با ارزش غذایی پایین می‌‌باشد.
انتخاب یک میان وعده‌ی سالم توسط والدین میتواند در تامین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودک در طول روز نقش مهمی ایفا کند.
از جمله بهترین میان وعده‌‌هایی که میتواند در رژیم غذایی کودکان در این سنین در نظر گرفت می‌توان ساندویج نان و پنیر، میوه، غلات کامل و بیسکویت‌های سبوس‌دار، سالاد سبزیجات همراه با ماست، خرما، بادام، کشمش و... را نام برد.
از دادن تنقلاتی مانند چیبس، پفک، یخمک و... که ارزش تغذیه‌ای آن‌‌ها کم است باید خودداری نمود. زیرا خوردن این مواد غذایی اشتهای کودك را کم کرده و باعث می‌شود تا نتواند غذای اصلی را بخورد.
نکته: در این سنین میان‌وعده‌های غذایی برای کودکان نباید لزوماً بی‌مزه باشند. برای طعم‌دار کردن میان وعده‌ها می‌توان از ماست، قطعات میوه، کره‌ی بادام زمینی، مربای خانگی و ... استفاده کرد...
برای خواندن بخش دوم -تغذیه در کودکان پیش دبستانی- اینجا کلیک کنید.
