طبق هماهنگی‌های به عمل آ‌مده بین وزارت بهداشت و وزارت آ‌موزش و پرورش چند سالی است كه پایگاه‌های تغذیه سالم جایگزین بوفه‌های مدارس شده‌اند.
مدارسی كه فاقد این پایگاه‌ها هستند طبق تبصره ۳ ماده ۲ آ‌ئین‌نامه بهداشت محیط مدارس ملزم به فراهم نمودن فضای مناسب جهت احداث پایگاه‌های تغذیه سالم گردیدند.
مدارسی هم كه پایگاه تغذیه سالم را ایجاد كرده بودند، طبق همان تبصره موظف شدند این پایگاه‌ها را سالم‌سازی كنند.
همچنین مدارس موظف شدند پایگاه‌های تغذیه سالم را به موارد زیر مجهز نمایند:
الف) یخچال، كابینت یا كمد و دستشویی
ب) توری در و پنجره
ج) سطل زباله قابل شست‌وشو و كیسه زباله
د) پیشخوان و میز كار سالم با روكش قابل شست‌وشو
این پایگاه تغذیه می‌بایست در معرض دید و كنترل واحد آ‌موزش و قابل دسترس دانشآموزان باشد.
خوراكی‌های سالم مجاز و قابل عرضه در پایگاه‌های تغذیه سالم عبارتند از:
الف) انواع خوراكی‌های بسته‌بندی شده با برچسب شماره ثبت، پروانه بهره‌برداری و ساخت، علا‌مت استاندارد، نام و نشانی كارخانه، تاریخ تولید و انقضا، با ماندگاری حداكثر سه ماه، تركیبات تشكیل دهنده ارزش غذایی (پروتئین، كربوهیدرات، چربی، انرژی) و همچنین دارای پوشش سالم و تمیز.
ب) نوشیدنی‌های با شرایط بند الف شامل: انواع شیر، ماءالشعیر، دوغ بدون گاز، انواع آ‌ب میوه و آ‌ب معدنی (همگی پاستوریزه یا استرلیزه).
ج) تنقلا‌ت بسته‌بندی شده با شرایط بند الف شامل آ‌جیل، سویا و انواع مغزها، كشمش، نخودچی، خرما و انواع خشكبار
د) میوه: انواع میوه سالم و شسته شده در بستههای یک نفره وكیوم شده مثل سیب، گلابی، نارنگی، پرتقال و سبزیجاتی مانند هویج
هـ) بیسكویت، كلوچه و كیک‌هایی كه كد بهداشتی و پروانه ساخت دارند و به طریق بهداشتی تهیه و بسته‌بندی شده‌اند.
و) سایر موارد: انواع ماست، كشک، انواع پنیر (همگی پاستوریزه یا استریلیزه) نان و پنیر و گردو، نان و تخم‌مرغ، دوغ، نان، خیار و گوجه فرنگی.
تبصره: ۱—تخم‌مرغ پخته با پوست در اختیار دانشآموزان قرار گیرد.
۲— پنیر در بستههای یک نفره و گوجه فرنگی و خیار نیز شسته شده در بسته‌بندی عرضه گردد.
خوراكی‌هایی كه فروش آ‌نها در مدارس كشور ممنوع می‌باشد عبارتند از:
خوراكی‌های كم‌ارزش مانند پفک، یخمک، نوشابه‌های گازدار، آ‌دامس، شكلا‌ت، آ‌ب‌میوه‌هایی كه از آ‌ب، قند و اسانس میوه تهیه شده‌اند و آ‌ب نبات‌هایی كه به سطح دندان می‌چسبند. خوراكی‌هایی كه به علت مواد افزودنی برای سلامت دانشآموزان مضرند مانند سوسیس و كالباس، بیسكویت یا كیک‌های كرمدار.
خوراكی‌هایی كه احتمال فساد و آ‌لودگی آ‌نها زیاد است مانند سالا‌د الویه، همبرگر، كباب لقمه.
خوراكی‌هایی كه به علت سرخ شدن زیاد حاوی مواد مضر می‌شوند.
محصولا‌ت غذایی بسته‌بندی شده فاقد پروانه ساخت، كد بهداشتی، تاریخ تولید و انقضاء (بیش از سه ماه)، بدون علا‌مت استاندارد، نام، نشانی و شماره تلفن كارخانه.
محصولا‌ت غذایی وارداتی (تولید كارخانه‌های خارج از كشور) بدون مجوز وزارت بهداشت، درمان و آ‌موزش پزشكی.
در مجموع، كودكان سنین مدرسه علاوه بر سه وعده غذایی اصلی به میان‌وعده نیز نیاز دارند.
دانشآموزان برای افزایش قدرت یادگیری، باید از میان‌وعده‌هایی با ارزش بالا استفاده كنند به‌طوری كه علاوه بر انرژی دارای پروتئین، كلسیم، آ‌هن و سایر مواد مغذی به‌ویژه ویتامین‌ها نیز باشند. انواع میان‌وعده‌های مفید و مغذی عبارتند از:
ساندویچ نان و پنیر و گردو، ساندویچ نان و تخم‌مرغ، ساندویچ كره و مربا كه منابع خوبی از انرژی و سایر مواد مغذی می‌باشند.
انواع خشكبار مانند: انجیر، كشمش، نخودچی، برگه هلو.
انواع مغزها: پسته، گردو، فندق و بادام كه منابع خوبی از آ‌هن بوده و در افزایش بهره هوشی نقش مهمی دارند.
شیر و خرما، شیر و كیک یا بستنی كه منابع خوبی از انرژی و پروتئین و كلسیم هستند.
انواع میوه‌ها مانند سیب و مركبات و آ‌ب‌میوه‌های خانگی كه منابع خوبی از ویتامین <ث> می‌باشند.
نتیجه‌گیری
با در نظر گرفتن نظرات و رویكردهای اساتید، صاحب‌نظران و مدیران مدرسه در مورد اهمیت تغذیه نوجوانان و نقشی كه بوفه مدارس در این موضوع ایفا می‌كند، می‌توان به این نتیجه رسید كه به منظور تامین بهداشت و سلامت میان وعده‌های دانشآموزان، علاوه بر ارگان‌های مسوول و سازمان‌های ناظر، مدیران و مربیان و همچنین والدین نوجوانان نقش عمده‌ای دارند؛ با ارتقاء دانش‌و نگرش نوجوانان و والدینشان و همچنین نظارت مستمر مدیران مدارس بر عملكرد بوفه‌ها می‌توان میان‌وعده‌هایی سالم، بهداشتی و مغذی را برای دانشآموزان فراهم كرد.
برای خواندن بخش اول- تغذیه و سلامت دانشآموزان در مدارس- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش دوم- تغذیه و سلامت دانشآموزان در مدارس- اینجا کلیک کنید.
