زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

نقش خواهر و برادر در زندگی كودك

درك كودكان از رابطه با خواهر و برادرهایشان در واقع نیاز به حمایت از جانب والدین و تلاش بزرگ‌ترها دارد. هیچ‌كس نمی‌تواند این حقیقت مسلم را كتمان كند كه هیچ رابطه‌‌ای محكم‌تر، عمیق‌تر و راحت‌تر از رابطه بین خواهر و برادرها نیست. در دوران كودكی و خردسالی این رابطه شكل ساده‌تری دارد و بیشتر از روی فطرت و سرشت كودكان به وجود می‌آید اما وقتی كه كودكان بزرگ‌تر می‌شوند رابطه‌ها تحت تأثیر شخصیت، مهارت‌‌های شناختی و اجتماعی قرار می‌گیرند. گاهی اوقات اختلافات و مشاجرات بین كودكان در یك خانواده آنقدر زیاد می‌شود كه به یك مشكل جدی مبدل می‌شود. رابطه‌های منفی بین خواهرها و برادرها حتی می‌تواند به حس عزت‌نفس كودكان آسیب برساند. در چنین شرایطی راهنمایی‌های والدین و بزرگ‌ترها باعث بهبود روابط می‌شود. گاه كودكان به هم احساس حسادت دارند، یكی از بچه‌ها دعوا را شروع می‌كند و بزرگ‌ترها با كودك دیگرشان با احترام و محبت بیشتر برخورد می‌كنند و در واقع تلاش می‌كنند تا او را نجات دهند و این مسئله خود زمینه اختلافات و ناراحتی‌های بیشتر را در آینده فراهم می‌كند.

وظایف والدین در ایجاد تعادل بین كودكان

والدین بایدكودك بزرگ‌تر خود را حتی قبل از تولد فرزند كوچك‌تر با ایجاد رابطه سالم و با محبت آشنا كنند و آنها را با هم دوست كنند مثلاً تصاویر مربوط به یك جنین در حال رشد را به او نشان دهند، با او حرف بزنند، عكس‌های كودكی او را نشانش بدهند و ... تا او نیز خود را برای ورود خواهر یا برادر كوچك‌ترش آماده كند. به كودك بزرگتر حس مهم بودن را بدهند مثلاً به فرزند بزرگ‌تر خود نیز هدیه بدهند یا حتی بهتر است از طرف فرزند بزرگ‌تر هدیه‌ای بخرند و آن را در حضور دیگران به كودك كوچك‌تر بدهند.

وقت و زمان را بین آنها تقسیم كنید. شاید یكی از بهترین مشكلات و ناراحتی‌هایی كه در این زمینه به وجود می‌آید، به این دلیل است كه شما وقت كافی به فرزند بزرگ‌تر‌تان اختصاص نمی‌دهید. در واقع شما باید زمان خود را بین آنها به طور مساوی تقسیم كنید. نگهداری از نوزاد تازه متولد شده بسیار وقت‌گیر است ولی نباید تمام توجه شما را به خود جلب كند مثلاً می‌توانید به هنگام شیر دادن به نوزاد برای كودك بزرگ‌تر كتاب بخوانید. همه كودكان دوست دارند كه در محیطی دوست داشتنی، امن و مطمئن رشد كنند. كودكان نمی‌دانند كه چه چیزی خوب و یا چه چیزی بد است، آنها از چیزهایی كه نمی‌دانند و نمی‌شناسند می‌ترسند. برخی از كودكان بسیار حساس هستند و نیاز به كمك بیشتری دارند تا احساس اعتماد و اطمینان بیشتری كنند. خشونت، غمگینی، عصبانیت، ترس و حسادت احساسات طبیعی بین كودكان هستند ولی باید آنها را تشویق كرد كه راجع به احساسات و افكار خود حرف بزنند و بدانند كه گاهی اوقات چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد. رابطه بین خواهرها و برادرها بخش مهمی از زندگی هر روزه آنهاست.

پاسخ كودكان در مورد خواهر یا برادرشان

خواهر یا برادر داشتن به این معنی است كه همیشه كسی هست كه مانع از تنها شدن می‌شود. آنها دوست دارند كه مراقب هم باشند. برخی از كودكان می‌گویند كه خواهر و برادر به آنها حس قدرت می‌دهد تا در گروه بودن را درك كنند و بتوانند وسایل و حتی اتاق خواب خود را با آنها تقسیم كنند. كودكانی كه خواهر و یا برادر بزرگتر و یا كوچكتر در خانه دارند، حس استقلال و خودكفائی بیشتری هم دارند. برای دخترها داشتن یك خواهر دیگر بسیار مهم است چرا كه می‌خواهند با او ارتباط برقرار كنند، حرف بزنند و بازی‌های دخترانه انجام دهند و پسرها نیز ترجیح می‌دهند با برادر خود كاری انجام دهند و چیزی درست كنند. كودكان بزرگتر به نوعی خود را مسئول نگهداری و مراقبت از خواهر و برادرهای كوچك‌ترشان می‌دانند. رابطه بین خواهر و برادرها از دوران كودكی تا بزرگسالی مدام در حال تغییر است. در دوران كودكی كودكان حمایت عاطفی بیشتری از هم می‌كنند.

ولی گاهی اوقات نیز كودكان وجود خواهر و برادر خود را به نوعی مزاحم استقلال خود می‌دانند و حتی از اینكه باید برخی چیزهای خود را با آنها تقسیم كنند، به شدت پرهیز می‌كنند. صحبت كردن و بازی كردن (با هم كاری را انجام دادن) از عناصر كلیدی در روابط كودكان با برادر و یا خواهرشان است كه در این میان جنسیت از همه بیشتر روی رابطه‌ها تأثیر می‌گذارد. دخترها با صحبت كردن احساس نزدیكی بیشتری به خواهر خود می‌كنند قبل از آنكه كودك دوم خانواده متولد شود، كودك اول در موقعیت قدرت قرار دارد مخصوصاً اگر فاصله سنی بین آنها كم نباشد. دخترهای بزرگ‌تر معمولاً نقش پرستار و یك معلم خوب را برای خواهر یا برادر كوچكترشان ایفا می‌كنند و پسرهای بزرگ‌تر بیشتر نقش الگو و محرك را دارند. معمولاً خواهر یا برادر بزرگتر نسبت به كوچك‌ترها حس برتری‌خواهی و رقابت دارند چرا كه آنها مثل سابق توجه كامل والدین را می‌خواهند لذا رفتار بچه‌های بزرگتر متفاوت است. آنها می‌خواهند شبیه بزرگ‌ترها رفتار كنند. آنها تمایل بیشتری به بزرگ‌تر بودن و قدرتمند‌تر بودن دارند و برای حفظ موقعیت خود باید هوش بیشتری هم داشته باشند. در اغلب موارد فرزندان اول خانواده‌ها در آینده به شغل‌های مدیریتی مشغول می‌شوند چرا كه كیفیت اینكار از همان كودكی در آنها به وجود آمده و رشد كرده است.

نقش و تأثیر خواهر و برادرها و روابط بین آنها در رشد كودكان

از آنجا كه خواهرها و برادرها مدت زمان طولانی‌تری را با هم سپری می‌كنند و اغلب در كنار هم هستند، به همین دلیل روابط بین آنها هم از نظر اجتماعی و هم از نظر یادگیری تأثیرگذار است.

خواهر و برادر بزرگتر نقش الگویی و معلمی دارد. آنها كمك می‌كنند، تقسیم می‌كنند و همكاری می‌كنند. رشد مهارت‌های ارتباطی و كلامی آنها نیز روی فرزندان كوچك‌تر تأثیر می‌گذارد.

تأثیر رابطه بین فرزندان تا دوران بزرگسالی ادامه می‌یابد.

مهارت‌های اجتماعی كودكان از طریق رابطه با خواهر و برادرهای خود، ایجاد می‌شود و پرورش می‌یابد و در سال‌های بعد در مدرسه و حتی در زمین‌های بازی دیده می‌شود. روابط منفی بین فرزندان خانواده‌ها باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی در دوران بزرگسالی می‌شود.

گاهی اوقات كمی اختلاف و یا حتی دعوا كردن بین فرزندان یك خانواده لازم است:

هیچ‌گاه نگران این نباشید كه چرا گاهی اوقات فرزندان‌تان با هم دعوا می‌كنند. این اتفاق اگر و فقط اگر گاهی اوقات رخ دهد، باعث ایجاد تعادل و گرمای بیشتر بین آنها می‌شود و در واقع رقابت كردن در اجتماع، كنترل احساسات و عواطف و برخی مهارت‌های دیگر كه برای زندگی آینده‌شان لازم هستند را یاد می‌گیرند. عوامل زیادی روی كیفیت رابطه بین خواهرها و برادرها در خانواده تأثیر می‌گذارد. اگر بیشتر از 2 كودك دارید، بی شك بیشتر متوجه نقش جنسیت و میزان فاصله سنی بین آنها می‌شوید. عوامل زیادی روی رابطه فرزندان یك خانواده اثر می‌گذارند مثلاً: رفتارهای خود والدین. هر چه رفتارهای والدین منفی‌تر باشد، رابطه‌های منفی‌تر را به كودكان خود می‌آموزند.

شرایط عاطفی خانواده

شرایط عاطفی خانواده نیز بسیار تأثیرگذار است. وقتی پدر و مادر یك خانواده خوشحال نباشند بچه‌ها نیز اختلافات عاطفی بیشتری را تجربه می‌كنند و فرزندان بزرگتر تمایل بیشتری به پرخاشگری و زورگویی به فرزندان كوچكتر پیدا می‌كنند.

برای آنكه رابطه‌ای دوست داشتنی‌تر و ریشه‌دار‌تر بین كودكان یك خانواده ایجاد شود و كودكان نزدیك بودن و احترام گذاشتن را یاد بگیرند، لازم است كه این نكات رعایت شود:

 ما پدر و مادرها در جایگاه بزرگ‌ترین الگوی رفتاری برای فرزندان‌مان هستیم. رابطه ما با یكدیگر به شدت روی فرزندان‌مان تأثیر می‌گذارد و باعث بروز رفتارهای مثبت یا منفی در آنها می‌شود.

 ما باید كودكان‌مان را به داشتن رفتارهای مؤدبانه با یكدیگر تشویق كنیم.

مؤدب بودن و مؤدبانه رفتار كردن باید یكی از ارزش‌های اصلی خانواده باشد. مثلاً تشكر كردن، مؤدبانه درخواست كردن و ... اینكار به ایجاد رابطه احترام‌آمیز بین كودكان یك خانواده منجر می‌شود.

 ما باید كودكان‌مان را تشویق به داشتن حس مسئولیت نسبت به همدیگر كنیم: در خانه باید تمام تلاش خود را كنیم تا كودك‌مان را متوجه نیازهای خواهر یا برادرش كنیم. این مسئله فقط در مورد كودكان بزرگ‌تر نیست، بلكه این آموزش باید به كودكان كوچك‌تر نیز داده شود. این اصل پایه‌های زیربنای یك رابطه نزدیك و سالم بین خواهرها و برادرها را تشكیل می‌دهد.

 ما باید كودكان‌‌مان را نسبت به محدودیت‌های خواهر و برادر كوچك‌ترشان مطلع سازیم: كودكان به دلیل اختلاف سنی، تفاوت‌های رشدی با هم دارند و این تفاوت‌ها اغلب باعث به وجود آمدن اختلاف بین آنها می‌شود. ما باید به كودكان خود كمك كنیم تا درك كنند و بفهمند كه فرزندان كوچك‌تر هنوز قادر به بیان نیازها و احتیاجات‌شان نیستند و باید در این مرحله كمك بیشتری به آنها شود.

 ما باید فرصت‌های بیشتری را برای فرزندان‌مان فراهم سازیم تا با هم سرگرم باشند و از كنار هم بودن لذت ببرند.

 در صورتیكه والدین بتوانند مثبت‌تر باشند، تعادل بیشتری در رفتارهایشان داشته باشند، كودكان را قبل از تولد فرزند كوچك‌تر با هم دوست كنند و رابطه محبت‌آمیزتری از همان ابتدا یعنی دوران جنینی بین آنها به وجود آورند، به فرزندان بزرگ‌تر حس مهم‌تر بودن را بدهند و زمان را بین آنها به خوبی تقسیم نمایند، می‌توان از فرزندان نیز انتظار داشت كه رابطه‌ای دوستانه‌تر با هم داشته باشند.