تحریریه دنیای سلامت
اگر كودك شما دچار ترس و وحشت شبانه شده است، تلاش‌تان برای دلداری دادن و آرام كردن او فایده‌ای نخواهد داشت. ترس شبانه چیزی شبیه كابوس است؛ اما كمی مهیج‌تر. فرآیند خواب چند مرحله دارد و در هر مرحله بخشی از مغز فعال است. خواب دیدن مربوط به مرحله REM می‌باشد. كابوس‌های شبانه معمولاً در همین مرحله (مرحله REM) اتفاق می‌افتند.
اما وحشت شبانه رویا و خواب نیست، بلكه نوعی واكنش ناگهانی نسبت به ترسی است كه هنگام گذر از یك مرحله خواب به مرحله دیگر روی می‌دهد. وحشت‌های شبانه كودكان معمولاً 3-2 ساعت بعد از به خواب رفتن آنها، یعنی ورود به مرحله سبك خواب پس از مرحله بسیار عمیق شروع می‌شود.
این انتقال آهسته و تدریجی است، اما گاهی كودكان دچار پریشانی و وحشت می‌شوند كه به آن وحشت شبانه می‌گویند. در این حالت كودك ممكن است در حال خواب بلند شود و بنشیند، فریاد بزند و دچار اضطراب و پریشانی شود. معمولاً تنفس او تندتر می‌شود، عرق می‌كند و قلبش نیز سریع‌تر می‌زند. حتی ممكن است به اطرافش مشت بكوبد و جیغ بزند.
عوامل
وحشت‌های شبانه در اثر برانگیختگی شدید سیستم عصب مركزی كه خواب را تنظیم می‌كند، به وجود می‌آیند. این عارضه تا 80 درصد ریشه در ژنتیك دارد؛ یعنی كودكی كه دچار وحشت شبانه می‌شود، احتمالاً در میان افراد خانواده‌اش این حالت یا مشابه آن وجود دارد؛ مثل راه رفتن در خواب (خوابگردی).
وحشت‌های شبانه در كودكانی پدیدار می‌شود كه: بسیار خسته یا بیمار هستند، استرس زیاد دارند و احساس كوفتگی می‌كنند. شروع به مصرف داروی جدید كرده‌اند. در یك محیط جدید غیر از خانه خود به خواب رفته‌اند. وحشت شبانه وضعیتی تقریباً نادر است و فقط 3-6 درصد از كودكان دچار آن می‌شوند.
ولی همه كودكان لااقل یك بار دچار آن شده‌اند. این مشكل معمولاً در سنین 4- 12 سالگی بیشتر ایجاد می‌شود. و حتی در كودكان 18 ماه نیز دیده شده است. وحشت شبانه در میان پسرها شایع‌تر از دخترهاست و در بیشتر مواقع با بلوغ سیستم عصبی، از بین می‌رود.
مقابله
وحشت‌های شبانه گاهی اوقات والدین را به شدت نگران كرده و از اینكه نمی‌توانند موجبات آرامش و راحتی فرزند خود را فراهم سازند، احساس درماندگی می‌كنند. بهترین كار این است كه صبورانه منتظر بمانند و كودك را از چیزهای خطرناك دور نگه دارند تا به خودش آسیبی نرساند.
كودكان غالباً خیلی سریع از این وضعیت خارج می‌شوند و به حالت عادی خواب برمی‌گردند. بهتر است هیچ تلاشی برای بیدار كردن او نكنید، زیرا نتیجه‌ای نخواهد داشت و او بدتر گیج و آشفته می‌شود و بسیار سخت دوباره به خواب می‌رود. در واقع هیچ راهی برای برطرف كردن وحشت شبانه در كودكان وجود ندارد؛ اما با برخی اقدامات می‌توان از آن پیشگیری كرد:
سعی كنید استرس كودك خود را كم كنید. محل خواب او را در جایی امن و دنج قرار دهید تا احساس آرامش بیشتری كند. از استراحت كافی كودك‌تان مطمئن شوید. از خسته شدن بیش از اندازه او در طول روز جلوگیری كنید. اجازه ندهید شب‌ها تا دیروقت بیدار بماند.
داشتن آگاهی كافی در مورد وحشت‌های شبانه می‌تواند از نگرانی‌های ناشی از آن بكاهد و حتی به شما نیز كمك كند تا راحت‌تر بخوابید؛ اما وقتی كه این وحشت‌ها بیش از حد تكرار شوند، باید از پزشك متخصص خواب كمك بگیرید. وحشت‌های شبانه را نباید به یك معضل بزرگ تبدیل كرد؛ فقط باید كمی آسودگی و آرامش محیط خانواده را بیشتر كنید تا همه‌چیز عادی‌تر شود.
نیازی نیست او را به تختخواب خود منتقل كنید یا اینكه خودتان به اتاق او رفته و در كنارش بخوابید. در واقع وقتی كه به او پیشنهاد می‌كنید تنها نخوابد و در كنار شما باشد، به او پیغام می‌دهید كه «باور ندارید او در تنهایی احساس امنیت می‌كند.» باید به او احساس خوبی بدهید و كاری كنید كه مستقل بخوابد.
باید در رفتارهای‌تان اطمینان به او و توانایی‌هایش را نشان دهید و این همان مهارتی است كه تمام زندگی به آن نیاز دارد. كودك خود را متقاعد كنید كه در كنارش هستید و فقط یك خواب ترسناك دیده است و حالا همه‌چیز خوب است. به او نشان دهید كه كاملاً دركش می‌كنید. همچنین كمك كنید تا امنیت را حس كند. با او آرام آرام حرف بزنید تا دوباره به خواب برود و كاری كنید احساس راحتی بیشتری كند؛ مثلاً پتوی مورد علاقه‌اش را رویش بكشید، عروسكش را بغلش بگذارید و از رویاهای شیرین با او حرف بزنید...
برای خواندن بخش دوم- ترس از تاریكی و شب- اینجا کلیک کنید.
